Qızılhacılı sabahın sorağındadır

Ramil İsmayılov valideynlərini erkən itirib, qohum-qonşunun himayəsində böyüyüb. Keçən ilin dekabrında el-oba yığışdı. Yaraşıqlı yerlərdən birində geniş süfrə açıldı, üstünə ləziz nemətlər düzüldü, sağlıqlar deyildi, şux rəqslər, oynaq musiqi ürəkləri oxşadı. Cavanlar təbrik elədilər, ağsaqqallar xeyir-dua verdilər. Beləcə, xeyirxah insanların köməyi ilə daha bir gənc ailə yarandı. Xalqımızın nəcib ənənələri, mərhəmət, xeyirxahlıq, bir-birinə əl tutmaq, kömək etmək bu yerlərdə hər kəsin qəlbində dərin kök salıb.

İnsana qayğı, diqqət, torpağa sevgi, məhəbbət, dövlətə, dövlətçiliyə etibar, sədaqət hər kəsin canından, qanından gəlir. Qızılhacılı Goran torpağının ən iri yaşayış məntəqələrindən biri sayılır. Goranboy-Tərtər yolunun üstündə yerləşir. Yolun sağında, solunda bir-birindən yaraşıqlı binalar, fərdi evlər cərgələnir, bağlı-bağatlı həyətlər göz oxşayır. Abadlığına, gözəlliyinə görə qəsəbə adı verilib. Əhalinin sayı yeddi min nəfərə çatır.

Tarixi qədim, ənənəsi çoxdur. Qəsəbənin adını qaraqoyunluların Hacalı tayfası ilə bağlayırlar. Bu, oğuzların geniş yayılmış tayfalarından biri sayılır. Çox yerdə Qızılhacılı adlı bir neçə toponim qeydə alınıb. Qazaxda, Şəkidə, Şamaxıda, qonşu Borçalı bölgəsində... Gəncə şəhərində də Qızılhacılılar məhəlləsi, Qızılhacılı məscidi fəaliyyət göstərir.

Goran torpağına çoxdan bələdəm. Qızılhacılının şərəfli keçmişi, iftixarlı bugünü, mərd, mətin insanları var. Milli istiqlal uğrunda mübarizədə onlar həmişə öz sözlərini deyiblər - XIX əsrin sonlarında da, XX yüzilliyin əvvəllərində də.

Ən ağır günlərdə də qəsəbədən perikən, köçüb gedən olmamışdı. Bütün Goranboy camaatı kimi qızılhacılılar da nankor ermənilərə mərdliklə sinə gəriblər. Bir qarış torpaq belə düşmənə verilməyib. Əksinə, Gülüstan bölgəsi namərdlərin caynağından xilas edilib. Bu işdə Qızılhacılının mərd oğullarının da öz sözləri, öz hünərləri olub. 27 nəfər şəhid verib. Üç nəfər Milli Qəhrəman adına layiq görülüb.

Qəsəbə əhli qədirbiləndir, qəhrəman oğulların xatirəsi daim əziz tutulur, adları əbədiləşdirilir. Mədəniyyət evi Kazımağa Kərimovun, 3 saylı uşaq bağçası Yunis Əliyevin, qəsəbəyə bitişik Ballıqaya kənd məktəbi Fikrət Hacıyevin adını daşıyır. 2 saylı məktəbin qabağında şəhidlərin şərəfinə abidə ucaldılıb. Məktəblərdə, mədəniyyət ocaqlarında xatirə guşələri düzəldilib. Şəhid ailələrinə, Qarabağ döyüşçülərinə, Çernobıl əlillərinə hər cür qayğı və kömək göstərilir. Çernobıl əlillərindən Natiq Bayramov, Cuma Həsənov, şəhid ailəsi Ədalət Orucov və başqaları yaşayış evləri ilə təmin olunub.

