Aktrisalığa doğulduğu
Sarevo kəndində teatr həvəskarlarının
hazırladıqları tamaşalarda
rol almaqla başlayan Mərziyyə Yusif qızı Davudova ilk dəfə
Həştərxanda geniş
tamaşaçı qarşısına
çıxıb. "Birinci
teatr" adlı pyesdə oynadığı
Ərəfə rolu ona uğur qazandırıb.
O zaman Həştərxanda
qastrolda olan Hüseyn Ərəblinski aktrisanın səhnə hərəkətlərini, aktrisa-tamaşaçı
tandemini bəyənib
onu Bakıya dəvət edib. On altı yaşında anasını itirən Mərziyyə 1919-cu ildə
Bakıya gəlib Birləşmiş Dövlət
Teatrosunun nəzdində
fəaliyyət göstərən
kollektivdə aktrisa kimi fəaliyyətə başlayıb.
Mərziyə Yusif
qızı Davudova
1901-ci ildə Həştərxanın
Sarevo çayının
sahilində yerləşən
eyniadlı kənddə
anadan olub. Kəndlərindəki dördillik
"Darültəhsil"də oxuduqdan sonra "İqbal" rus-tatar məktəbində təhsil
alıb.
18 yaşlı gənc
aktrisanın ən böyük arzusu Hüseyn Ərəblinski ilə səhnədə tərəf-müqabili olmaq
idi. 1919-cu ildə Ərəblinski öldürüldüyü
üçün Mərziyyə
Davudova arzusunu reallaşdıra bilməsə
də, dövrünün
ən güclü səhnə ustalarından
biri Abbas Mirzə Şərifzadə
ilə dəfələrlə
eyni səhnəni paylaşmalı olur. Aralarında yaranan xoş münasibət iki böyük teatr xadiminin ailə qurması ilə tamamlanır. Bu evlilikdən onların Firəngiz adında bir qızları dünyaya gəlir.
Parlaq istedadı
ilə özünü
təsdiq etməyi bacaran Mərziyyə Davudova qısa bir zamanda Akademik
Milli Dram Teatrının aparıcı
aktrisalarından birinə
çevrilir. Onun səhnə məharətini
yüksək qiymətləndirən
Cəfər Cabbarlı
yazırdı: "Mərziyyə
yetkin bir sənətkardır. Aktrisa
səhnədəki əhvali-ruhiyyəsi
ilə bütün tamaşa salonuna təsir edən heyrətamiz bir istedada malikdir".
O dövrün mətbuatında
aktrisanın "Sevil"
pyesində Sevil rolunu məharətlə ifa etməsi haqqında onlarca məqalə dərc olunub. Yazılanlara görə, tamaşaya baxmağa gələn çadralı qadınlar
elə tamaşa salonundaca çadraları
ilə əbədi olaraq vidalaşırmışlar.
Müxtəlif zamanlarda
Tiflis Azərbaycan Dram Teatrında və Bakı Türk İşçi Teatrında çalışan
Mərziyyə Davudova
fəaliyyətinin əsas
hissəsini Akademik Milli Dram Teatrının
səhnəsində keçirib.
Milli Dram Teatrın səhnəsində
"Maqbet", "İblis",
"Otello", "Sevil"
kimi tamaşalarda özünəməxsus rollar
ifa edən aktrisa "Hacı Qara", "Bir ailə", "Bakının
işıqları" filmlərinə
çəkilib. "Bəxtiyar"
filmində Bəxtiyarın
anası Gülbadam rolunu ifa edib.
Abbas
Mirzə Şərifzadə
ilə tərəf-müqabili
olduğu "İblis"
tamaşası ilə
böyük uğura imza atan aktrisanın
səhnə həyatı
uğurlu alınsa da, ailə həyatı
uğursuz olur.
1936-cı ildə Xalq
artisti adını alan Mərziyyə Davudova 1956-1961-ci illərdə
Azərbaycan Teatr Cəmiyyətinin (hazırkı
Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqı)
sədri vəzifəsində
çalışır. Aktrisa
eyni zamanda Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı kimi də fəaliyyət
göstərir.
Görkəmli Azərbaycan
dramaturqlarının əsərləri
ilə yanaşı, rus və dünya
ədəbiyyatı incilərinin
rəngarəng obrazlarına
səhnə həyatı
verən aktrisanın gənc aktyor nəslinin yetişməsində
də xidmətləri
inkarolunmazdır.
1937-ci ilin repressiyası
zamanı aktrisanın
həyat yoldaşı
Ülvi həbs olunaraq güllələnir.
Deyilənə görə,
o illərin qorxusu ömrünün sonuna kimi Mərziyyə Davudovanı tərk etməyib. Uzun sürən xərçəng
xəstəliyindən əziyyət
çəkən M.Davudova
6 yanvar 1962-ci ildə Bakı şəhərində
vəfat edib.
Aktrisanın həyatında
sevincli, fərəhli
günlərin də sayı az olmayıb.
"Azərbaycan SSR Xalq
artisti", "SSRİ Xalq
artisti" kimi yüksək fəxri adlara layiq görülən
M.Davudova həm də "Stalin" mükafatı, "Qırmızı
Əmək Bayrağı",
"Şərəf nişanı"
ordenləri ilə təltif edilib.
Elşən QƏNİYEV,
Azərbaycan.-2024.-
25 yanvar, № 15.- S.10.