Dörd il öncə rayonun azadlığı ilə Laçın dəhlizi və Gorus-Qafan yolu Azərbaycan Ordusunun nəzarətinə keçdi
Bu gün Qubadlının azadlığından
dörd il ötür. Artıq dörd ildir ki, işğaldan azad olunmuş Qubadlı da dirçəliş yolundadır.
Prezidentin ötən il imzaladığı sərəncama əsasən,
bu gün Qubadlı Şəhəri
Günüdür. Böyük
qayıdış çərçivəsində
mərhələli şəkildə
yurdlarına qayıdacaq
keçmiş məcburi
köçkünlər bundan
sonra şəhər gününü öz ata-baba yerlərində, təmtəraqla, qürurla
qeyd edəcəklər.
Vətən müharibəsində
Zəngilanın işğaldan
azad olunması ilə Qubadlıya gedən yollar da açılırdı.
Rəşadətli ordumuz
Qubadlı istiqamətində
döyüşlərə də xüsusi hazırlaşır, tapşırıqları
uğurla icra edirdi. İlk növbədə şəhərə
hakim olan yüksəkliklər nəzarətə
götürülərək ətrafda yerləşən
kəndlər, o cümlədən
Xanlıq, Padar, Sarıyataq və strateji yüksəkliklər
azad edildi.
Oktyabrın 25-də isə 44 günlük müharibənin gedişatında
əhəmiyyətli dönüş
nöqtəsi oldu. Qubadlının işğalçılardan
xilas edilməsi üçün döyüş
əməliyyatları bir
neçə gün davam etdi. Bu
şəhərdə də
güclü düşmən
istehkamları, müdafiə
sədləri var idi.
Qubadlının Zilanlı,
Kürd Mahruzlu, Muğanlı, Alaqurşaq
kəndləri oktyabrın
23-də düşməndən təmizlənmişdi. Oktyabrın
25-də isə rayonun
8 kəndi ilə bərabər, Qubadlı şəhəri də işğaldan azad edildi. Qubadlı şəhərinin azad edilməsi qələbəmizi
daha da yaxınlaşdırdı.
Bu müjdəli xəbəri də Prezident İlham Əliyev xalqa çatdırdı. Noyabrın
9-dək Qubadlı şəhəri
və rayonun 41 kəndi düşmən tapdağından xilas edildi.
Tarixə nəzər:
Qubadlı və onun ətrafında yerləşən kəndlər
hələ XVIII əsrdə
Qarabağ inzibati ərazisinə daxil idi. 1868-ci ildə Yelizavetpol quberniyası yaranandan sonra bu rayon Zəngəzurun
tərkibinə daxil edilib. Rayonun əhalisi əsasən kənd təsərrüfatı
və heyvandarlıqla
məşğul olub.
Qubadlı rayonu
1933-cü ildə yaradılıb.
Həmin vaxt rayonda 1 şəhər və 93 kənd olub. Bərgüşad çayının hər
iki sahilində yerləşən Qubadlı
şəhərinin əhalisi
5604 nəfər olub.1988-ci ildən
başlayaraq Ermənistan
və Dağlıq Qarabağla sərhəddə
yerləşən Qubadlı
rayonuna hər iki tərəfdən təcavüzkar hücumlar
başlayıb, dinc əhaliyə qarşı
terror aktları törədilib. 31 avqust
1993-cü ildə isə
Ermənistan silahlı
birləşmələri tərəfindən
rayon işğal olunub.
Böyük qayıdışa
hazırlıq
Prezident İlham
Əliyevin və birinci xanım Mehriban Əliyevanın Qubadlıya ilk səfəri 2020-ci il dekabrın 23-də oldu. Dövlət başçısı
rayonda Azərbaycan bayrağını qaldıraraq
Qubadlının işğaldan
azad edilməsinin tarixi hadisə olduğunu vurğuladı.
Qubadlı rayonunun
və şəhərinin
azad edilməsinin böyük strateji üstünlük təmin
etdiyini deyən Prezident Qubadlıdan sonra növbəti istiqamətin Laçın
rayonu olduğunu xatırlatdı: "...Qubadlıdan
Laçın rayonunun
cənub hissəsinə
gedən yol daim atəş altında idi. Çünki Laçın
rayonuna gedən yol düz Ermənistanın
dövlət sərhədinin
yanı ilə keçir, orada məsafə bəlkə də 10-20 metrdir və Ermənistan daim o tərəfdən atəş açırdı.
