Nə qədər
uzun, nə qədər qısa, nə qədər dolanbac olsa da,
yollar ömür yollarımız kimi uzandıqca uzanıb gedir. Sanki kəndir
kimi Yer üzünün ətrafına
dolanır. Yolçular
mənzil başına
gəlib çatsa da, yollar qurtarmır,
sonu görsənmir. Elə bil köhnə
yollardan yeni yollar doğulur. Beləcə yollar getdikcə gedir, yeni şəhər və kəndlərdən
keçərək ucsuz-bucaqsız
düzlərə tərəf
istiqamət götürür.
Yollarsız işlərimiz
aşmır, istədiyimiz
ünvana gedə bilmirik. Buna görə də tez-tez yollara çıxmalı oluruq. Bütün işlərimiz
hara hərlənib-fırlansa
da axırda gəlib yollardan keçir. Bəzən yollar bizi uzaqlara,
bəzən də yaxınlara aparır. Bəlkə də ömrümüzün ən
maraqlı, ən yaddaqalan, ən gözəl günləri
yollarda keçir. Yolboyu bir-birindən gözəl mənzərələr,
bir-birinə bənzəməyən
şəhər və
kəndlər görürük.
Yollar bizi doğmalarımıza, əzizlərimizə,
çoxdan bəri həsrətində olduğumuz
müqəddəs məkanlara
çatdırır. Bizi
həsrətlilərimizə qovuşduranda sanki yolların da üzü gülür. Bəlkə də elə buna görə
yolları çox sevirik. Yollar bizim üçün çox müqəddəsdir,
çox doğmadır.
Yolları bu qədər istədiyimizə
görədir ki, onları and yerimizə də çevirmişik.
Dilimizə gətirdiyimiz
sözün doğruluğunu
təsdiq etmək üçün "getdiyimiz
bu yol haqqı"
deyirik.
Dünyada yollar
çox olsa da, bir-birilərindən elə də fərqlənmirlər. Demək
olar ki, yolların hamısı eynidir. Bir-birilərinə
bənzəməyən bəlkə
də onların forma və ölçüləridi,
necə deyərlər,
boy-buxunlarıdı. Yolların
ölçü və
formaları haqqında
tez-tez belə bənzətmələri də
eşidirirk. Geniş yollar, darısqal yollar, dolayı yollar, kəsə yollar, uzun yollar,
dairəvi yollar, kəsişən yollar, düz yollar, təzə yollar, köhnə yollar... Adları, formaları fərqli olsa da, bizim üçün
hamısı eynidir. Onların əsas funksiyası insanları getdikləri ünvanlara rahat çatdırmaqdır.
Çatdırırlar da...
Nə qədər
üstündən keçib
getsək də, yollar yorulmur, yollar incimir. Həmişə qollarını
geniş açıb
bizi qoynuna alır. Gecəli, gündüzlü nə vaxt qapısını döysək yollar oyaqdır, yolçulara dayaqdır. İnsanları
da, onların yüklərini də
"çiyinlərində" elə hey daşıyırlar.
İllərdən, əsrlərdən
bəridir üstündən
keçilsə də,
yolları heç vaxt yorğun görmürük.
Yollar təkcə
bizi qolları üstündə aparmaqla kifayətlənmir. Onlar həm də yola çıxanlara bələdçilik edirlər.
Səkilərin üstündə
"əllərində" müxtəlif nişanları
saxlayaraq gedənlərə,
gələnlərə istiqamət
göstərirlər. Təkcə
istiqamətləri deyil,
dayanacaq yerlərini, istirahət ocaqlarını,
yeməkxanaları, avtomobillərin
təmir olunduğu mərkəzləri, hərəkət
zolaqlarını, yaxınlığından
keçdiyimiz şəhər
və kəndlərin
adlarını da insanlara nişan verirlər. Buna görə də gedəcəyimiz ünvanı
kimsədən soruşmadan,
vaxt itirmədən yolların köməyi ilə sağ-salamat mənzil başına gedib çatırıq. Buna görə yollara minnətdarlıq edə-edə ürəkdolusu
"çox sağ olun" deyirik.
Yolboyu gözəl
mənzərələr seyr
edirik. Yollarda düşünməyə vaxtımız
da çox olur. Heç kimə sirr deyil ki, yollar
yaradıcı adamlara
yeni mövzular da verir, hələ
gözəl ovqat da bəxş edir. Bir növ
yaradıcılıq düşüncələrinin
üstünə işıq
salır, güzgü
tutur, təzə cığır açır.
