Yurda keşik çəkən ərik ağacı...

İşğaldan azad edilmiş ərazilərə gedəndə, ermənilərin uçurub dağıtdıqları kəndlərdə olanda illər uzunu susuzluqdan qurumayıb yaşıl qalan meyvə ağaclarından daha çox tut, əncir və nar ağaclarını görürük. Bəzi yerlərdə isə üzüm tənəklərinin də qurumadığının şahidi oluruq.

Nə yaxşı ki heç olmasa yurd yerlərində bu ağaclar qalmışdı. Sanki bu ağaclar ermənilərin uçurub dağıtdıqları evlərə keşik çəkir, yurd yerlərinin ağrı-acılarına məlhəm qoyur. Onlara tez-tez "bir az da dözün, doğma sakinlərimiz yaxın günlərdə qayıdacaqlar" deyir.

Amma sən demə, təkcə tut, əncir, nar ağacları və üzüm tənəkləri deyil, ərik ağacı da illərin susuzluğuna dözə bilirmiş. Bu bəlkə də ilk baxışda inandırıcı səslənməz. Amma ortalıqda fakt olanda buna inanmaya bilmirsən. Unutmayaq ki, sirli-sehirli təbiət möcüzələri çoxdur. Onlar başqa ağaclar kimi əriyi də uzun illər ovcunun içində susuz saxlaya bilər. Necə ki saxlayıb.

Bu günlərdə dediklərimizin canlı şahidi olduq. Sentyabrın əvvəllərində iş yoldaşlarımla kəndimizə - Zəngilan rayonunun Babaylı kəndinə getmişdik. Həyatımızda əlamətdar, yaddaqalan günlərimiz çox olur. Həmin günü heç vaxt unutmur, tez-tez xatırlayırıq. Bizim üçün də əlamətdar günlərdən biri 21 oktyabr 2020-ci ildir. Həmin gün Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev xalqa növbəti müraciətində doğma kəndimiz Babaylının da erməni işğalçılarından azad edilməsi müjdəsini vermişdi. Ali Baş Komandanın dilindən bu sözləri eşidəndə sevincdən göz yaşlarımızı saxlaya bilməmişdik. Həmin günü, həmin anı heç vaxt unutmayacağıq. Artıq qoynunda dünyaya göz açdığımız doğma kəndimiz azad idi. Günlərin birində ayağımız ata-baba yurduna dəyəcəkdi.

İndi budur, həmin gün gəlib çatmışdı. Uzun illərin ayrılığından sonra doğma kəndimizə gəlmişdik. Həsrət, intizar dolu günlər ötüb arxada qalmışdı. Erməni işğalçıları, başqa yaşayış məntəqələri kimi, bizim kəndimizi də yerlə yeksan etmişdilər. Çox üzücü, dəhşətli mənzərələr idi. Kənddə bir ev belə salamat qalmamışdı. Göz yaşları içində ötən xoşbəxt günləri xatırlaya-xatırlaya evimizin uçurulub dağıdılmış divarlarına baxandan sonra əzizlərimizin məzarlarını ziyarət etmək üçün qəbiristanlığa getdik.

Bizə uzaq qohumluğu çatan Şahbudaq dayının evinin qarşısından keçib əzizlərimizin uyuduqları müqəddəs məkana çıxmaq istəyəndə onun həyətində illərdən bəri qurumayıb yaşıl qalmış ərik ağacını gördük...

Əvvəlcə gördüyümüzə inanmadıq, çaşıb qaldıq. Fikirləşdik ki, bəlkə yanılmışıq, gördüyümüz ərik ağacı deyil. Axı arxada qalan bu illər uzunu ərik ağacı susuz qala bilməzdi.

Bəs necə olub ki, ağac indiyə qədər qurumayıb? Hələ də çiçək açmağında, bar gətirməyindədi. Diqqətlə baxanda gördük ki, yox, yanılmamışıq, qarşımızda illərdən bəri qurumayan ərik ağacının özüdür ki, durub...

Doğrudan da, bu, təbiətin bir möcüzəsi idi. Az-çox əkin-biçindən, bağ-bağat işlərindən başı çıxanlar bilirlər ki, ərik çox zərif, incə bir ağacdır. Gərək onun dibindən suyunu əskik eləməyəsən, daim nazını çəkəsən, qayğı göstərəsən. Üç-dörd həftə su verməsən, susuzluğa dözməyib quruyacaq.

Ərik ağacının indiyə qədər qurumadığının bir möcüzəli tərəfi də onda idi ki, o, sulu yerdə deyil, dəmyə olan sahədə, dərənin üstündə tikilmiş evin həyətində əkilmişdi. Ağacın yaxınlığından nə arx axırdı, nə çay keçirdi, nə də bulaq var idi. Ötən illər ərzində də kimsə gətirib onun dibinə su tökməmişdi. Ağac yalnız yağışın, qarın suyu ilə qidalanmışdı.

Həyətdəki ağacların çoxu qurumuşdu. Yaşıl qalan nar ağacı və bir də bizi heyrətləndirən ərik ağacı idi. Onun ətrafındakı otlar da istiyə, susuzluğa dözməyib saralıb-solmuşdu. Bəs görəsən, necə olmuşdu ki, ərik ağacı indiyə qədər qurumamışdı. Bunun sirri, sehri nə idi? Burada yenə də ağlımıza təbiətin möcüzəsindən başqa bir şey gəlmir.

Kim bilir, bəlkə də ərik ağacının qurumamasının səbəbi torpağa, yurda olan sevgisidir. Ağac bu sevgidən "su" içərək yerə-göyə meydan oxuya-oxuya qurumur. Yaxın zamanlarda yurduna qayıdıb gələcək, bir vaxtlar onu sevə-sevə torpağa basdırmış əbədi-əzəli sahiblərini gözləyir.

Gözləyir ki, geri dönəndə ermənilərin həyətdə, kənddə törətdikləri vəhşilikləri onlara çatdırsın... Amma onu da deyək ki, bir vaxtlar həmin ağacı bu gözəl torpaqda əkən insanlar yurd həsrətinin ağrılarına dözməyərək dünyalarını dəyişiblər. Ağac bunu bilməsə yaxşıdır. Birdən bu acı xəbərdən sarsılar, saralıb-solar.

İstərdik ki, ərik ağacı heç vaxt solmasın, köçkünlər geri dönənəcən yurdumuza keşik çəksin. Ondan sonra bir az da qol-budaq atıb pərvazlansın.

İndi payızın ilıq günləridir. Ərik ağacının yarpaqları hələ də yaşıldır. Bir azdan payızın soyuğunu hiss edən kimi onun da yarpaqları saralıb töküləcək, xəzana dönəcək.

Yavaş-yavaş ağac qış yuxusuna gedəcək. Yaxşıca "yatıb" dincələcək, yaz gələndə isə oyanıb ağappaq çiçəklərə bürünəcək. Yenə də dadlı-dadlı meyvələr gətirəcək.

Yurda qayıdacaq doğma insanları gülərüzlə qarşılayacaq. Sevincdən, fərəhdən yeni qol-budaqlar atacaq, daha çox bar gətirəcək.

Vahid MƏHƏRRƏMOV,

Azərbaycan.-2024.- 22 oktyabr (№ 232).- S.11.