Azərbaycan və
özbək xalqlarını
bir-birinə yaxın olan milli adət-ənənələri,
ümumi dil qrupu, mədəniyyət və din birləşdirir.
Son illər bu iki qardaş
ölkə - Azəbaycanla
Özbəkistan arasında
dostluq və qardaşlıq münasibətləri
bütün sahələrdə
inkişaf etdirilir. Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən
2024-cü il iyulun 22-də
müğənni, bəstəkar,
kinoaktyor Fərrux Zakirovun Azərbaycan Respublikası ilə Özbəkistan Respublikası
arasında mədəni
əlaqələrin inkişafında
xidmətlərinə görə
Xalq artisti fəxri adı ilə təltif edilməsi də bu münasibətin bariz nümunəsidir.
Fərrux Zakirov
1946-cı il aprelin
16-da Daşkənddə dünyaya
gəlib. Ömür yoluna körpəlikdən
muqisi sədaları yoldaşlıq edib. Onun atası Kərim Zakirov (1912-1977) bariton səsə malik opera müğənnisi,
Özbəkistan SSR-in
Xalq artisti, Əlişir Nəvai adına Özbəkistan Dövlət Opera və Balet Teatrının solisti, anası Şahistə Səidova isə xalq mahnılarının
mahir ifaçısı
və Mukimi adına Musiqili Komediya və Dram Teatrının solisti olublar. Onlar doğma vətənlərindən uzaqda,
Çaykovski adına
Moskva Dövlət Konservatoriyasında bir-birilərini
tanımışdılar. Sonradan
ailə qurub altı
övlad - beş oğul və bir qız sahibi
olmuşdular. Uşaqları
- Batır, Luiza, Naufal, Cəmşid, Fərrux və Rövşən olduqca maraqlı uşaqlıq illəri yaşayıblar.
Çünki valideynləri
və onların dostları Özbəkistanda
sayılıb-seçilən sənətkarlar, incəsənət
xadimləri idilər.
Onların yanında böyüyüb mədəniyyət
və incəsənətə
könüldən bağlanmamaq
mümkünsüz idi.
O ailədə boya-başa
çatanların əksəriyyətini
uşaqlıqdan vurğunu
olduqları incəsənət
tanıtdı, məşhurlaşdırdı.
Özbək və
sovet estrada müğənnisi, bəstəkarı
və aktyoru Fərrux Zakirov gənc yaşlarından nəinki Özbəkistanda,
keçmiş Sovet İttifaqında şöhrətləndi.
Onun qardaşı Batır Zakirov (1936-1985) müğənni, yazıçı,
şair, rəssam və aktyor, respublikada estrada musiqisinin banisi, Özbəkistanın Xalq artisti kimi tanındı.
Qardaşı Cəmşid
Zakirov (1949-2012) teatr və kino aktyoru,
teleaparıcı, Özbəkistanın
Əməkdar artisti, bacısı Luiza Zakirova isə müğənni oldu. Luiza Zakirovanın qızı Nərgiz Zakirova da müğənnidir.
Fərrux Zakirovun
1970-ci ildə Daşkənd
şəhərində yaratdığı
"Yalla" vokal-instrumental
ansamblı "Qız
bola" və "Yallama yerim" mahnıları ilə məşhurlaşdı. Adı
özbək musiqisinin
bir üslubu ilə eyni olsa
da, qrup öz adını "Qız bola" mahnısının nəqarətindən
götürdü. Uğuru
da həmin mahnının aranjemanından
başladı.
"Yalla" mahnısı
ilə "Allo, biz istedad axtarırıq!"
adlı ümumittifaq müsabiqəsində iştirak
edən qrup SSRİ-nin dövründə Moskva şəhərində
keçiriləcək finala
vəsiqə qazandı.
Moskvada təşkil olunan müsabiqədə qrup üzvləri milli özbək mahnısı "Ramazan"
və rus milli mahnısı "Üzən ağ buludlar"ı ifa etdilər.
