Şəhərin
su təchizatı sistemi layihəsinin birinci mərhələsi icra olunur
Ululardan üzübəri
deyirlər ki, su həyatdır. Bu, doğrudan da belədir. Təbiətdə olan bütün canlıların
inkişafı su ilə əlaqədar olduğu kimi, həyatımızın qalan
təfərrüatı da
sudan asılıdır.
Elm onu da
sübut edib ki, insan bədəninin
80 faizi, Yer kürəsinin isə üçdəiki hissəsi
sudan ibarətdir. Normal şəraitdə sağlam insan orqanizminə 2-3 litr su daxil olur
və bir o qədəri də xaric edilir. Buna
görə də insan uzun müddət ac qalmağa dözsə də, susuz qalmaq iqtidarında deyil.
Dünyanın bir
sıra problemlərlə
baş-başa qaldığı
indiki zamanda içməli su ilə bağlı "dərdlər" də bir yandan bəşəriyyətin
başı üzərində
"cövlan edir",
insanın susuzluqdan əziyyət çəkmək
ehtimalını artırır.
Təəssüf ki, elm və texnika
inkişaf etdikcə, innovasiyalar həyatın
hər sahəsinə daxil oduqca su mənbələri
ilə bağlı planlar da bəzən
"suya düşür".
Bu gün su qıtlığı dünyanı təhdid edən qlobal problemlərdən biri hesab olunur. Su
təchizatı hər
bir ölkə üçün strateji əhəmiyyət daşıdığına
görə bu sahənin mütəxəssisləri
yorulmadan, usanmadan çalışırlar ki,
su mənbələri
azalmasın.
Yeni üsullar tapmaq, ortaya yeni ideya və
fikirlər qoyub onları reallaşdırmaq
hər bir dövlətin görəcəyi vacib işlərdəndir. Bunun
da yolu su
təsərrüfatının istismarı
sahəsində müasir
tələblərə cavab
verən infrastrukturlar
yaratmaqdan keçir.
Azərbaycanda bu
iş illərdir həyata keçirilir. Bu, Prezident İlham
Əliyevin meliorasiya və su təsərrüfatının
inkişafı ilə
əlaqədar imzaladığı
bir sıra sərəncamlarda əksini
tapıb. Dövlət
büdcəsindən mütəmadi
olaraq ayrı-ayrı şəhərlərin su
təchizatının yaxşılaşdırılması
üçün vəsaitlər
ayrılaraq suvarma və içməli su ilə bağlı
problemlərin zamanında
aradan qaldırılması,
eləcə də infrastrukturun yenilənməsi
tədbirlərinin həyata
keçirilməsinə nail
olunur. Sevindirici haldır ki, bu məsələdə işğaldan azad olunan ərazilər
xüsusilə diqqət
mərkəzindədir. Qarabağ
və Şərqi Zəngəzurda su təchizatı, tullantı
və yağış
sularının idarə
olunması sistemlərinin
yaradılmasına yönəlik
texniki-iqtisadi əsaslandırma
və ilkin layihə sənədləri
hazırlanaraq işçi
qruplarına verilir ki, nəzərdə tutulanlar yubanmadan həyata keçirilsin.
Məlum olduğu
kimi, Prezident İlham Əliyev Füzuli şəhərinin
təməlini 2023-cü il
mayın 5-də qoyub.
Elə həmin gündən də şəhərin bərpası
və yenidən qurulması istiqamətində
görülən işlər
sırasında su təsərrüfatı ön
sıradadır. Hazırda
burada içməli su təchizatı, kanalizasiya və yağış suları sistemlərinin yaradılması
layihəsinin birinci mərhələsi həyata
keçirilir. Layihə
Azərbaycan Dövlət
Su Agentliyi tərəfindən icra olunur. Agentliyin verdiyi məlumata görə, layihə
2040-cı ilədək perspektiv
inkişaf nəzərə
alınmaqla Füzuli şəhərində 50 min
nəfərin tələbatının
ödənilməsinə hesablanıb.
