BTC-yə indiyədək
78,6 milyon ton neft vurulub
Keçən ay Heydər
Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas
ixrac boru kəməri ilə 3,1 milyon ton Azərbaycan
nefti nəql olunub. Yanvar-mart aylarında kəmər 8,2 milyon ton neft
ötürüb. Ümumiyyətlə,
BTC-yə istifadəyə
veriləndən bəri
78,6 milyon ton neft vurulub.
BTC-nin dünya bazarlarına daşıdığı
neft əsasən Xəzərin Azərbaycan
bölməsindəki "Azəri-Çıraq-Günəşli"
(AÇG) yataqlarından çıxarılır. Bu yataqların tammiqyaslı işlənməsi layihəsi
çərçivəsində indi yeddi platforma
fəaliyyət göstərir.
Onlardan beşi hasilat platformasıdır. AÇG "Azəri", "Çıraq"
və "Dərinsulu
Günəşli" yataqlarının
hamısının işlənməsini
əhatə edən iri bir layihədir.
AÇG-nin böyüklüyünü
göstərən tək
bir faktı qeyd etmək kifayətdir: onun tərkibindəki "Azəri"
yatağının özü
üç hissədən
- mərkəzi, qərb
və şərq hissələrindən ibarətdir.
Yataqlardan dənizdəki sualtı borularla Səngəçal
terminalına daxil olan neft başlanğıcını
buradan götürən
BTC-yə vurulur. Başqa sözlə,
BTC-nin birinci və baş nasos stansiyası Səngəçalda yerləşir.
Kəmərin yolu nə qədər uzun olsa da, onun
fəaliyyətinə nəzarət
buradan - Bakıdan, onun təxminən 45 kilometrliyindəki Səngəçal
terminalından həyata
keçirilir.
BTC-nin üç ölkənin
- Azərbaycanın, Gürcüstanın
və Türkiyənin
ərazisində qət
etdiyi 1770 kilometrə yaxın məsafə boyunca 8 belə nasos stansiyası var. Onlardan ikisi Azərbaycanda, ikisi Gürcüstanda, dördü
isə Türkiyədədir.
Bu nasos stansiyaları
Azərbaycan neftini növbə ilə bir-birinə "ötürür".
Beləliklə, neft Heydər Əliyev adına Ceyhan
terminalına çatır.
Xatırladaq ki, keçən ilin payızından BTC-yə Qazaxıstan nefti də vurulur. Əlbəttə, hələlik kiçik bir həcmdə. Bu "Tengiz" yatağından
hasil edilən neftdir. Yaxın gələcəkdə BTC ilə "Kaşaqan"
dəniz yatağından
çıxarılan neft
də axıdılacaq.
Qazaxıstan BTC-ni bu kəmərin
çəkilişi ideyası
yarandığı ilk günlərdən
dəstəkləyir. Bu dəstək illərin sınağından keçərək
Qazaxıstan neftinin Xəzər dənizi vasitəsilə Azərbaycanın
ərazisinə çatdırılması
və burada BTC-yə qoşulması barədə iki dövlət arasında rəsmi sənədlərin
imzalanması ilə nəticələnib. Həmin istiqamətdə
nəzərdə tutulan
işlər tədricən
reallaşmaqdadır.
Beləliklə, BTC rəvan fəaliyyət göstərir. Keçdiyi bütün ərazilərdə
boruları torpağa basdırılan kəmərin
təhlükəsizliyi tam təmin
olunub. Bu ərazilərdə altından
boru xətti keçən torpaq sahələrində kəndli
və fermer təsərrüfatlarının işçiləri əkin-biçinlə
məşğuldurlar.
BTC-nin işə düşməsi əvvəllər
Bosfor boğazında daim əmələ gələn nəqliyyat sıxlığını da
aradan qaldırıb. Belə ki,
BTC başlanğıcından son nöqtəsinə - Ceyhan
terminalınadək nefti
borularla nəql edir.
BTC-nin səmərəliliyini
təsdiqləyən bir
fakt da odur
ki, onun Ceyhana çatdırdığı
neft burada tankerlərə yüklənir
və fasiləsiz olaraq dünya bazarlarına göndərilir. Təkcə
keçən ay Ceyhan
limanından 2,9 milyon ton Azərbaycan nefti yola salınıb.
İlin birinci rübündə isə bu göstərici 8,4 milyon ton olub.
Ümumiyyətlə, BTC istismara
verilən gündən
indiyədək Ceyhandan
dünya bazarlarına
76,7 milyon ton Azərbaycan nefti göndərilib.
F.Sadıqlı
Azərbaycan.-2009.-10 aprel.-S.3.