Haiti Fransadan təzminat tələb edir
200 il
əvvəl Port-o-Prens
müstəqillik üçün
Parisə 560 milyon
dollar verib
Haiti Fransadan Parisin müstəmləkəçilik
siyasətinin ölkəyə
vurduğu zərərin
ödənilməsini tələb
edir. Bunu Karib hövzəsi dövlətinin
Keçid Prezident Şurasının sədri
Edqar Leblan Fil BMT Baş Assambleyasının
iclasında deyib.
Onun bildirdiyinə
görə, “1804-cü il yanvarın
1-də vətənimizin qurucu
atası general Jan-Jak Desallin
Haitinin müstəqilliyini
elan edərkən insan
hüquqlarını universal etdi... Biz müstəmləkə
nizamının və
köləliyin aradan qaldırılması prosesini
işə saldıq”.
Fil qeyd edib ki, Haiti qaradərililərin dünyada
birinci müstəqil ölkəsidir.
Tarixi ədalətsizlik
ölkənin inkişafını
ləngidib: 1825-ci ildə
Haiti Respublikası müstəqilliyin
tanınması müqabilində
Fransaya böyük bir fidyə ödəməyə məcbur
olub və bu, ölkəni yoxsulluğa sürükləyib.
Siyasətçinin vurğuladığı
kimi, bu borc haitililərin köləlik buxovlarından
xilas olduqları cəsarətin cəzasının
bir növü olub. Bu, bir çox
nəsillər üçün
ölkənin potensialını
boğan ədalətsiz
cəza idi...
Haiti liderinin sözlərinə
görə, onun ölkəsi ədalət
axtarır: "Biz mənəvi
və tarixi borcun tanınmasına və xalqımıza bu ədalətsiz keçmişin görünməz
buxovlarından qurtulmasına
imkan verəcək lazımi təzminatların
həyata keçirilməsinə
çağırırıq.
Ödədiyimiz vəsaiti
qaytarmağın vaxtı
çatmayıbmı? Ölkəmiz
bir sıra hökumətlər, eləcə
də BMT-nin bəzi qurumları tərəfindən tanınma
və keçmişdə
dəymiş ziyanla bağlı reparasiyaların
ödənilməsinə yönəlmiş
konkret tədbirlər
çərçivəsində irəli sürülən
təklifləri alqışlayır”.
Şura sədri
əlavə edib ki, ölkə müstəmləkəçilik
siyasətinin qurbanı
olan ölkələrlə
keçmiş müstəmləkəçi
dövlətlər arasında
dialoq mexanizminin yaradılması prosesində
BMT-yə güvənir.
Haitidə təzminat
məsələsi ilk dəfə
deyil ki, qaldırılır.
Bu ilin aprelində vətəndaş cəmiyyəti
qruplarının yerli
koalisiyası haitililərin
əvvəlki borcunu qaytarmaq üçün
Parisin Port-o-Prensə milyardlarla
dollar təzminat ödəməli
olduğunu bildirmişdi.
2022-ci ildə “The New York Times” qəzeti hesablayıb ki, haitililər azad yaşamaq üçün
Fransaya bugünkü pulla təxminən 560 milyon dollar ödəyiblər.
Qəzet yazır ki, bu məbləğ Haitidə
qalsaydı, ölkə
21 milyard dollar qazana bilərdi.
Xatırladaq ki, Haiti aclıqdan,
siyasi qeyri-sabitlikdən
və təbii fəlakətlərdən əziyyət
çəkən dünyanın
ən kasıb ölkələrindən biri
olaraq qalır.
2010-cu il yanvarın 12-də ölkədə
baş vermiş dəhşətli zəlzələ
nəticəsində 222000-dən çox adam həlak olub, 300000-dən artıq adam yaralanıb. 1,3 milyon insan evindən məhrum olub.
Bundan sonra Haitidə ölümcül
vəba epidemiyası baş verib.
Rizvan
CƏFƏROV,
Azərbaycan.-2024.-
29 sentyabr (¹213).- S.11.