Dostluq üçün məsafə şərt deyil

Yüksəksəviyyəli səfərlər Azərbaycan və Vyetnam arasında faydalı tərəfdaşlıq üçün dayanıqlı zəmin yaradır

İkinci Dünya müharibəsi dövründə Yaponiyanın Cənub-Şərqi Asiyada, Hind-Çin yarımadasının şərq ucqarında yerləşən və XIX əsrə qədər Fransanın hakimiyyəti altında olmuş Vyetnama qoşun yeritməsi ilə başlayan müharibə nə az, nə çox - 30 il çəkdi.

1945-ci ildə başlayıb və 1975-ci ildə başa çatan 30 illik müharibədə 20 il Fransa işğalçılarına qarşı ölüm-dirim savaşı aparan vyetnamlılar müharibənin son 10 ilini də dünyanın supergüclərindən olan ABŞ ilə döyüşməli oldular. Şimali Vyetnamın ilk prezidenti Ho Şi Min müharibənin dəhşətlərini belə təsvir edirdi: "Tüfəngi olanlar tüfəngləri ilə, qılıncı olanlar qılıncları ilə, qılıncı olmayanlar isə ağac və daşlarla müharibə aparırdı. Hər küçə bir səngər, hər bir insan bir döyüşçü, hər bir partiya binası bir qərargah rolunu oynayırdı. Qələbə bizə çox böyük - 13 milyon itki və yüz minlərlə yaralı hesabına başa gəldi". Beləliklə, 1973-cü il yanvarın 27-də Parisdə atəşkəs sazişi imzalandı və ABŞ məğlubiyyəti qəbul edib Vyetnamdan geri çəkildi. Sonra 2 il Cənubi Vyetnamla davam edən müharibə 1975-ci aprelin 30-da xalq ordusunun Sayqonu ələ keçirməsi ilə sona çatdı.

Azərbaycanla Vyetnamın dostluq əlaqələri uzun illəri əhatə edir. Vyetnamın 1959-cu il iyulun 23-də Bakıya gələn Prezidenti Ho Şi Min Xəzər dənizində böyük neft-qaz platformalarını görüb demişdi: "Vyetnamda da dəniz var, inanıram ki, bizim də mütləq neftimiz olacaq. Amma ölkəmiz müharibə şəraitindədir və biz neft çıxarılmasını hələ gerçəkləşdirə bilmərik. Ümid edirəm və inanıram ki, Vyetnamın müqavimət müharibəsi uğurla başa çatdıqdan sonra siz bizə neft tapmaqda kömək edəcək, sonra neftin istismarına və emalına yardım göstərəcək, Bakıdakı kimi neft-qaz sənayesi parkı tikəcəksiniz". Belə də oldu. Vyetnam tam azad olandan və birləşəndən sonra burada neft-qaz sənayesinin qurulmasında Azərbaycan neftçiləri tarixi xidmətlər göstərdilər. Vyetnamın neft yataqlarının kəşfiyyatı və işlənilməsi məqsədi ilə 1981-ci ildə "Vietsovpetro" Sovet-Vyetnam birgə müəssisəsi yaradıldı və Vyetnamın neft yataqlarının kəşfiyyatı, hasilatı üçün Azərbaycanın qabaqcıl neft mühəndisləri, geoloqları, ixtisaslaşmış işçiləri Vyetnama ezam olundular. Bundan başqa, Azərbaycandan bu ölkəyə neft sənayesinə aid xeyli sayda texnika və avadanlıq göndərildi.

"Vietsovpetro" şirkətinin yaradılmasından bir müddət sonra - 1983-cü ildə SSRİ Nazirlər Soveti Sədrinin birinci müavini, Vyetnamın böyük dostu Heydər Əliyevin başçılıq etdiyi sovet nümayəndə heyəti bu ölkəyə səfər etdi. Həmin səfərin keçmiş SSRİ-Vyetnam münasibətlərinin inkişafı baxımından xüsusi əhəmiyyəti oldu. Onu da bildirək ki, Heydər Əliyev Vyetnamın birləşməsindən sonra bu ölkəyə səfər edən ilk yüksəkvəzifəli xarici dövlət rəsmisi idi. Bu səfər Vyetnam dövləti və xalqı üçün müstəqilliyin, suverenliyin qorunması naminə böyük bir ümid idi.

