Azərbaycan mina problemi ilə qlobal səviyyədə mübarizə aparır

Azərbaycan dünyada minalarla ən çox çirklənmiş ölkələr sırasındadır. Ərazilərimizin təxminən 12 faizi ilkin qiymətləndirmələrə görə 1,5 milyon mina və naməlum sayda partlamamış hərbi sursatlarla çirkləndirilib.

Vətən müharibəsinin başa çatmasından bu günə qədər əksəriyyəti mülki olan 361 azərbaycanlı mina qurbanı olub. Onlardan 68-i həlak olub, 293-ü isə ağır yaralanıb. Ümumilikdə Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi təcavüzünün başladığı dövrdən indiyədək 3400-dən çox vətəndaşımız minalardan zərər çəkib. Onlardan 358-ni uşaqlar,

38-ni isə qadınlar təşkil edir.

Bu dəhşətli statistikadan da göründüyü kimi, indiyə qədər insanlarımız Ermənistanın mina terrorunun qurbanına çevrilir, həlak, yaxud şikəst olurlar.

Mayın 30-da Zəngilanda işə başlayan "Minaların ətraf mühitə təsirinin azaldılması: Təhlükəsiz və yaşıl gələcək üçün resursların səfərbər olunması" mövzusunda 3-cü beynəlxalq humanitar minatəmizləmə konfransının iştirakçılarına ünvanladığı müraciətində Prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, mina qurbanlarının sayının gündən-günə artmasının əsas səbəbləri sırasında Ermənistanın Azərbaycan ərazisində basdırdığı minaların dəqiq xəritələrini təqdim etməkdən imtina etməsi, keçmiş təmas xəttinin arxasında yerləşən yollara, qəbiristanlıqlara, mülki təyinatlı digər obyektlərə tələ xarakterli minalar yerləşdirməsidir. 2020-ci ildən 2023-cü ilə qədər uzunluğu 500 kilometrədək olan yeni minalanmış zonalar yaradılmış, yenidən Azərbaycanın ərazisinə minalar basdırılmışdır: "Bunun məsuliyyəti Ermənistanın üzərinə düşür".

Ermənistanın verdiyi xəritələr dəqiq deyil

Ermənistanın torpaqlarımızı mina tarlasına çevirməsi Böyük qayıdışa əngəl olan başlıca maneədir. Çünki belə geniş ərazilərin minalardan təmizlənməsi olduqca böyük zaman və resurs tələb edir.

İrəvan isə insanlıq əleyhinə cinayətlərini davam etdirərək dəqiq mina xəritələrini Azərbaycana verməkdən müxtəlif riyakarlıqlarla yayınır.

2021-ci ildə Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarında basdırılan mina sahələrinə dair Ermənistan tərəfindən verilmiş məlumatların dəqiqliyi cəmi 25 faiz təşkil edib.

2024-cü ilin fevralında Ermənistanın Azərbaycana təqdim etdiyi növbəti mina sahələrinə dair 8 ədəd formulyarda da məlumatların əvvəlkilər kimi qeyri-dəqiq, etibarsız və natamam əks edildiyi məlum olub. Azərbaycan Minatəmizləmə Agentliyindən (ANAMA) bildirilib ki, təhlil və emal işləri aparıldıqdan sonra qeyd edilən məlumatların real mina sahələri ilə uzlaşmadığı, istinad nöqtələrinin koordinatlarının yanlış və yararsız olduğu müəyyən edilib.

Göründüyü kimi, torpaqlarımızın 30 illik işğalı dövründə Ermənistan mülki təyinatlı ərazilərin kütləvi şəkildə minalanmasını həyata keçirərək beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini ciddi şəkildə pozub. Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda demək olar ki, hər yerə mina döşəyərək hərbçi və mülki insanlarımızı hədəfə alıb. Odur ki, beynəlxalq ictimaiyyət dəqiq mina xəritələrini Azərbaycana təqdim etməsi üçün Ermənistana təzyiq göstərməlidir.

140 min hektara yaxın sahə mina və partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənib

Azərbaycan dövləti 44 günlük müharibədən dərhal sonra işğaldan azad etdiyi torpaqlarının minalardan təmizlənməsi işinə başlayıb. Prezident İlham Əliyevin təsdiqlədiyi "İşğaldan azad edilmiş ərazilərə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı"nda Azərbaycanda 2026-cı ilə qədər ərazilərin minalardan, partlamamış hərbi sursatdan, tərkibində partlayıcı olan qurğulardan və digər partlayıcı qalıqlardan təmizlənməsi işlərinin davam etdirilməsi nəzərdə tutulub.

Ötən müddətdə minatəmizləmə istiqamətində mühüm işlər görülüb. Bu günə qədər aparılan minatəmizləmə prosesi nəticəsində 140 min hektara yaxın sahə 119 min 946 mina və partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənib.

Azərbaycan beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini mina probleminə cəlb etmək üçün çoxsaylı təşəbbüslərlə çıxış edir. Elə mayın 30-da Zəngilanda öz işinə başlayan və ayın 31-də Bakıda başa çatan Azərbaycan Minatəmizləmə Agentliyinin və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramının (BMT İP) birgə təşkilatçılığı ilə "Minaların ətraf mühitə təsirinin azaldılması: Təhlükəsiz və yaşıl gələcək üçün resursların səfərbər olunması" mövzusunda 3-cü beynəlxalq humanitar minatəmizləmə konfransı da mina probleminə beynəlxalq səviyyədə bir daha diqqət çəkdi.

Beynəlxalq konfransın həm də Zəngilanda, işğal altında olduğu 30 illik müddətdə Ermənistan tərəfindən minalanmış rayonda öz işinə başlaması xüsusi əhəmiyyət kəsb etdi. Beynəlxalq ictimaiyyət nümayəndələri düşmən tərəfindən bu ərazilərin necə dağıdılıb viran qoyulmasına əyani şahidlik etdi.

Konfransda 75 ölkədən 300-dən çox nümayəndə iştirak etdi. İştirakçılar arasında bir sıra ölkələrin yüksəkvəzifəli şəxsləri, BMT-nin baş ofisinin rəhbər heyəti, nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların təmsilçiləri və müxtəlif ölkələrin minatəmizləmə mərkəzlərinin rəsmiləri, habelə ölkəmizdə akkreditə olunmuş diplomatik nümayəndəliklərin vəzifəli şəxsləri təmsil olundular. Zəngilanda və Bakıda keçirilən 3-cü beynəlxalq konfransın yekununda bəyannamə qəbul olundu.

Bütün bunlar ölkəmizin qlobal səviyyədə minalanmaya qarşı mərkəz statusu qazandığından və bu istiqamətdə davamlı təşəbbüslərlə çıxış etməsindən xəbər verir.

Yasəmən MUSAYEVA,

Azərbaycan.-2024.- 2 iyun, № 115.- S.4.