Qarabağ və Şərqi Zəngəzur kreativ sənaye zonasına çevrilir

Əgər desək ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə sənaye müəssisələrinin sayı günbəgün artır, burada heç bir mübaliğə olmaz. Bax elə bu günlər Əsgəranda sement zavodu fəaliyyətə başlayıb.

Xocalı rayonunun Əsgəran qəsəbəsində "Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti" ASC-nin həmtəsisçisi olduğu "Shahbulag Mining" MMC daha bir layihənin icrasına başlayıb. İllik istehsal gücü 60 min ton olan "AzCement" sement zavodunda 70 nəfərin işlə təmin edilməsi nəzərdə tutulub. Zavod işğaldan azad edilmiş ərazilərin infrastrukturunun və sənaye potensialının gücləndirilməsinə, regionun iqtisadi inkişafına töhfə verəcək.

Əslində, bu ərazilərdə açılan hər bir müəssisə həmin məqsədi daşıyır - bölgəni gücləndirmək, yurda dönən insanların məşğulluğunu həll etmək, ölkə iqtisadiyyatına inteqrasiya olunmaq. Bu istiqamətdə müəyyən edilən hədəflərə çatmaq üçün ardıcıl iş aparılır. Məsələn, 2023-cü ildə işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə 142 sənaye müəssisəsi fəaliyyət göstərib. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, bu, 2022-ci illə müqayisədə 25,7 faiz çoxdur. Bu müəssisələrin 82,4 faizi və ya 117-si Qarabağ iqtisadi rayonunun, 17,6 faizi və ya 25-i isə Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunun payına düşüb. Bu da 2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə müvafiq olaraq 25,8 faiz və 25 faiz çoxdur.

İl ərzində işğaldan azad edilmiş ərazilərdə sənaye fəaliyyəti ilə məşğul olmaq üçün qeydə alınmış fərdi sahibkarların sayı 13,1 faiz artaraq 1218-ə çatıb. Qarabağ iqtisadi rayonunda fərdi sahibkarların sayı 11,6 faiz artaraq 1070-ə, Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunda isə 25,4 faiz artaraq 148-ə çatıb.

Ötən il işğaldan azad edilmiş ərazilərdə istehsal olunmuş sənaye məhsulunun dəyəri 298 milyard 679 milyon manat, o cümlədən Qarabağ iqtisadi rayonunda 274 milyard 772 milyon manat, Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunda isə 23 milyard 908 milyon manat olub.

Bu bölgələrdə sənayenin inkişaf potensialı böyükdür. Mütəxəssislərin fikrincə, resurslar burada sənayenin bir çox sahələrinin, o cümlədən dağ-mədən, metallurgiya, emal sənayesi, ərzaq istehsalı, elektrik enerjisi istehsalı, meşə sənayesi və kreativ sənayenin inkişafına imkan verir. Ötən 4 il ərzində istifadəyə verilən enerji və turizm obyektləri, istehsal müəssisələri də bunu göstərir. Prezident İlham Əliyev sözügedən bölgələrə hər səfərində fəaliyyətə başlayan müəssisələrin açılışını edir və daha neçəsinin təməlini qoyur.

Dövlət başçısının son bir neçə aydakı səfərlərini xatırlamaq kifayətdir. Sentyabrın 19-da Ağdam Sənaye Parkında "BAFCO İnvest" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin (MMC) müxtəlif təyinatlı ayaqqabıların istehsalı zavodunun açılışı oldu. Burada Almaniyanın qabaqcıl texnologiyalarının tətbiqi ilə müxtəlif təyinatlı çəkmə, tikintidə istifadə üçün nəzərdə tutulan, dəmir ucluqlu və altlıqlı təhlükəsizlik ayaqqabılarının istehsalı həyata keçirilir. İnvestisiya dəyəri 10 milyon manatdan çox olan müəssisədə ümumilikdə 120 nəfər işlə təmin ediləcək. İşçilərin Ağdamdan və ətraf rayonlardan cəlb edilməsi nəzərdə tutulur.

Zavod ildə 510 min cüt ayaqqabı istehsalı gücünə malikdir ki, bunun da 350 min cütünü təhlükəsizlik ayaqqabıları, 160 min cütünü isə poliuretan çəkmələr təşkil edəcək. İstehsal olunan məhsulların 65 faizinin yerli, 35 faizinin isə xarici bazarlarda satışı planlaşdırılır.

"Eel Electric" MMC elektrik paylayıcı avadanlıqların, elektrik yuvalarının və beton yarımstansiyalarının istehsalı zavodudur. "Eel Electric" tərəfindən Avropa və Türkiyənin qabaqcıl texnologiyasının tətbiqi ilə 35 kV, 10 kV və 0,4 kV-luq elektrik paylayıcı qurğularının istehsalı üzrə müəssisə fəaliyyət göstərəcək.