"Qız bola"
və "Yallama yerim" mahnıları ümumittifaq "Melodiya"
səsyazma studiyasında
yazıldı.
Qrup və onun rəhbəri Fərrux Zakirov özbək folklorundan çox istifadə edirdi. Oxuduqları "Macunton (Ağlayan söyüd)", "Boyçiçək
(Novruzgülü)", "Yallama yerim" və başqa mahnılar bu qəbildəndir.
Əsasən özbək,
rus və ingilis mahnıları ifa edən "Yalla" qrupu öz repertuarını daim zənginləşdirirdi.
Onlar hara qastrola getsəydilər, harada konsert versəydilər - Azərbaycan,
Türkiyə, İsrail,
İsveçrə, Şri-Lanka,
Vyetnama... həmin ölkənin dilində mütləq mahnı ifa edirdilər.
Ansambl bir
neçə il dayanmadan uğurlu çıxışlar etdi.
Sovet İttifaqında konsertlər verdi və şöhrətin
zirvəsinə çatdı. "Yalla" özbəklərin
fəxri oldu, bütün SSRİ-də çox sevildi və
mahnıları dillər əzbərinə çevrildi. Qrup
"Asiyanın Bitlzı" adlandırıldı.
Böyük həvəslə çalışan qrup üzvləri
Almaniyada keçirilən festival üçün alman dilində
15 mahnı yazdırdılar. Ancaq 1970-ci illərin
axırlarında qrupda durğunluq yarandı.
Ansambla 1979-cu ildə
yeni üzvlər qoşuldular. Həmin musiqiçilər indiyədək
qrupdadırlar. Sonrakı illərdə də qrupda bir sıra
dəyişikliklər baş verdi. Qrupun köhnə üzvlərindən
yalnız Fərrux Zakirov qaldı.
O, 1980-ci ildə
"Uç kuduk" ("Üç quyu") adlı
mahnının musiqisini 40 dəqiqəyə yazdı. Çox
məşhurlaşan bu mahnı ansamblın simvoluna
çevrildi. "Son poema", "Şəhrisabz",
"Kəndirbaz", "Nəsrəddinin
mahnısı", "Sevdiyimin üzü", "Məni
yol çağırır", "Çayxana" "Səmərqəndin
mavi günbəzləri" və digər mahnılar da qrupun
repertuarında olan məşhur mahnılardı.
2000-ci ildə
qrupun rəhbəri Özbəkistan Mədəniyyət
nazirinin müavini seçildi. Ancaq vəzifə Fərrux
Zakirovu "Yalla"dan ayıra bilmədi. O, qrupu tərk etmədi.
Nazir müavini olduğu zaman xeyriyyə işləri ilə də
məşğul oldu.
2002-ci ildə təqdim
etdikləri "Retro Yalla" adlı konsert proqramında
1970-ci illərdə oxuduqları mahnılara yer verdilər. Həmin
ilin mayında Fərrux Zakirov mədəniyyət naziri təyin
olundu. O, bu vəzifədə 2004-cü ilin iyul ayınadək
çalışdı.
2005-ci ildə
"Yalla" qrupu yaranmasının 35 illiyini konsertlərlə
qeyd etdi. "Retro FM-in əfsanələri" adlı konsertdə
1970-1980-ci illərin ulduzları ilə birlikdə onlar da
özünəməxsus ifaları ilə yer aldılar.
Fərrux Zakirov
Azərbaycanla yanaşı, Özbəkistan, Qazaxıstan,
Qırğızıstan, Türkmənistan, Tacikistan, Özbəkistanın
Qaraqalpaqıstan və Rusiyanın İnquşetiya
respublikalarının Xalq artistidir.
Zöhrə
FƏRƏCOVA,
Azərbaycan.-2024.-
24 iyul (№ 154).- S.14.