Ölkəmizin dünyada 200 ticarət
tərəfdaşı var[П1]
Son illərin statistik rəqəmləri
göstərir ki, ölkəmizin xarici ticarətdə də reytinqi yüksəkdir. Belə ki, bu
sahədə saldo ölkəmizin xeyrinədir,
yəni ixrac etdiyimiz məhsulların dəyəri idxal mallarının dəyərindən
çoxdur.
Sirr deyil ki, həyata keçirilən iqtisadi islahatlar sayəsində xüsusən qeyri-neft sektorunun inkişafında sanballı nəticələr
əldə olunmuşdur.
Faktlara müraciət
edək: 2003-cü ildə
ölkə üzrə
qeyri-neft-qaz sahəsində
istehsalın dəyəri
2 milyard manat olduğu halda, 2022-ci ildə 17,7 milyard manata çatmışdır
ki, bu da
4,1 dəfə artım
deməkdir. Həmin dövrdə xarici ticarət dövriyyəsinin
dəyəri isə
5,2 milyard dollardan 51,2 milyard dollara yüksəlmiş, o cümlədən
ixracın dəyəri
2,6 milyard dollardan 38,6 milyard dollara qədər artmışdır.
Qeyri-neft sektorunun
inkişafı yola saldığımız ildə
də davam edib. İqtisadi İslahatların Təhlili
və Kommunikasiya Mərkəzinin açıqladığı
məlumata görə,
"Bir Pəncərə"
İxraca Dəstək
Mərkəzinə 2023-cü il ərzində hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən 1564 müraciət
daxil olub, 3607 sertifikat (2038 fitosanitar sertifikatı, 1373 mənşə
sertifikatı, 144 CİTES sertifikatı,
52 baytarlıq sertifikatı)
verilib. İl ərzində
"Bir Pəncərə"
İxraca Dəstək
Mərkəzi vasitəsilə
242,9 milyon dollar dəyərində ixrac həyata keçirilib. Mərkəz üzərindən
qeyri-neft məhsullarının
aylıq ixracında ən yüksək göstərici (42 milyon dollar) noyabr ayında qeydə alınıb. Üstəlik,
"Azexport"un xətti
ilə 46 adda məhsula birillik "Sərbəst satış"
sertifikatı verilib.
Ümumilikdə ölkənin
xarici ticarət sahəsi üzrə açıqlanan son rəqəmlərə gəldikdə,
Dövlət Statistika
Komitəsinin məlumatına
görə, ötən
ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycan dünyanın 200 ölkəsindəki
tərəfdaşları ilə
ticarət əməliyyatları
həyata keçirmişdir,
120 ölkəyə mal
ixrac, 190 ölkədən
idxal olunmuşdur.
Həmin dövrdə
gömrük orqanlarında
qeydiyyatı aparılmış,
lakin gömrük rəsmiləşdirilməsi başa
çatdırılmamış ixrac olunan xam
neft və təbii qazın statistik qiymətləndirilmiş
dəyəri də nəzərə alınmaqla
xarici ticarət dövriyyəsinin dəyəri
41 milyard 187 milyon, o cümlədən ixracın
dəyəri 25 milyard
374,3 milyon, idxalın dəyəri 15 milyard 812,7
milyon dollar olmuşdur. Nəticədə
9 milyard 561,6 milyon dollarlıq müsbət saldo yaranmışdır.
2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə xarici ticarət dövriyyəsi
faktiki qiymətlərlə
19,7, real ifadədə
4,8 faiz azalmış,
o cümlədən idxal
real ifadədə 5,1 faiz artmış, ixrac isə 8,2 faiz azalmışdır. Sözügedən dövr
xarici ticarət dövriyyəsində 90,8 paya
malik olan əsas tərəfdaşlarımız
İtaliya, Türkiyə,
Rusiya, Çin, Almaniya, İsrail, Yunanıstan, Hindistan,
ABŞ, Gürcüstan, İspaniya,
Çexiya, Birləşmiş
Krallıq, Türkmənistan,
Rumıniya, Xorvatiya, Fransa, Vyetnam, Bolqarıstan, İran, Yaponiya,
İrlandiya və Koreya olmuşdur.
İdxalda maşınların,
mexanizmlərin, elektrotexniki
avadanlıq və aparatların, nəqliyyat vasitələrinin, mineral məhsullarının, kimya
sənayesi məhsullarının,
azqiymətli metallar və onlardan hazırlanan məmulatların,
hazır ərzaq məhsulları, içkilər
və tütün məmulatlarının, bitki
mənşəli məhsulların,
toxuculuq materialları
və məmulatlarının,
plastik kütlə və ondan hazırlanan
məmulatların dəyəri
üstünlük təşkil
etmişdir.
İxracın strukturunda
isə xam neft, təbii qaz və neft-qaz
məhsullarının, meyvə-tərəvəzlərin,
plastik kütlə və ondan hazırlanan
məmulatların, pambıq
lifi və ipliyinin, qara metallar və onlardan hazırlanan məmulatların, alkoqollu
və alkoqolsuz içkilərin, şəkərin,
bitki yağlarının
dəyəri daha çox olmuşdur.
Bir məsələni
də qeyd edək ki, həmin
dövr bir çox mühüm ərzaq məhsullarının
idxalı xeyli azalmışdır. Səbəb
isə təbii ki, daxildə həmin məhsulların istehsalının artmasıdır.
Məsələn, ötən
ilin yanvar-noyabr aylarında 2022-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə
kənd təsərrüfatı
və ərzaq məhsullarının ixracı
- meyvənin 22, meyvə
və tərəvəz
şirələrinin 38,7, meyvə
və tərəvəz
konservlərinin 23, təbii
üzüm şərabları
və üzüm suslosunun 13,7, marqarin, qida üçün yararlı digər qarışıqların 40,3 faiz,
artmışdır.
Ümumilikdə ötən
ilin 11 ayında qeyri-neft-qaz məhsulları
ixracının dəyəri
2022-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə faktiki
qiymətlərlə 10,5, real
ifadədə 5,2 faiz artaraq 3 milyard 33,7 milyon dollara çatmışdır.
Rüstəm
KAMAL,
Azərbaycan.-2024.-
27 yanvar, № 17.- S.9.