Azərbaycanın sosial müdafiə sistemi müasir tələblər səviyyəsindədir

Yaşına, imkanına baxmayaraq, hər kəsin sosial müdafiəyə ehtiyacı olur. Çünki heç kim hər an baş verə biləcək təhlükələrdən, neqativ hadisələrdən sığortalanmayıb. Biz hələ qocalmağı, Allah eləməmiş ən müxtəlif səbəblərdən əlil olmağı demirik. Elə bu səbəbdəndir ki, sosial siyasət hər bir dövlətin, hökumətin olmazsa olmaz fəaliyyət sahəsidir.

Bu gün bütün dünyada sosial müdafiə sistemləri, demək olar ki, modern üslubda həyata keçirilir. Azərbaycanda da bu sahədə ciddi keyfiyyət dəyişikliyi müşahidə olunur. Bu dəyişikliyin kökündə dayanan isə mütərəqqi islahatlardır. Həyata keçirilən islahatlar, sosialyönümlü layihələr ekspertlərin "sosial inqilab xarakterli" adlandırdıqları qərarlarda, fərman və sərəncamlarda əksini tapıb. Rəsmi rəqəmlərə müraciət edək: ötən 20 ildə dövlət büdcəsinin illik sosial müdafiə və sosial təminat xərclərində 20 dəfədən çox artım baş verib. Minimum aylıq əməkhaqqı 38,3 dəfə artırılaraq 345, orta aylıq əməkhaqqı 12 dəfə artaraq 923 manata çatıb. Minimum pensiyaların mütəmadi artırılması, yəni hər ilin əvvəlində pensiyaların və fərdi hesablardakı pensiya kapitallarının indeksləşdirilməsi təmin olunub. Bu hesaba minimum pensiya 14 dəfə artırılaraq 280, orta aylıq pensiya 18,2 dəfə artaraq 436, yaşa görə orta aylıq pensiya 19 dəfə artaraq 467, əlilliyə görə orta aylıq pensiya 14 dəfə artaraq 367, ailə başçısını itirməyə görə orta aylıq pensiya 19 dəfə artaraq 411 manata çatıb. 2003-cü ildə orta aylıq pensiya məbləği pensiyaçılar üçün yaşayış minimumundan 2 dəfə aşağı olduğu halda, hazırda bu məbləğ 436 manat olmaqla həmin göstəricini 2,2 dəfə üstələyir.

Ölkədə xalis minimum aylıq əməkhaqqının xalis orta aylıq əməkhaqqına nisbəti də 2003-cü ildəki 11,7 faizdən 2018-ci ildə 26,5, 2023-cü ilin əvvəlində isə 41,1 faizə çatıb. Bu da həmin nisbətin qabaqcıl beynəlxalq normalara uyğunlaşdırılması istiqamətində mühüm irəliləyişdir.

2007-ci ilin əvvəlindən şəhid ailələri və 2008-ci ilin sentyabrından müharibə ilə əlaqədar əlilliyi olan şəxslər üçün Prezidentin aylıq təqaüdü təyin edilib. Ötən dövrdə həmin təqaüdün məbləği şəhid ailələri üçün 6 dəfə artırılaraq 100 manatdan 600, I dərəcə əlilliyi olan şəxslər üçün 5,6 dəfə artırılaraq 90 manatdan 500, II dərəcə əlilliyi olan şəxslər üçün 5,7 dəfə artırılaraq 70 manatdan 400, III dərəcə əlilliyi olanlar üçün 6,6 dəfə artırılaraq 50 manatdan 330 manata çatdırılıb. Bu təqaüdlərlə yanaşı, həmin kateqoriyalardan olan şəxslər aylıq pensiya və müavinətlərlə də təmin edilirlər.

2018-2023-cü illər yeni və sürətli sosial inkişaf mərhələsi kimi qeydə alınıb. Həmin dövrdə 4 milyondan çox vətəndaşı əhatə edən və illik maliyyəsi 7 milyard manata yaxın olan 4 islahat paketi icra olunub. Minimum pensiyada 2,5, minimum əməkhaqqında 2,7, orta aylıq pensiyada 2,1, sosial müavinət və təqaüd ödənişlərində 5, median əməkhaqqında 2,1, əməkhaqqı fondunda 2,6 dəfə artıma nail olunub. Orta aylıq əməkhaqqında 70, işsizliyə görə sığorta ödənişlərinin orta aylıq məbləğində isə 52 faiz artım müşahidə edilib.

Bu gün ölkəmizin sosial müdafiə istiqamətində apardığı islahatlar sayəsində Azərbaycan modeli formalaşıb. Həmin modelin təməlində Azərbaycan vətəndaşının rifahı, sosial güvənliyi dayanır. Özü də vətəndaş rifahının yaxşılaşması istiqamətində görülən işlər yalnız maaşların, pensiya və müavinətlərin artması ilə yekunlaşmır. Azərbaycanda aparılan sosial siyasətin məzmunu həm də əhalinin, onların məşğulluğunun artırılması, daha yaxşı yaşamaları üçün əlavə gəlirlər əldə edə bilməsi üçün şəraitin yaradılmasından ibarətdir. Son 20 ildə 2 milyondan çox iş yerinin açılması, işsizliyin 40 faizdən 5, yoxsulluğun 49 faizdən 5 faizə enməsi bu uğurlu siyasətin təsdiqidir.

Görülən bütün bu sosial müdafiə tədbirləri sayəsində indi cəmiyyətin hər bir üzvü özünün qabiliyyəti, bacarığı, istedadı hesabına gəlir əldə etmək imkanı qazana və onu sığortalaya bilər. Bu o deməkdir ki, Azərbaycanın sosial müdafiə sistemi müasir çağırışlara cavab verə biləcək səviyyədə təkmilləşdirilib.

Züleyxa ƏLİYEVA,

Azərbaycan.-2024.- 25 yanvar, № 15.- S.8.