O gecə doğulan oğullar 30 il sonra Azərbaycan tarixinə Zəfər yazdılar

Düz 34 il əvvəl Azərbaycan tarixinin ən faciəli hadisələrindən olan, eyni zamanda xalqımızın azadlıq və müstəqillik mübarizəsinin növbəti qəhrəmanlıq səhifəsi hesab edilən qanlı 20 Yanvar hadisəsi baş verdi. 34 ildir həmin tarix hər bir azərbaycanlının qan yaddaşındadır və o, hər gün oxunur, hər gün yada salınır.

Çünki o gün Azərbaycan oğullarının azadlıq və müstəqillik yolunda şəhidlik adlı məqama ucaldığı tarix idi. Onların yenilməz iradəsi, əyilməz cəsarəti bütün dünyaya yayıldı. Şəhidlərin timsalında tarixə yeni qəhrəmanlıq, rəşadət və şücaət səhifələri yazıldı. Həmin gecə şəhidlik məqamına ucalanlar, ölməzlik qazananlar Azərbaycan xalqının azadlığı uğrunda mübarizliyini sarsıtmaq istəyən sovet imperiyasının canına vahimə saldılar. O gün elə bir təməl qoyuldu ki, üç il əvvəl Vətən müharibəsində qazanılan zəfərdə qanı torpağa qarışan oğulların şəhidliyi dastana döndü.

Şəhidlik elə bir zirvədir ki, o yüksəkliyə ucalanlar oradan heç vaxt enmirlər. Şəhidlik elə bir yoldur ki, vətənin yaraları sağalmayınca onun uğrunda canını verən şəhidin də ruhu sakit olmur. Şəhidlik elə bir məktəbdir ki, onun öyrənciləri öyrəndiklərini gələcək nəslə Vətən uğrunda axıdılan qanları ilə ötürürlər. Şəhidlik vətən sevgisinə köklənmiş hissin közərən ocağı, alovlanan məşəlidir. Bu məşəl 34 ildir ki, Azərbaycanın başı üzərində alovlanır, Bakının ən uca nöqtəsindən işıq saçaraq sönmür. Bu közərən ocağın istisi həm də 34 ildir şəhid analarını yandırır, şəhid övladlarını qarsıdır. O müdhiş gecədə güllə analardan, bacılardan yan keçsə də, dolu kimi yağan qəlpələr onların ruhunu parçaladı. Ana fəryadı, bacı harayı uzun illər qulaqlardan çəkilmədi, bu gün də əks-səda verir. İllərdir imperiya tanklarının qabağında əliyalın dayanan oğulların qanını içən erməni-rus cinayətkarlarına olan nifrət azalmır ki, azalmır.

Bu gün Azərbaycanın hər şəhərində, kəndində, qəsəbəsində istiqlal savaşında tarixə dönən qəhrəmanlarımızın əbədi uyuduğu bir məkan var - Şəhidlər xiyabanı. Azərbaycan xalqının azadlıq mücadiləsinə qarşı cinayətkara, təcavüzkara "dur" deyən oğulların uyuduğu bu Şəhid xiyabanları 34 ildir xalqımız üçün müqəddəs məkandır. 1990-cı ilin yanvarında Bakının dağüstü parkını "fəth edərək", millətin qəhrəmanlıq ziyarətgahına çevrilib müqəddəsləşən Şəhidlər xiyabanı isə həm də müstəqilliyimizin rəmzi, azadlığımızın simvoludur. Bu məkanda əbədiyyət yuxusuna gedən igidlər xalqın Vətən sevdalı övladlarıdır. O gecədən sonrakı günlərin İlham və Fərizə sevgisi şəhidlik məqamının ən ülvi nöqtəsidir. Ürəyi vətən sevgisi ilə döyünən gənclərin ilahi eşqi elə bir ucalıqda bərqərar olub ki, top-tüfəng də onları ayıra bilmədi. Əbədiyyətə qovuşan sevgililər dağüstü parkın ən hündür nöqtəsində elə məkan tutdular ki, hələ yüz illər, min illər sonra da İlham-Fərizə eşqi dillərdə dastana dönəcək, əfsanəyə çevriləcək.

