Ömrünün 60 ilini pedaqoji fəaliyyətə həsr edən alim

Tanrı ona fenomenal yaddaş, möhkəm iradə, bir də sarsılmaz inam vermişdi. Bir işə başlamazdan əvvəl "Xoşbəxt olmaq üçün xoşbəxtliyin mümkün olduğuna inanmaq lazımdır" sözlərini tez-tez təkrarlayar, başlayacağı işin uğurla nəticələnəcəyinə daxilində inam yaradardı. 1914-cü ildə İrəvanda Gedərçay üstündəki Dəmirbulaq məhəlləsində anadan olmuşdu. Bağbanlıqla məşğul olan atası Məşədi Məmməd dinə bağlı adam idi. Qızının adını da atası qoymuşdu - Kövsər... Süd kimi ağ, baldan şirin...

Söhbət ədəbiyyatşünas-alim, publisist təcürməçi Kövsər Tarıverdiyevadan gedir. Kövsər xanım ilk təhsilini o zaman İrəvanda məşhur olan Haşım bəy məktəbində alıb. Müəllimləri onun fitri istedada malik olduğunu nəzərə alaraq 9-cu sinfi bitirdikdən sonra birbaşa İrəvan Pedaqoji Texnikumunun sonuncu kursuna dəyişirlər.

Kövsər xanım texnikumu bitirdikdən sonra - 1932-ci ildə ailəsi Yeravandan Bakıya köçür. 1932-ci ildən fəhlə-gənclər məktəbində pedaqoji fəaliyyətə başlayan Kövsər Tarıverdiyeva 1937- 1939-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Ədəbiyyat fakültəsinin dekanı vəzifəsində çalışıb.

1942-ci ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasında təhsilini tamamladıqdan sonra bir müddət Azərbaycan SSR Təhsil Nazirliyində Kadrlar İdarəsinin rəisi vəzifəsində çalışır.

Kövsər xanımın fəaliyyəti kimi ömür yolu da zəngindir. 1943-1948-ci illərdə Azərbaycan SSR Təhsil Nazirliyi Müəllimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun elmi-tədris işləri üzrə prorektoru vəzifəsində işləyir.

O, daim hərəkətdə olan bir insan idi. Gözəl təşkilatçılıq qabiliyyəti var idi. Məqsədi həyatda özünü təsdiq etmək, işlədiyi yerdə biliyindən, bacarığından düzgün istifadə etmək idi. Sanki həyatda özünü, duracağı yeri axtarırdı. 30 yaşında olarkən tibb sahəsində təhsil almağa qərar verir. 1944-1949-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika ixtisası üzrə təhsil alsa da, cəmi ilyarım həkim işləməli olur. 1948-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda pedaqoji fəaliyyətə başlayan Kövsər Tarıverdiyeva ömrünün 55 ilini bu təhsil ocağında pedaqoji fəaliyyətlə keçirir.

Kövsər xanım erməni dilini yaxşı bilirdi. Elə "Abovyan və Axundov" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını da 1952-ci ildə İrəvanda erməni dilində müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi adını almışdı. Həmin əsər 1958-ci ildə ayrıca kitab şəklində çap olunmuşdur.

Elmi işinin mövzusu Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin tarixinə həsr edildiyinə, elmi işini də erməni dilində yazdığına görə o zamanın "millətçiləri" ölkə rəhbəri Mircəfər Bağırova donos yazaraq "ciddi tədbir görülməsini" xahiş edirlər. Bağırovun cavabı isə olduqca qısa olur: "Türk qızı ermənilərin arasında ermənicə alimlik dissertasiyası müdafiə edibsə, bunun özü bir namizədlik mövzusu olmalıdır".

Kövsər Tarıverdiyeva 100-dən çox elmi-kütləvi məqalələrin, 8 kitab və monoqrafiyanın müəllifidir. Elmi-ədəbi fəaliyyətinə görə "Ali məktəb işçisi" fəxri adına, iki dəfə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanına layiq görülmüş, "Qafqazın müdafiəsinə görə" və "Əmək fəaliyyətinə görə" medalları ilə təltif olunmuşdur.

Ömrünü 60 ilini elmi pedaqoji fəaliyyətə həsr etmək, 55 il ardıcıl olaraq bir kollektivdə çalışmaq, üç dildə mühazirə oxumaq asan məsələ deyil. O bu işlərin öhdəsindən ləyaqətlə gəlməyi bacarırdı.

Ömrünü gənc nəslin maariflənməsinə, ədəbiyyatımızın araşdırılmasına və təbliğinə həsr edən Kövsər Tarıverdiyeva 2013-cü ildə 99 yaşında həyata vida etdi.

Elşən QƏNİYEV,

Azərbaycan.-2024.- 28 iyul (№ 158).- S.10.