Yevlax Pilot Aqroparkı innovasiya nümunəsidir

Azərbaycan iqtisadiyyatında mühüm yer tutan aqrar sektorun ərzaq təhlükəsizliyinin təminatında və əhalinin məşğulluğunda rolu danılmazdır. Elə bu qədər və bu səviyyədə də innovasiyaların və müasir texnologiyaların tətbiqi hesabına istehsalı və ixracı artırmağa imkan verən aqroparklar xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Aqroparkların yaradılmasını zəruri edən əsas amil Azərbaycanın bir çox bölgələrində kənd təsərrüfatında hələ də ənənəvi üsulların davam etməsi olmuşdur. Ənənəvi üsullar isə, məlum olduğu kimi, torpaqdan və su resurslarından səmərəli istifadəni məhdudlaşdırır. Aqroparklar həmin problemi aradan qaldırmaq üçün müasir suvarma, becərmə və emal texnologiyalarından istifadəni təşviq edir. Məsələn, bir neçə il əvvələ kimi suvarma üçün istifadə olunan üsullar müasir standartlardan geri qalır, suvarma sistemləri köhnəldiyi üçün su itkisi çox olurdu. Nəticədə su resursları tam istifadə olunmur, bəzi ərazilərdə isə su qıtlığı problemi yaranırdı, xüsusən ölkənin su ehtiyatları məhdud olan regionlarında kənd təsərrüfatının inkişafını çətinləşdirirdi. Bundan başqa, ənənəvi üsullar daha çox əl əməyinə əsaslandığı üçün məhsuldarlıq aşağı olurdu. Müasir texnologiyaların tətbiqi isə həm məhsuldarlığı, həm də məhsulun keyfiyyətini artırır. Və bütün bunların fonunda kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı, saxlanması və emalı ayrı-ayrı yerlərdə olduğu üçün məhsul zay olur, əlavə xərc və vaxt sərf olunurdu. Aqroparklar isə bu sadalanan problemlərin həlli istiqamətində müasir texnologiyalar və səmərəli idarəetmə sistemləri tətbiq etməklə aqrar sektorda məhsuldarlığın artırılmasına, su və torpaq resurslarının optimal istifadəsinə, eləcə də istehsal və emalın kompleks şəklində təşkilinə şərait yaradır.

Azərbaycanda 22 rayon üzrə 66,3 min hektar ərazidə 24 aqropark fəaliyyət göstərir. Onlardan 6-sı heyvandarlıq, bir o qədəri meyvəçilik, 11-i əkinçilik, 1-i çeşidləmə, qablaşdırma və logistika üzrə ixtisaslaşıb. Aqroparkların ümumi layihə dəyəri 1,1 milyard manat təşkil edir.

İlk aqropark 2016-cı ilin sentyabrında Xaçmazda fəaliyyətə başlayıb. Aqroparkın açılışında çıxış edən Prezident İlham Əliyev "Bu, ölkə üzrə ilk aqroparkdır" sözləri ilə Azərbaycanda aqropark modelinin tətbiqinə start verib. Dövlət başçısının bu sözləri ilə ölkədə aqropark modelinin tətbiqində əsaslı dönüş və strateji prioritet müəyyən edilib.

Hazırda aqroparklar müasir texnologiyalar, qabaqcıl idarəetmə üsulları və elmi nəticələr əsasında fəaliyyət göstərirlər. Bu, məhsuldarlığın artması və istehsalın keyfiyyətinin yüksəlməsi ilə müşayiət olunur. Qeyd edək ki, aqroparkların yaradılması ölkəyə həm yerli, həm də xarici investisiyaların cəlb olunmasına da şərait yaradır. Çünki investorlar üçün şəffaf, vahid idarəetmə sistemi olan aqroparklar daha cəlbedicidir. Aqroparklar həm də yeni iş yerlərinin açılması deməkdir. Yəni bu cür təsərrüfatlar kənd yerlərində əhalinin məşğulluğunu artırır, onların şəhərə axınını azaldır. Bu model məhsulun istehsalından başlayaraq, onun emalı, qablaşdırılması və bazara çıxarılmasına qədər bütün mərhələləri bir sistemdə birləşdirdiyindən məhsulların maya dəyərini ucuzlaşdırır, ixrac potensialını artırır.

Məhz bu prinsiplər əsasında yaradılan Yevlax Pilot Aqroparkı isə Azərbaycanın kənd təsərrüfatında yeni mərhələni və ekoloji dayanıqlılığı təmin edən nümunəvi layihədir. Xatırladaq ki, aqroparkın açılışı bu günlər Prezident İlham Əliyevin iştirtakı ilə baş tutub. Ümumi sahəsi 2807 hektar, illik istehsal gücü 20 min tondan çox qarışıq meyvə, 20 milyon ədəd damazlıq yumurta və 1 milyon ədəd ting olan bu aqropark ölkə ərazisində kiçik və orta fermerlərin cəlb olunması ilə yaradılan dövlət aqroparkıdır. Parkda 36 sahibkarlıq subyektinə rezidentlik statusu verilib. 21 rezident tərəfindən həyata keçirilən layihələr çərçivəsində burada meyvə, meyvə tingi, damazlıq yumurta, taxıl məhsulları istehsal olunur. Məhsulların ixracı da nəzərdə tutulur. Rezidentlər tərəfindən bu günədək aqroparka 57 milyon manatadək investisiya yatırılıb, 200-ə yaxın daimi, 500-ə yaxın mövsümi iş yeri yaradılıb.

Qeyd edək ki, "pilot aqropark" statusu aqrar sektorun inkişafına həm texnoloji, həm iqtisadi, həm də sosial cəhətdən böyük töhfə verir. Park bir növ yeni texnologiya və idarəetmə üsullarının tətbiq olunduğu "sınaq sahəsi" rolunu oynayır. Müxtəlif innovasiyalar real şəraitdə yoxlanılır, təkmilləşdirilir və uğurlu nəticə əldə edilərsə, digər regionlara yayılır. Belə aqroparkda kiçik, orta və iri təsərrüfatlar, eləcə də emal müəssisələri vahid sistemdə əməkdaşlıq edirlər ki, bu da məhsuldarlığı və rəqabət qabiliyyətini artırır.

Şübhəsiz, bu üstünlüklərdən tam şəkildə yararlanan Yevlax pilot aqroparkı kənd təsərrüfatında innovasiyaların tətbiqi və ekoloji dayanıqlılığın təmin olunması istiqamətində nümunəvi layihə kimi fəaliyyət göstərəcək. Tezliklə burada yaradılan müasir infrastruktur, fermerlərin dəstəklənməsi və regional əmək bazarının inkişafı sayəsində bölgədə sosial-iqtisadi canlanma müşahidə olunacaq. Və bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, aqroparkların kənd təsərrüfatının modernləşdirilməsi və dayanıqlı inkişafı baxımından strateji əhəmiyyəti var.

Züleyxa ƏLİYEVA,

Azərbaycan.-2025.- 3 iyul (№ 133).- S.13.