Səfər zamanı Heydər Əliyev sovet rəhbərliyini Vyetnama iqtisadi və elmi-texniki kömək göstərmək barədə inandıra bildi. Səfər çərçivəsində Heydər Əliyev Vyetnam və sovet, o cümlədən Azərbaycan neft mütəxəssisləri ilə görüşmək üçün bu ölkənin neft sənayesinin mərkəzi olan Vunq Tau şəhərinə baş çəkdi. Ulu Öndərin səyləri, Bakıdan gətirilən əlavə azərbaycanlı mütəxəssislərin və texnikanın cəlb edilməsi nəticəsində Vyetnamda ilk neft proqnozlaşdırıldığından xeyli əvvəl - 1986-cı ilin iyununda hasil edildi.

Ulu Öndərin sovet nümayəndə heyətinin rəhbəri kimi Vyetnama səfəri bu xalqın Azərbaycana isti münasibətinin formalaşmasında xüsusi rol oynadı. Azərbaycan 1991-ci ildə müstəqilliyini elan etdikdən sonra iki ölkə arasında əlaqələr daha da genişləndi. 2013-cü ildən Vyetnam Milli Assambleyasında (Parlament) Vyetnam-Azərbaycan Parlamentlərarası Dostluq Qrupu, Milli Məclisdə Azərbaycan-Vyetnam Parlamentlərarası Əlaqələr üzrə İşçi Qrupu yaradılmış, İqtisadi, ticarət, elmi və texniki əməkdaşlıq üzrə Azərbaycan-Vyetnam Hökumətlərarası Komissiyası təsis edilmişdir. Həmçinin Hanoyda Vyetnam-Azərbaycan Dostluq Assosiasiyası və Azərbaycan Mədəniyyəti və Tarixi Araşdırmaları Mərkəzi yaradılmışdır.

Təməli Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan Vyetnam-Azərbaycan dostluq münasibətləri Prezident İlham Əliyevin 2014-cü ildə Vyetnama dövlət səfəri ilə yeni mərhələyə qədəm qoydu. Dövlətimizin başçısının Vyetnama həmin səfəri həm Ulu Öndərin vyetnamlılarla dostluğunun davam etdirilməsi, həm də müasir dövrdə iki ölkə arasında münasibətlərin genişləndirilməsi baxımından mühüm rol oynadı. Bu səfərdən sonra 2015-ci ildə Vyetnam Sosialist Respublikasının Prezidenti Çıonq Tan Şanq Azərbaycana rəsmi səfərə gəldi. Bununla yüksəksəviyyəli qarşılıqlı səfərlər ənənəsi yarandı.

Azərbaycanın Vyetnamla əlaqələri həm tarixi, həm də müasir dövr baxımından çox önəmlidir. Bu əlaqələr yalnız dövlət səviyyəsində deyil, həm də ədəbiyyat və mədəniyyət sahələrində iki xalq arasında möhkəm dostluq körpüsünü yaradıb. Vyetnamda Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin 100 illiyinin və Vyetnama tarixi səfərinin 40 illiyinin, habelə Ho Şi Minin ölkəmizə səfərinin 65 illiyinin qeyd edilməsi xalqlarımız arasında dostluğun möhkəmlənməsindən soraq verir. Bu dostluğun nəticəsidir ki, Azərbaycan ilə Vyetnam beynəlxalq və regional təşkilatlarda, o cümlədən BMT-də, Qoşulmama Hərəkatında, Asiyada Qarşılıqlı Fəaliyyət və Etimad Tədbirləri üzrə Müşavirədə bir-birinə dəstək verirlər. Ölkələrimiz arasında münasibətlərin inkişafında iqtisadi-ticari və elmi-texniki əməkdaşlıq üzrə Azərbaycan-Vyetnam Hökumətlərarası Komissiyasının fəaliyyəti əhəmiyyətli rol oynayır. Həmçinin 2023-cü ilin noyabrında Hanoyda Yeni Azərbaycan Partiyası ilə Vyetnam Kommunist Partiyası arasında əməkdaşlıq sazişinin imzalanması da münasibətlərin inkişafına əlavə təkan verir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Vyetnam Sosialist Respublikasının "Vietnam News Agency" agentliyinə verdiyi müsahibədə iki ölkə arasında əlaqələrdən bəhs edərkən demişdir: "Hesab edirəm ki, ölkələrimiz ən müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq potensialını bundan sonra da inkişaf etdirmək üçün bütün imkanlara malikdir. İqtisadi-ticari münasibətlərdən danışarkən qeyd etmək lazımdır ki, bu gün təkcə iqtisadi artımı stimullaşdıracaq deyil, həm də qarşılıqlı faydalı tərəfdaşlıq üçün dayanıqlı zəmin yaradacaq, bununla da öz növbəsində iqtisadiyyatlarımızın gələcəkdə də şaxələndirilməsinə kömək edəcək yeni əməkdaşlıq imkanları mövcuddur".

Elşən QƏNİYEV,

Azərbaycan.-2025.- 9 may (№94).- S.6.