COP29-un şüarı: "Yaşıl dünya naminə həmrəy olaq!"

2024-cü ilin "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili" elan olunması təkcə ölkəmizə deyil, əslində, bütün dünyaya qlobal çağırışdır. Çünki məqsəd gələcəkdə iqtisadi və demoqrafik artımdan ətraf mühitə dəyə biləcək zərərlərin azaldılması və sağlam həyat konsepsiyasının yaradılmasıdır. Ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısını almağın yolları isə əsasən, dünyanın "yaşıllaşdırılması"ndan keçir.

Bəşəriyyəti təhdid edən iqlim dəyişikliyi həm ekosistemi çökdürür, həm də insanın sonunu yaxınlaşdırır. Elə bir gün yoxdur ki, dünyanın hansısa yerində insanları vahiməyə salan, qorxudan, ağır fəsadlar verən təbii fəlakət baş verməsin. Dəhşətli faciələrə yol açan kataklizmlər problemə daha ciddi yanaşmağı tələb edir. Qasırğaların, daşqınların, zəlzələlərin az qala adi hal aldığı bir zamanda təbii ki, dünya ölkələri, beynəlxalq qurumlar və ictimai təşkilatlar qollarını çırmayıb əməli işə keçməlidirlər. 1994-cü ildən fəaliyyətə başlayan BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının sessiyası (COP) hər il bu kataklizmlərin qarşısını almağın yollarını müzakirə edir. COP üzvləri olan ölkələrin hər biri həmin istiqamətdə "yaşıl dünya"ya öz töhfəsini verməyə çalışır. Bu baxımdan, Azərbaycan dünyada gedən iqlim dəyişikliyi proseslərinə ən həssas şəkildə yanaşan azsaylı ölkələrdəndir.

Ona görə azsaylı deyirik ki, ölkəmiz COP səviyyəsində, eləcə də qlobal müstəvidə ekosistemi əhatə edən digər müzakirələrdəki çağırışlara öz əməli işi ilə cavab verir. Bu, Azərbaycanın 2030-cu ilə qədər sosial-iqtisadi inkişafına dair 5 milli prioritetindən birinin "Təmiz ətraf mühit və yaşıl artım ölkəsi" kimi müəyyənləşdirdiyi rəsmi səviyyədə qəbul olunub. Həmin prioritetə uyğun olaraq ölkəmizdə artıq ətraf mühitin sağlamlaşdırılması, yaşıllıqların bərpası və artırılması, su ehtiyatlarından, həmçinin dayanıqlı enerji mənbələrindən səmərəli istifadənin gerçəkləşdirilməsi istiqamətində tədbirlərin həyata keçirilməsinə başlanılıb. Təkcə "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili"ndə deyil, ötən illərdən üzübəri iqlim dəyişmələrinin fəsadları ilə mübarizədə öz hədəflərini müəyyənləşdirib. Dünyanın bir parçası olan Azərbaycan beynəlxalq ictimaiyyətin etibarlı və məsuliyyətli üzvü kimi, əsasən, 2030-cu ilə qədər istilik effekti yaradan qazların emissiyalarının 35 faiz, 2050-ci ilə qədər isə 40 faiz azaldılmasını hədəfə alıb. Bundan başqa, işğaldan azad edilən Qarabağ və Şərqi Zəngəzuru, eləcə də Naxçıvan Muxtar Respublikasını "yaşıl enerji zonası" elan edib.