"Eel Electric" MMC 2022-ci ilin noyabr ayında Ağdam Sənaye Parkının rezidenti kimi qeydiyyata alınıb. İnvestisiya dəyəri 3 milyon manatdan çox olan müəssisədə 70 nəfər işlə təmin ediləcək.

Ağdam Sənaye Parkının rezidentlərindən biri də "Rail Trans Service" MMC-nin avtomatlaşdırma və telemexanika sistemlərinin istehsalı zavodudur. "Rail Trans Service" MMC 2022-ci ilin oktyabrında Ağdam Sənaye Parkının rezidenti kimi qeydiyyata alınıb. "Rail Trans Service" MMC sənaye parkının 1,6 hektar ərazisində "Avtomatlaşdırma və telemexanika sistemlərinin istehsalı" layihəsini həyata keçirəcək.

İnvestisiya dəyəri 8,92 milyon manat olan müəssisədə 60 nəfər işlə təmin ediləcək.

"Mister Decor" MMC isə divar kağızları istehsalı zavodudur. İnvestisiya həcmi 8 milyon manat olan müəssisə Cənubi Qafqazda divar kağızlarının istehsalı üzrə ixtisaslaşmış ilk zavoddur. İllik gücü 2,1 milyon ədəd rulon divar kağızının istehsalı olan müəssisədə 76 nəfərin məşğulluq problemi həll olunacaq.

Alman texnologiyasından istifadə edilən müəssisədə istehsal olunan məhsulların daxili bazarda satılması ilə yanaşı, xarici ölkələrə ixracı da planlaşdırılır.

"Metkons" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin havalandırma, yanğınsöndürmə avadanlıqları və metal məmulatları istehsalı zavodu da fəaliyyətə başlayıb. Türkiyə, İtaliya, Rusiya və Çin texnologiyalarının tətbiq olunduğu müəssisənin illik gücü 33 min ədəd müxtəlif avadanlıq istehsalıdır. Ümumi investisiya dəyəri 3,9 milyon manat olan müəssisədə 90 nəfərin daimi işlə təmin edilməsi nəzərdə tutulur.

Dövlət başçısı eyni zamanda parkın rezidenti "Prof-Dam" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin dam örtükləri istehsalı zavodunun açılışında iştirak edib. Bu layihə çərçivəsində dam və fasad örtülməsi üçün nəzərdə tutulmuş profilli təbəqələrin, metalkirəmit plitələrin, sendviç panellərin və müxtəlif dam örtüyü aksessuarlarının istehsalı təşkil ediləcək.

"Prof-Dam" MMC 2022-ci ilin aprelində Ağdam Sənaye Parkının rezidenti kimi qeydiyyata alınıb. İki hektar ərazidə yaradılan müəssisədə məhsul buraxılışı İtaliya, Finlandiya, Türkiyə, Rusiya və Çin istehsalı olan soyuq metalşəkilləmə texnologiyalarının tətbiqi ilə həyata keçiriləcək.

İnvestisiya dəyəri 8,5 milyon manat olan müəssisədə 40-dək iş yeri yaradılacaq.

Xatırladaq ki, Ağdam Sənaye Parkı rezident sayına görə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkından sonra ikinci yerdədir. Parkda ümumi investisiyalarının məbləği 238 milyon manatdan çox olan 27 sahibkarlıq subyektinə rezidentlik, 6 sahibkara isə qeyri-rezidentlik statusu verilib. Bu 33 sahibkarlıq subyekti tərəfindən sənaye parkında ümumilikdə 2090 iş yerinin yaradılması nəzərdə tutulur. İndiyədək rezidentlər tərəfindən sənaye parkına 72 milyon manatdan çox investisiya yatırılıb, 300-dək daimi iş yeri yaradılıb.

"Araz Vadisi İqtisadi Zonası" Sənaye Parkında isə hələlik bir müəssisə fəaliyyət göstərir. Burada kənd təsərrüfatı texnikalarına, yük maşınlarına texniki servis xidməti göstərilir. Dövlət başçısı bu ayın əvvəlində Cəbrayıl rayonuna səfəri çərçivəsində sənaye parkında bir sıra müəssisələrin təməlini qoydu.

Deməli, Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda sənaye müəəssisələrinin şəbəkəsi getdikcə genişlənir. Bu müəssisələrdə çalışanlar doğma kəndinə, şəhərinə dönən keçmiş məcburi köçkünlərdir. Böyük qayıdış uğurla davam edir. Qayıdanların hər biri üçün də iş olacaq!

Flora SADIQLI,

Azərbaycan.-2024.- 24 oktyabr (№ 234).- S.9.