Ona görə bizim hərbi birləşmələrimiz digər
müxtəlif yollarla,
cığırlarla dağları
aşaraq Laçın
rayonunun strateji yüksəkliklərində yerləşmişdir".
Qubadlının işğaldan
azad olunmasının birinci ildönümündə
Qubadlıya səfər
edən dövlət başçısı Xudafərin-Qubadlı-Laçın
avtomobil yolunun 10-cu kilometrliyindən Qubadlı
şəhər mərkəzinə
gedən Xanlıq-Qubadlı
yolunun təməlqoyma
mərasimində, "Azərenerji"
ASC-nin sistem əhəmiyyətli 110/35/10 kV-luq
"Qubadlı" yarımstansiyasının,
Dövlət Sərhəd
Xidmətinin yeni hərbi hissə kompleksinin açılışlarında
iştirak etdi. İşğaldan azad edilmiş digər rayonlardakı yarımstansiyalarda
olduğu kimi, Qubadlıda da Dördüncü Sənaye
İnqilabına uyğun
olaraq intellektual enerji sistemi şəbəkəsi konsepsiyası
həyata keçirilərək
müasir, dayanıqlı,
tam rəqəmsallaşdırılmış
yarımstansiya yaradılıb.
Səfər çərçivəsində
rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə
görüşən İlham
Əliyev qeyd etdi ki, Qubadlı
şəhəri demək
olar ki, yerlə yeksan edilib, bir salamat
bina yoxdur, sadəcə olaraq, erməni hərbçiləri
öz məqsədləri
üçün bir neçə binadan istifadə etmişlər,
onlar da bərbad vəziyyətdədir:
"...biz Qubadlı rayonunun bütün kəndlərini, o cümlədən
Qubadlı şəhərini
yenidən quracağıq.
Qubadlı şəhərinin
Baş planı hazırlanır və yəqin ki, yaxın aylarda təqdim ediləcək, o
cümlədən Qubadlı
ictimaiyyətinə təqdim
ediləcəkdir. Əlbəttə
ki, bu baş
plan ən müasir normalara uyğun olacaq və Qubadlının təbiəti və tarixi keçmişi də memarlıqda nəzərə alınacaq.
Amma eyni zamanda artıq bu gün Qubadlı
rayonunun gələcək
inkişafı ilə
bağlı əməli-praktiki
işlər aparılır.
Bu gün biz yeni yarımstansiyanın
açılışını qeyd etdik və
bu, azad edilmiş torpaqlarda yeddinci yarımstansiyadır.
Bu infrastruktur layihəsi Qubadlının
2050-ci ilə qədərki
inkişaf dinamikasını
nəzərə alır".
Prezidentin 2021-ci il
oktyabrın 25-də imzaladığı
"Şərqi Zəngəzur
iqtisadi rayonunda yerləşən Qubadlı
şəhərinin Baş
planının hazırlanması
ilə bağlı tədbirlər haqqında"
sərəncamına əsasən,
bu gün Qubadlıda da quruculuq işləri geniş vüsət alıb.
Qubadlı şəhəri
yenidən qurulur
Qubadlı şəhəri
beynəlxalq hava limanlarının yerləşdiyi
Zəngilan və Laçın rayonları arasında yerləşməklə
coğrafi mövqeyi və logistik imkanları baxımından
strateji əhəmiyyətə
malikdir. Şəhər
şimal (Kəlbəcər)
və cənub (Zəngilan) arasında xidmət, istehsalat şəbəkələrinin bağlantı
nöqtəsi olmaqla kənd təsərrüfatı,
sənaye sahələrinin
birgə inkişaf etdiriləcəyi, innovativ
iş yerləri, bağçılıq imkanları
üzrə tədris kampusuna malik, eləcə də su mənbələrinə
həssas yanaşmaların
təşəkkül tapdığı
ekoloji dayanıqlı
rayon mərkəzi kimi formalaşdırılacaq.
Növbəti 20 il ərzində şəhər
ərazisinin 505 hektara,
əhali sayının
isə 14 min nəfərə çatdırılması
planlaşdırılır.
