Qəhrəman xalqın övladları...

İgidlik, mərdlik Azərbaycan xalqının canında, qanındadır. Mübarizədən çəkinməyi, döyüşdən qaçmağı bu xalqın övladları tarix boyu özlərinə ar bilib, qorxaqları, cəsarətsizləri qınayıblar. Cəsurlara, qəhrəmanlara isə sonsuz ehtiram, sevgi göstəriblər.

Bəşəriyyət İkinci Dünya müharibəsi fəlakəti ilə üzləşəndə Azərbaycan xalqı da çox çətin sınaqdan mərdliklə çıxdı. O zaman respublikamız Sovet İttifaqının tərkibində idi. İkinci Dünya müharibəsi 1939-cu il sentyabrın 1-də iki imperialist ittifaq arasında başladı. Ancaq keçmiş Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı (SSRİ) da təhlükədən uzaq deyildi. Müharibənin ilk günlərindən alman qoşunları SSRİ sərhədlərinə yaxınlaşdı. 1940-cı ilin iyulunda Adolf Hitlerin: "Rusiya gərək məhv edilsin! Müddəti - 1941-ci ilin yazı!", - deməsi müharibənin qaçılmaz olduğunu təsdiqlədi.

1941-ci il iyunun 22-də faşist Almaniyası Sovet İttifaqına hücum etdi. SSRİ-nin tərkibində olan digər respublikalar kimi Azərbaycan da İkinci Dünya müharibəsinə qatıldı. Bu dəhşətli savaş SSRİ, eləcə də Azərbaycan tarixinə Böyük Vətən müharibəsi kimi yazıldı.

Böyük Vətən müharibəsində faşizmə qarşı müharibədə respublikamızın əraziləri hərbi əməliyyat meydanına çevrilmədi. Ancaq Azərbaycan o dəhşətli müharibənin əvvəlindən sonunadək fəal iştirak etdi. Respublikamız həm sərvətləri, həm də insan qüvvəsi ilə faşizmə qarşı müharibədə ön sırada oldu. Azərbaycanlılar ön cəbhədə də, arxa cəbhədə də böyük rəşadət göstərdilər. Bakı nefti alman komandanlığının xüsusi diqqətindəydi. Tarixçilər qeyd ediblər ki, Qafqaz uğrunda vuruşlarda əsas məqsəd Bakı üzərində nəzarəti ələ keçirmək idi. Plana əsasən, faşistlər Bakını 1941-ci il sentyabrın sonunadək işğal etməli, zəngin neftini ələ keçirməli idi.

Tarixi faktdır ki, Böyük Vətən müharibəsinin ilk günlərində faşizmə qarşı vuruşmaq üçün Azərbaycanda 4 mindən çox oğlan və qız cəbhəyə getmək üçün könüllü olaraq hərbi komissarlıqlara müraciət etdi. 1941-ci ilin avqust ayınadək xalq qoşunu dəstələrinə təxminən 123 min nəfər yazıldı. Həmin ilin axırında xalq qoşunu dəstələrində 187 min nəfər döyüşçü vardı ki, onlardan da 30 min nəfərdən çoxu qadın idi. Azərbaycanda 1941-1945-ci illərdə 640 min nəfərdən çox səfərbər edilərək cəbhəyə göndərildi. Onlardan 300 min nəfəri həlak oldu. O qəhrəmanların övladları XX əsrin sonlarında doğma Vətənin başının üstünü yenidən qara buludlar alanda ayağa qalxdılar...

1980-ci illərin sonlarında Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı çökməkdə idi. Azərbaycanın müstəqilliyini tələb edən xalqımızın qətiyyəti tənəzzüldə olan, lakin hələ də gücünü itirməmiş Sovet İttifaqının rəhbərlərini hiddətləndirirdi. Belə bir vaxtda, 1988-ci ildə SSRİ-dən hər cür yardım alan qəsbkar Ermənistan Azərbaycana qarşı torpaq iddiası irəli sürdü. Təcavüzkar ermənilərin əsassız iddialarına və separatçı çıxışlarına etiraz edən silahsız gənclər fevralın 22-də Ağdamdan Xankəndiyə yürüş etdilər. Onlar Əsgəran ərazisində ermənilərin atəşinə məruz qaldılar. İki azərbaycanlı gənc ermənilər tərəfindən qətlə yetirildi.

Ermənistanın Azərbaycana qarşı yenidən başlatdığı münaqişənin alovları getdikcə Qarabağı bürüdü. 1990-cı ilin yanvarında Sovet İttifaqı rəhbərliyi azərbaycanlıların haqq səsini boğmaq, qətiyyətlərini qırmaq üçün Azərbaycana qoşun yeritdi. Respublikamızın paytaxtında yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə sovet ordusu hissələrinin, xüsusi təyinatlı dəstələrin, daxili qoşunların iri kontingentinin və hətta SSRİ-nin ermənilərin sıx yaşadığı digər regionlarından olan ehtiyatdakı hərbçilərin iştirakı ilə qətliam törədildi. Ancaq Sovet İttifaqı rəhbərliyi məqsədinə çata bilmədi. O dəhşətli gecədə dinc, günahsız övladları gülləbaran ediləndə, tanklarla üstlərindən keçiləndə də Azərbaycan xalqı mərdliyi, igidliyi ilə bütün dünyanı heyrətləndirdi.

Ermənistan Qarabağı, Şərqi Zəngəzuru müharibə ocağına çevirəndə respublikamızın bütün bölgələrindən igid oğullar, qızlar döyüşə yollandılar. Onlar düşmənə qarşı qəhrəmanlıqla vuruşdular. Ancaq Birinci Qarabağ müharibəsində Ermənistan xarici havadarlarının köməyi, gücü ilə Azərbaycanın iyirmi faiz ərazisini işğal edə bildi.

Otuz ilə yaxın işğalçı Ermənistanın silahlı qüvvələri Azərbaycanın Qarabağ və Şərqi Zəngəzur ərazilərini işğal altında saxladı. Bir milyon soydaşımız məcburi köçkün kimi yaşamaq məcburiyyətində qaldı.

Ermənistan silahlı qüvvələrinin növbəti təxribatı nəticəsində 2020-ci il sentyabrın 27-də İkinci Qarabağ müharibəsi başladı. Ali Baş Komandanın qismən səfərbərlik əmri ilə igid oğullar Qarabağ və Şərqi Zəngəzur torpaqları uğrunda mübarizəyə qalxdılar. Qırx dörd gün ərzində Azərbaycanın qəhrəman oğulları erməni qəsbkarlarını diz çökdürdülər. Müzəffər Azərbaycan Ordusu otuz ilə yaxın işğalda qalmış ərazilərimizi azad etdi.

Birinci Qarabağ müharibəsində də, İkinci Qarabağ müharibəsində də, ötən ilin sentyabrında aparılan lokal xarakterli antiterror əməliyyatlarında da Azərbaycanın qəhrəman övladları göstərdilər ki, ataları, babaları kimi mərd və igiddirlər. Onlar sinələrini düşmən güllələrinə sipər edərək Vətənin candan əziz olduğunu bir daha təsdiq etdilər. O qəhrəmanlar bir daha göstərdilər ki, Vətənə sevgi, sədaqət bu xalqın varlığındadır. İllər, qərinələr, əsrlər dəyişsə də, bu, heç zaman dəyişməyəcək.

Zöhrə FƏRƏCOVA,

Azərbaycan.-2024.- 7 mart, № 52.- S.10.