1968-ci ildə sovet qoşunları Çexoslovakiyaya girərək orada milli-azadlıq hərəkatını amansızlıqla boğdular. Bu zaman Yan Palaç adlı bir tələbə hərbi təcavüzə etiraz əlaməti olaraq Praqanın Vatslav meydanında özünü yandırmışdı. Yan Palaç bu gün çex xalqı üçün qəhrəmanlıq nümunəsidir. Fəxri xiyabanda uyuyan şəhidlərimizin də hər biri bizim üçün Yan Palaçdır. Çünki gözünü qırpmadan üstünə yeriyən tankın qabağında dayanan oğullarımız xalqının, ölkəsinin azadlığı, müstəqilliyi üçün ölümün üzərinə getmişlər. Haqq üsyanı şəhidliyin başlanğıcıdır. Ədalət uğrunda döyüşün ağrısını unutduran nəsnə torpağa axan şəhid qanıdır. O ki ola bu qan vətən torpağına qarışa, bax, o zaman, şəhidlik ən ali məqama yüksəlir.

Dünyanın bütün xalqlarında şəhidlik müqəddəslik mərtəbəsindədir. Bütün xalqlarda şəhidlər ən ali pillədə bərqərar olurlar. Çünki şəhid canını havasını udub, suyunu içdiyi vətəndən, qanını üstündə yeridiyi torpaqdan üstün saymır. Şəhidin bir amalı olur - uğrunda döyüşdüyü torpağın, canını fəda edəcəyi vətənin azadlığına qovuşan ruhu səmada rahat dolaşa bilsin.

Bu gün Azərbaycan səmasında ağ göyərçinlər sayağı minlərlə şəhid ruhu "qanad çalır". Qədim tariximizin qüruru, bu günümüzün hünəridir Şəhidlər xiyabanı. 1988-ci ildən başlayan və 1990-cı ilin yanvarında kulminasiya nöqtəsinə çatan azadlıq mübarizəsi təkcə Bakıda deyil, Azərbaycanın bütün regionlarında Şəhidlər xiyabanlarının salınması ilə nəticələndi. Həmin şəhid xiyabanları yeniyetmələr və gənclərə vətənpərvərlik və qəhrəmanlıq duyğuları tərbiyə edir. Həmin tərbiyənin nəticəsidir ki, 44 günlük Vətən müharibəsində qazanılan Zəfərdə gənc əsgər və zabitlərimizin rolu əvəzsiz oldu.

Bu gün XX əsrin tarixinə insanlığa, bəşəriyyətə qarşı ən amansız və dəhşətli cinayətlərdən biri kimi düşmüş 1990-cı ilin 20 Yanvar hadisəsindən bir qərinədən bir il artıq vaxt keçib. Azərbaycan xalqını qəlbən sarsıtmış həmin faciənin başvermə səbəbləri ilə bağlı zaman-zaman müxtəlif yazılar yazılıb, şərhlər verilib, araşdırmalar aparılıb, hətta ortaya əks fikirlər də qoyulub. Amma bütün bu məsələlərdə üst-üstə düşən bir məqam var: yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə Azərbaycan xalqı əsrlərboyu qəlbində yaşatdığı milli-azadlıq və istiqlal savaşından geri çəkilməyəcəyini, bu müqəddəs amal uğrunda canından belə keçməyə hazır olduğunu bütün dünyaya nümayiş etdirdi. Və o gecə doğulan oğullar 30 il sonra Azərbaycan tarixinə Zəfər yazaraq əfasanəyə çevrildilər.

Züleyxa ƏLİYEVA,

Azərbaycan.-2024.- 19 yanvar, № 11.- S.13.