Dövlət başçısı
ötən ilin may ayında da Qubadlıda olub. Ölkə rəhbəri Qubadlı şəhərində ilk yaşayış
məhəlləsinin, inzibati
binanın, 600 şagird
yerlik tam orta məktəbin, 91 çarpayılıq
Mərkəzi Xəstəxananın,
Xanlıq, Mahruzlu və Zilanlı kəndlərinin təməlini
qoyub.
Ümumi sahəsi
2,6 hektara yaxın olan yaşayış məhəlləsinin yerləşdiyi
ərazi çay və dağ mənzərəsi ilə
əhatə olunub. Məhəllə şəhərin
təsdiq edilmiş ümumi baş planına uyğun salınacaq. Bu məhəllədə
binaların üçmərtəbəli
və dördmərtəbəli
olması planlaşdırılır.
Ümumilikdə məhəllədə
156 mənzilin tikintisi
nəzərdə tutulur.
Mənzillərdən 48-nin iki-otaqlı, 68-nin üçotaqlı,
20-sinin dördotaqlı və
20-sinin isə beşotaqlı
olması nəzərdə
tutulur.
Əsası qoyulan Xanlıq kəndi Qubadlı rayonunun mərkəzindən 16 kilometr
məsafədə, Həkəri
çayının sahilində
yerləşir. Yaşayış
məntəqəsinin layihələndirilən
ərazisi kəndin köhnə ərazisini əhatə edir və ümumi sahəsi 273 hektardan çoxdur. Birinci mərhələdə kəndə
1357 nəfərin köçürülməsi
üçün 356 fərdi
evin tikintisi nəzərdə tutulur. İnşa ediləcək
evlər ikiotaqlı, üçotaqlı, dördotaqlı
və beşotaqlı
olacaq. Perspektivdə Xanlıq kəndində 4 mindən çox sakinin məskunlaşdırılması
planlaşdırılıb. Mahruzlu kəndində isə 2700-dən çox
sakinin yaşaması nəzərdə tutulub. Mahruzlu kənd inzibati ərazi dairəsində yerləşən
Alaqurşaq və Muğanlı kəndləri
də bu yaşayış məntəqəsinə
daxil olmaqla layihələndirilib. Birinci
fazada kənddə 145
evin tikilməsi və 649 nəfərin məskunlaşdırılması planlaşdırılır.
Zilanlıda isə birinci mərhələdə
159 evin tikintisi və 772 nəfərin məskunlaşdırılması nəzərdə tutulub. Tikiləcək evlər ikiotaqlı, üçotaqlı,
dördotaqlı və
beşotaqlı olacaq.
Gələcəkdə bu
kənddə 2520 nəfər
yaşayacaq. Zilanlı
kənd inzibati ərazi dairəsində yerləşən Kürd
Mahmudlu və Seləli kəndləri də bu yaşayış
məntəqəsinə daxil
olmaqla layihələndirilib.
Qubadlıda yaradılacaq
İşğal və
Zəfər muzeyləri
kompleksi İşğal
Muzeyi, Zəfər Muzeyi və dağıntılardan ibarət
Memorial Parkdan ibarət
olacaq. Kompleks təxminən 3 hektar ərazini əhatə edəcək.
Qubadlı İşğal
Muzeyinin interyeri binanın spiralvari forması ilə səciyyələnir. Muzeyin
ekspozisiyası müxtəlif
audio və vizual texnologiyalardan istifadə etməklə təşkil olunacaq. Zəfər Muzeyinin interyeri də dairəvi formada olacaq. Birinci mərtəbədə yerləşən
sərgi zalları xalqımızın göstərdiyi
qəhrəmanlıq və
qazanılan Zəfərə,
o cümlədən "Dəmir
yumruq" əməliyyatına
həsr olunacaq. Görülən bərpa,
quruculuq işləri nəticəsində bu ilin sonunadək Qubadlının iki kəndinə keçmiş
məcburi köçkünlərin
köçürülməsi nəzərdə tutulur. Beləliklə, illərlə
həsrətində olduqları
Qubadlıya da əzəli sakinlərinin
qayıdışı baş
tutacaq. Onlar doğma yurdlarına köçərək bu diyarı da cənnətə çevirəcəklər,
Qubadlıya da həyat qayıdacaq.