İlkin mərhələdə
şəhərin xarici
su təchizatı sistemlərinin və mərkəzi anbarların
tikintisi işləri həyata keçirilir. Füzuli şəhərini
dayanıqlı içməli
su ilə təmin etmək məqsədilə Zərgər
kəndi yaxınlığında
ümumi tutumu 20 min kubmetr olan
mərkəzi su anbarları inşa edilir. Füzuli şəhərinin su mənbəyindən götürülən
suyun şəhərə
çatdırılmasını təmin etmək üçün 10,7 kilometr
uzunluğunda magistral su kəmərinin inşası yekunlaşıb.
Füzuli şəhərini
dayanıqlı və
keyfiyyətli içməli
su ilə təmin etmək məqsədilə növbəti
mərhələdə Gövşadlı
kəndi yaxınlığında
15 subartezian quyusu qazılacaq. Bu mənbə hesabına Füzuli şəhəri
ilə yanaşı, rayonun bir neçə
kəndi də içməli su ilə təmin olunacaq. Layihə çərçivəsində Füzuli şəhərində
103 kilometr içməli,
87 kilometr tullantı və 100 kilometr yağış su şəbəkələri inşa
ediləcək. Şəhərdə
formalaşacaq tullantı
sularının təmizlənib
zərərsizləşdirilməsi məqsədilə məhsuldarlığı
sutkada 15 min kubmetr olan tullantı
sutəmizləyici qurğu
tikiləcək. Füzuli
şəhərində yaradılan
yeni infrastruktur "ağıllı su" sistemi əsasında idarə olunacaq. Layihə çərçivəsində
hər bir infrastruktur elementi SCADA sistemilə təmin ediləcək.
Bəlkə suyun
bizə ana təbiət tərəfindən birbaşa, həm
də kifayət qədər təqdim olunduğundandır ki,
uzun zaman insanlar ona adi bir nemət kimi baxıblar. Ancaq elm
sübut edib ki, su adi olduğu qədər də
Tanrının mürəkkəb və möcüzəli nemətidir.
İnsanlara bəxş edilmiş bu möcüzənin yoxa
çıxmasına imkan vermək olmaz. Uzun illər erməni
barbarlar işğal etdikləri torpaqlarımızda içməli
suya da qənim kəsildilər. Yəqin
düşünüblər ki, törətdikləri vəhşiliklərin
qanlı izlərini su ilə
"yuya" biləcəklər. Amma anlamayıblar ki,
qanı su ilə yox, qanı qanla yuyanda onun izi, ləkəsi
qalmır. 44 günlük Vətən savaşında bu izləri
Azərbaycan Ordusu qanla yudu, Qarabağı erməni ləkəsindən tamamilə
təmizlədi. Bu gün Füzuli şəhərində su təchizatı
ilə bağlı həyata keçirilənlər məhz Azərbaycan
əsgərinin gördüyü işlərin məntiqi
davamıdır.
Onu da deyək ki,
Azərbaycan Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyi zəfərdən bəri
Füzulidə xeyli iş görüb. Amma şəhərin içməli
və tullantı su sistemlərinin yaradılması layihəsi
tam icra olunmamışdı. Həmin işlər burada
yaşayan əhalinin, dövlət və özəl sektora aid
binaların, digər obyektlərin içməli su ilə təmin
edilməsi məqsədilə təxirəsalınmaz tədbirlərin
həyata keçirilməsindən ibarət idi. Agentliyin
verdiyi məlumata görə,
deyilən tədbirlər çərçivəsində
1980-ci illərdə Quruçayın məcrasında
tikilmiş və işğal dövründə yararsız
hala salınmış drenaj sistemləri bərpa edilərək
istismara qaytarılıb. Eyni zamanda su mənbəyində
ümumi tutumu 100 kubmetr olan 2 sutoplayıcı rezervuar və
nasos stansiyası, magistral su kəməri inşa edilib. Şəhərdə
formalaşan tullantı sularının təmizlənib kənarlaşdırılması
məqsədilə təxirəsalınmaz tədbir kimi
ümumi məhsuldarlığı sutkada 600 kubmetr olan 4 ədəd modul tipli
təmizləyici qurğu da quraşdırılıb.
Züleyxa ƏLİYEVA,
Azərbaycan.-2024.-
13 yanvar, ¹ 6.- S.1-11.