Azərbaycanın xüsusilə son 30 ildə işğal altında olan torpaqlarında ekosistem dağıdılmış, ətraf mühit müxtəlif çirklənmələrə məruz qalmışdır. İşğal dövründə həmin ərazilərdə su mənbələrindən kortəbii istifadə, meşə və qiymətli ağac növlərinin kütləvi məhv edilməsi, fauna-flora balansının pozulması ölkəmizə yüz milyonlarla dollar həcmində ekoloji ziyan vurub. Hələ onu demirik ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda mina təhdidi davam edir. Bütün bunlara görə Azərbaycan ətraf mühitin həddən çox çirklənməyə məruz qalan azsaylı ölkələrdən sayılır. Odur ki, sadalanan və sadalanmayan fəsadları aradan qaldırmaq üçün "yaşıl enerji"yə keçid "yaşıl iqtisadiyyat"ın gündəliyində dayanan vacib faktor kimi dünyanın diqqətini cəlb edir. "Yaşıl enerji"nin işığını artırmaq üçün COP29-a hazırlıq prosesində "yaşıl dünya"ya açılacaq qapının şüarı "Yaşıl dünya naminə həmrəy olaq!" seçilib.

Qeyd edək ki, bu fakt COP29-un keçirilməsi ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin bir neçə gün əvvəl keçirilən üçüncü iclasında açıqlanıb. Əvvəlki iki iclasda olduğu kimi, bu yığıncaqda da Prezident Administrasiyasının rəhbəri, Təşkilat Komitəsinin sədri Samir Nuriyev COP29-un və Liderlər Sammitinin Bakı Olimpiya Stadionunda keçiriləcəyini, hazırda stadionda və ətrafında layihələndirmə və digər hazırlıq işlərinin aparıldığını vurğulayıb. Tədbirdə iştirakla bağlı Prezident İlham Əliyevin adından BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasına tərəf ölkələrin dövlət və hökumət başçılarına dəvət məktublarının göndərildiyini qeyd edib. Dövlət başçısının "COP29 və Azərbaycan üçün yaşıl baxış" adlı beynəlxalq forumda, Petersberq İqlim Dialoqunda və VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda COP29 və iqlim dəyişikliyi məsələləri ilə bağlı ölkəmizin mövqeyini əks etdirən əsas istiqamətlərə dair məlumat verdiyini bildirib. "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili" ilə əlaqədar Azərbaycanda görülmüş işlər barədə məlumat verən Təşkilat Komitəsinin sədri ölkəmizin Dünya Bankının Vaşinqton yaz sessiyası və Petersberq İqlim Dialoqu da daxil olmaqla iqlim dəyişmələri sahəsində təşkil edilən mühüm beynəlxalq tədbirlərdə fəal surətdə iştirak etdiyini bildirib və iyun ayında keçiriləcək Bonn iqlim dəyişikliyi konfransına ciddi hazırlıq işlərinin aparılmasının vacibliyini söyləyib. Yığıncaqda COP29 komandasının xarici ölkələrə səfərləri çərçivəsində keçirilən görüşlər, hazırlıq prosesində təşkilati-logistika sahəsində görülən işlərdən söz açılıb. İqlim dəyişmələrinə qarşı fəaliyyət zamanı innovasiya və smart texnologiyalara geniş yer verilməsi, COP29-da iştirak edəcək şəxslər üçün viza prosedurlarının sadələşdirilməsi, vətəndaş cəmiyyətinin rolu və ekologiya ilə bağlı QHT-lərin tədbirdə iştirakının təmin olunması da diqqətə çatdırılıb.

COP29-un hazırlıq prosesi onu deməyə əsas verir ki, qarşıdakı illərdə yaradılacaq "yaşıl dünya"ya Azərbaycan özünün möhürünü vuracaq. Bunu Prezident İlham Əliyevin çıxışlarının birində söylədiyi fikrə söykənərək yazırıq: "Azərbaycan neft-qaz ölkəsi kimi bu sahədə də özünü göstərəcəkdir və dünyada hər kəs bir daha görəcək ki, bizim gündəliyimiz "yaşıl enerji" ilə bağlıdır. "Yaşıl enerji" növlərinin yaradılması və "yaşıl enerji"nin dünya bazarlarına nəqli hazırda bizim enerji siyasətimizin prioritetidir. Bu, reallıqdır və bütün dünya bunu bir daha görəcək".

Züleyxa ƏLİYEVA,

Azərbaycan.-2024.- 10 may, № 96.- S.23.