Siyasi partiyalar seçkilərdə iştirak üçün fəallıqlarını artırırlar

Vətəndaşların siyasi mədəniyyət səviyyəsinin, siyasi fəallığının artırılmasında seçkilər mühüm əhəmiyyət daşıyır. Seçkilərin istənilən forması - bələdiyyə seçkilərindən tutmuş, prezident seçkilərinə, istərsə də refendumlar və ya konstitusion dəyişikliklər ümumilikdə ictimaiyyətdə sosial və siyasi fəallığa səbəb olur.

Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra ölkədə dəfələrlə seçkilər keçirilib. Hər növbəti seçki prosesi özüylə yeniliklərə və müasir seçki metodlarından istifadəyə səbəb olub, demokratik seçki prinsipləri daha da təkmilləşib.

2024-cü il Azərbaycan dövlətçilik tarixində həm də seçkilər ili kimi qalacaq. Bu il fevralın 7-də bütün ölkə ərazisində nöbvədənkənar prezident seçkiləri keçirildi. Bu seçkini xüsusi əhəmiyyətli edənsə ərazi bütövlüyü tam təmin edilmiş ölkədə keçirilməsi idi. Sentyabrın

1-də isə ölkəmizdə parlament seçkiləri keçiriləcək. Hazırda seçkilərə hazırlıq mərhələsidir. Dövlət hakimiyyətinin və yerli özünüidarə orqanlarının yalnız xalqın iradəsi əsasında təşkil edilməsi və fəaliyyət göstərməsi cəmiyyətdə siyasi sabitliyə təminat verir, milli özünüdərk hisslərini inkişaf etdirir. Bütün bunlar isə seçki hüququnun vətəndaşların digər konstitusion hüquqları içərisində xüsusi yerə malik olduğunu göstərir. Ölkəmizdə həyata keçirilən konstitusion hüquqi islahatlar nəticəsində insan hüquq və azadlıqlarının, o cümlədən vətəndaşların seçki hüququnun daha səmərəli həyata keçirilməsi üçün geniş imkanlar yaradılıb.

Azərbaycan xalqı öz müqəddəratını müəyyən etmək hüququnu bilavasitə ümumxalq səsverməsi (referendum) və ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səsvermə yolu seçilmiş nümayəndələri vasitəsilə həyata keçirir. Seçkilərdə iştirak etməklə xalq onu təmsil etmək hüququnu seçdiyi şəxslərə verir. Azərbaycan Respublikasında vətəndaşların seçkilərdə iştirakı azad və könüllülük prinsipinə əsaslanır. Qeyd edək ki, beynəlxalq prinsiplərə əsasən seçkilər bəzi ölkələrdə hüquq, bəzi ölkələrdə isə vəzifə kimi müəyyənləşdirilib. Seçkilərin vəzifə kimi müəyyən edildiyi ölkələrdə seçkilərdə iştirak məcburidir, iştirak etməyən vətəndaşlar üçün qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş cəza tədbirləri tətbiq edilir. Ölkəmizdə isə seçki vətəndaşların hüquqları kimi müəyyənləşdirildiyindən seçkilərdə iştirak könüllüdür, iştirak etməyən vətəndaşlar üçün heç bir məsuliyyət nəzərdə tutulmayıb. Seçkilərə hazırlıq mərhələsində dairə seçki komissiyalarının sədrləri üçün müşavirələr keçirilir. Mərkəzi Seçki Komissiyasında keçirilən növbəti müşavirədə MSK sədri Məzahir Pənahov parlament seçkilərinin əhəmiyyətindən danışarkən qeyd edib ki, bundan öncə prezident seçkiləri suveren Azərbaycanın bütün ərazilərində keçirildiyindən Zəfər seçkisi adlandırılıb: "Parlament seçkiləri də Azərbaycanın bütün ərazilərində keçiriləcək və olduqca vacib prosesdir".

Xatırladaq ki, seçkini müşahidə etmək üçün Azərbaycana bütün qitələrdən nümayəndə heyətləri gəlir. Dövlət başçısının tapşırığı ilə Azərbaycanda 1000 məntəqədə veb-kameralar quraşdırılıb. Dünyanın istənilən nöqtəsindən MSK-nın saytında seçkiləri veb-kameralar vasitəsilə izləmək olur və veb-kameralar vasitəsilə seçkiləri müşahidə edənlərin sayı ildən-ilə artır. O da məlumdur ki, tələbləri pozan seçki komissiyaları cəzalandırılacaq.