Bəzən isə ən yaxşı əsərlərin mövzuları
da elə yollarda, səfərlərdə
tapılır. Buna görə də yaradıcı adamların
yol qeydləri həmişə maraqla oxunur. Yollarda baş verən hadisələrdən o qədər
maraqlı kitablar yazılıb, o qədər
dəyərli filmlər
çəkilib ki!
Yollar həm də sanki insanlar
üçün imtahan,
sınaqdır. Bəzən
yollar insanları bərkə-boşa da salır, gücünü,
səbrini yoxlayır.
İnsanların mənfi
və müsbət cəhətlərini üzə
çıxarır. İnsanlar
yollarda tanınır,
yollarda dostlaşır,
bəzən də yollarda küsüşürlər.
Elə buna görə də birindən soruşanda ki, qardaşın necə adamdır? Cavab verir ki,
bilmirəm, onunla yol yoldaşı olmamışam. Belə çıxır ki, kiminləsə yol yoldaşı olmayınca,
onun xarakterini, xasiyyətini öyrənmək
mümkün deyil. Ululardan qalma bu böyük hikmət bizə astaca pıçıldayır
ki, kimin necə adam olduğunu öyrənmək
istəyirsənsə, onunla
yol yoldaşı ol. Görünür, yollar insan ürəyində
gizlənmiş bütün
sirlərin qıfıllarını
açmağa uzanan elə sirli də bir açardır.
Yollar da sanki insanlar kimidi. Bir-biriləri üçün
darıxırlar, bir-biriləri
ilə qovuşmağa
can atırlar. Bəlkə
də bu sözə inanmayanlar tapılacaq. Amma səfərə
çıxanda görürük
ki, dairəvi, dördyol,
üçyol və başqa kəsişmələrdə
yollar bir-biriləri ilə bağlanırlar.
Sanki həm dairəvi,
həm də kəsişən
başqa yollar onların əbədi görüş yeridi.
Bəzən quldurlar,
oğrular yolları kəsir, yolçuları
soyub talayır, öldürürlər. Bəşəriyyətə,
insanlığa ləkə
olan ermənilər kimi. Ermənilər də neçə illər yollarımızı
kəsdilər, torpaqlarımızı
ələ keçirdilər,
soyğunçuluq, oğurluq
etdilər, sərvətlərimizi
taladılar, insanlarımızı
vəhşicəsinə öldürdülər,
uzun illər bizi doğma Qarabağımıza həsrət
qoydular. Gec də olsa yollarımızı
kəsən işğalçılar
layiqincə cəzalandırıldı,
məhv edildi, diz çökdürüldü.
Düşməndən elədiklərinin
qisası artıqlaması
ilə alındı. Qarabağa və başqa bölgələrə
gedən müqəddəs
yollarımız geniş
açıldı.
Hər gün üstündə addımladığımız,
avtomobillərlə gedib-gəldiyimiz
yollar ömür yollarımızdan da, həyat
yollarımızdan da qırmızı
xətlə keçir.
Arzulayırıq ki, qoy
ömrümüzdən qırmızı
xətlə keçən
bu yollar həmişə açıq
olsun, həyat yollarımız heç vaxt bağlanmasın. Qoy könüldən könülə gedən yollarımızda əbədi
olaraq yaşıl işıq yansın. Heç vaxt bu yolları ot basmasın, heç vaxt bu yollara qaranlıq
çökməsin...
İnsanların yollara sevgisi, məhəbbəti
sonsuzdur. Çünki
yollar nə qədər əyri, dolanbac, ziqzaqlı, enişli, yoxuşlu yerlərdən keçsə
də, sonda onları mənzil başına vaxtında və rahat aparıb
çıxarır. Həm
kəsişən, həm
də kəsişməyən
düz yollar heç vaxt heç kimi yollarda qoymur.
Yollar həmişə
qollarını geniş
açıb gəlişimizi
gözləyir. Biz də
təkcə daş, asfalt döşənmiş
yolların deyil, həm də insanların qəlblərinə,
ürəklərinə doğru
uzanan yeni-yeni yaradıcılıq
yollarının axtarışındayıq.
Bir gün də olsun yaradıcılıq axtarışlarımızdan qalmırıq.
Daim axtarışdayıq, daim
yollardayıq...
Vahid
MƏHƏRRƏMOV,
Azərbaycan.-2024.-
20 oktyabr (№ 231).- S.12.