Qubadlı igidləri
Qubadlıda da düşmən istehkamları
möhkəm idi. Qubadlı şəhərinin
azad olunması əməliyyatı bir neçə gün çəkdi. Düşmən
bu şəhərin də əlindən çıxmaması üçün
çalışırdı. Bununla belə qüdrətli ordumuz bu döyüş tapşırığını da uğurla yerinə yetirdi. Qubadlını düşmən
tapdağından xilas
etdilər. Canları,
qanları bahasına Qubadlını işğaldan
azad edənlər də Ali Baş
Komandan tərəfindən
mükafatlandırıldılar. Prezident İlham Əliyevin sərəncamına
əsasən, Qubadlı
rayonunun işğaldan
azad edilməsi uğrunda aparılmış
döyüş əməliyyatlarında
iştirak edərək
şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirmiş Silahlı Qüvvələrin
15212 hərbi qulluqçusu "Qubadlının
azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.
Qubadlı azad olunandan sonra Şuşaya yol açıldı
Hərbi ekspert
Ədalət Verdiyev bildirib ki, Zəngilan
rayonunun işğaldan
azad edilməsi Azərbaycan Ordusuna Qubadlı istiqamətində
əks-hücumları uğurla
davam etdirməyə geniş və əlverişli imkanlar yaratdı. Qubadlının
kəndlərinin azad edilməsinə oktyabrın
23-dən başlanıldı. Artıq oktyabrın 25-də
Qubadlı şəhəri
və 10-a yaxın kənd düşmən qüvvələrindən tamamilə
təmizləndi. "Qubadlının
azad edilməsi Azərbaycan Ordusuna Laçın dəhlizi istiqamətində düşmənin
əsas təminat yolunu bağlamaq üçün imkanlar açdı. Digər tərəfdən isə Azərbaycanın Şərqi
Zəngəzurda kifayət
qədər böyük
əhəmiyyət kəsb
edən, Ermənistan üçün əsas magistrallardan biri olan Gorus-Qafan yoluna nəzarəti ələ almasına şərait yarandı. Qubadlının inzibati hüdudlarına qədər
irəliləyən ordumuz
ilk növbədə Qubadlı şəhəri
ətrafında yerləşən
hakim və strateji yüksəklikləri
azad etdi, daha sonra isə
həmin mövqelərdən
şəhərin azad
edilməsi istiqamətində
əməliyyatlara başladı",
- deyə o əlavə
edib.
Ekspert qeyd edib ki, Qubadlının
azad olunması Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin
böyük hissəsinin
ordumuzun nəzarətinə
keçməsinə gətirib
çıxardı. Əməliyyatlar
məhz Qarabağı
Ermənistanla bağlayan,
o zaman Laçın dəhlizi adlanan yolun nəzarətə götürülməsi, Ermənistandan
gələn təminat
və təchizatın
qarşısının alınması,
sonda Şuşanın
azad edilməsi ilə nəticələndi.
Bu da Ermənistanın
kapitulyasiyasına səbəb
oldu.
Ə.Verdiyevin sözlərinə
görə, Qubadlının
azad edilməsi Şərqi Zəngəzurun
qərb ərazilərinin
tamamilə Azərbaycanın
nəzarətinə keçməsi
ilə nəticələnib:
"Bu da erməni ordusunun mənəvi və psixoloji vəziyyətinə
kifayət qədər
ciddi və əhəmiyyətli zərbələr
vurdu. Düşmən
Qubadlı istiqamətində
böyük sayda itkilər verdi. Bu itkilər həm şəxsi heyətə, həm də silah-sursat, texnika, vasitə və avadanlıqlara aid idi. Qubadlının
azad edilməsindən
sonra Ermənistan ordusunda fərarilərin sayı 5 mini keçdi. Bu isə ondan xəbər verirdi ki, ermənilər yaxın zamanda Azərbaycana müqavimət
göstərə bilməyəcəklər.
Ermənistan ordusunun itkiləri getdikcə artacaq".
Əsmər QARDAŞXANOVA,
Azərbaycan.-2024.-
25 oktyabr (№ 235).- S.7.