Azərbaycan yeganə ölkədir ki, seçkilərdə media subyektləri heç bir qurumdan icazə almadan seçkilərin işıqlandırılması prosesinə sərbəst şəkildə qoşulurlar. Parlament seçkilərinin demokratik keçirilməsi üçün ölkəmizdə 125 seçki dairəsi üzrə 6400-dən artıq seçki məntəqəsində hər cür şərait yaradılıb. Ötən prezident seçkilərində işğaldan azad edilmiş ərazilərdə 26 seçki məntəqəsi fəaliyyət göstərib. Parlament seçkilərində isə seçki məntəqələrinin sayı artırılmaqla seçkilər daha geniş tərkibdə keçiriləcəkdir.

Demokratik prinsipləri əsas götürən ölkələrdə seçkilərdə əsas meyar şəffaflığın təmin edilməsidir. Ölkəmizdə bu istiqamətdə ildən-ilə irəliləyişlər var. Müvafiq səlahiyyətli şəxslər tərəfindən ötən illərdə baş vermiş çatışmazlıqların aradan qaldırılması ilə bağlı ciddi tapşırıqlar verilib. Bu da ümumi seçki prosesi ilə bağlı siyasi iradəni ifadə edir. Ümumilikdə isə seçki mühitinin qiymətləndirilməsi zamanı bir neçə məqama diqqət yetirmək lazımdır. Onlardan biri seçkilərin keçirilməsinin beynəlxalq standartlara uyğunluğudur. Bu məqsədlə Azərbaycanda müxtəlif mexanizmlər yaradılıb. Seçkiyə gedən şəxslərin, seçicilərin şəffaf barmaq izlərinin alınması mexanizmi tətbiq olunur. Seçki məntəqələrində müşahidə kameralarının quraşdırılması təmin edilir. Beynəlxalq və xarici müşahidəçilər seçkini izləmək üçün dəvət olunurlar. Bir neçəsi müşahidədə iştirakla bağlı artıq öz razılığını bildirib.

2024-cü il iyulun 10-da Mərkəzi Seçki Komissiyasında dairə seçki komissiyalarının sədrləri üçün keçirilmiş müşavirədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının ərazi-təşkilat məsələləri şöbəsinin müdiri Zeynal Nağdəliyev 28 iyun 2024-cü il tarixinə olan məlumata əsasən, ölkə üzrə seçicilərin sayının 6 334 444 nəfər olduğunu vurğulamışdır. Xatırladaq ki, ölkə üzrə keçirilən son seçkilərdə - 7 fevral 2024-cü il tarixli prezident seçkilərində seçicilərin sayı 6 254 556 nəfər olub.

Seçkilərə qatılmaq istəyən vətəndaşlar, xüsusilə siyasi partiyalar kifayət qədər fəallıq göstərirlər. Seçki mühitini müsbət qiymətləndirən Abşeron rayon sakini, Əməkdar müəllim Həqiqət Süleymanova əminliklə bildirir ki, bu seçki də maraqlı məqamlarla yadda qalacaq. Seçkilərdə medianın, ictimaiyyətin fəal iştirakı üçün də imkanlar genişdir. Kifayət qədər media subyektləri fəaliyyət göstərir. Ötən illərdə biz seçkilərlə bağlı media platformalarının yaradıldığının şahidi olmuşuq. Yəqin ki, bu istiqamətdə bu il də eyni addımlar atılacaq. Parlament seçkiləri də prezident seçkiləri kimi daha mühüm bir məqamla yadda qalacaq. Bu da Azərbaycanın ərazi bütövlüyü təmin olunduqdan sonra keçirilən ilk parlament seçkiləridir. Bu fakt çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Vətəndaşların ruh yüksəkliyi seçici fəallığını daha da artırır. Azərbaycanda yeni dövrün tələbinə uyğun parlamentin formalaşdırılması zamanın tələbidir. Milli Məclisə növbədənkənar seçkilər zamanı müstəqillik dövründə ilk dəfə olaraq Qarabağ və Zəngəzuru təmsil edən millət vəkilləri məhz bu ərazilərdə keçirilən seçkilər nəticəsində mandat alacaqlar.

Biz bunu prezident seçkilərində də gördük, inanıram ki, parlament seçkiləri də belə olacaq. Müsbət mənəvi məqamlar insanlar üçün çox əhəmiyyətlidir. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, seçki hüququndan istifadə üçün vətəndaşlara geniş imkanlar yaradılıb. Bu da bütün ölkə ərazisində keçiriləcək parlament seçkilərinin əhəmiyyətini xeyli artıracaq.

Rəhman SALMANLI,

Azərbaycan.-2024.- 17 iyul (№ 148).- S.7.