Qızılhacılının yetirmələri respublikanın hər yerində tanınır. Məmmədovlar ailəsindən üç nəfər professor olub. Tibb elmləri doktoru Sədrəddin Kərimov, fizika-riyaziyyat elmləri doktorları Tofiq Kərimov və Elmira Kərimova bu yerlərin adını ucaldırlar. Dosent Arif Məmmədov tanınmış arxeoloqdur. Neçə vaxtdır Gəncəbasarın tarixini araşdırır, qədim memarlıq abidələri, yaşayış yerləri, kurqanları, körpüləri, məscidləri, məbədləri barədə dəyərli tədqiqat işləri aparır. Polis polkovniki Nadir Həsənov el ağsaqqalı kimi tanınır. Ehtiram Səmədov ehtiyacı olanlara əl tutur, kömək edir, məsləhət verir, yol göstərir.

Hər dövrün öz qəhrəmanları var, hərə bir sahədə doğma diyara şöhrət gətirir. Alim Hüseynov sadə iş adamıdır. Ölkəmizdən kənarda yaşayır. Amma qəlbi, könlü həmişə bu yerlərdədir. Öz hesabına artezian quyusu qazdırıb, küçə düzəltdirib, qaz çəkdirib.

İdmançı Yusif Əbilov hələ doqquzuncu sinifdə oxuyur. Keçən ilin sonunda azyaşlılar arasında qaydasız döyüş üzrə respublika yarışında birinci yerə çıxıb. Bu qəsəbədən 36 nəfər ali məktəbə daxil olub.

Qızılhacılı həyatın çox sahəsində birinci olmağa, öndə getməyə çalışır. Rayonda ilk şadlıq sarayı - "Osan" Qızılhacılıda açılıb. Bütövlükdə respublika üzrə ilk modern kitabxana - mədəniyyət mərkəzi Qızılhacılıda fəaliyyət göstərir. Milli memarlığın gözəl nümunəsi olan Qızılhacılı məscidi bu yerlərin ən qədim inam, etiqad məbədlərindən sayılır. Bir zaman allahsızların əli ilə xeyli hissəsi dağılmışdı. Seyid Yusif ağanın nəvəsi Seyid Səbuhi məscidi təmir elətdirib, minarələri bərpa olunub, qəsəbənin ən müqəddəs guşələrindən birinə çevrilib.

Qızılhacılının işgüzar, əməksevər camaatı var. Bir zaman pambıqçılıqda ad çıxarmışdı. Torpaq öz sahibinə veriləndən sonra hər kəs daha faydalı, daha gəlirli saydığı bitkilərə üstünlük verir. Kənd icra nümayəndəsi Suliddin Səmədov deyir ki, bu ilin məhsulu üçün 2682 hektar sahədə əkin-biçin aparılıb. Onun yarıdan çoxu taxıldır. Ərzaq problemi Qızılhacılı üçün əsla narahatlıq yaratmır. Qəsəbə özünü çörəklə təmin edir.

Gəlir, qazanc artdıqca abadlıq-quruculuq işləri geniş vüsət alır. Son vaxtlar mədəniyyət evinin binası əsaslı təmir olunub. 2 saylı məktəbə gedən yola asfalt döşənib. N.Məmmədov adına küçə yenidən qurulub. Qəsəbənin işıq, qaz, su problemləri, demək olar, həll edilib. Yaxın günlərdə Əliş Hüseynov, Alı Mustafayev və Salatın Əsgərova küçələrinin abadlaşdırılmasına başlanması nəzərdə tutulub.

Hər dövrün öz xüsusiyyəti var. Neçə il bundan əvvəl ehtiyac üzündən ölkədən kənara gedənlər yavaş-yavaş geri qayıdırlar. Həmsöhbətim Suliddin Səmədov deyir ki, təkcə bir il ərzində təqribən əlli nəfər geri dönüb. Rəfael Məmmədov, İlham Qasımov, Elxan Qurbanov və başqaları özləri üçün yaraşıqlı evlər tikiblər.

Novruz bayramı ərəfəsində Qızılhacılıda olduq, hər yerdə bayram süfrəsi, hər evdə gur işıqlar, hər yanda sevinc, şadlıq, mahnı, musiqi... İşığınız gur, süfrəniz bərəkətli, ömrünüz firavan olsun. Bu birlik, bu mehribanlıq, bu inam-etiqad ki, el arasında var, Qızılhacılının qızıl günləri hələ irəlidədir.

Əhməd İsayev

Azərbaycan.-2009.-17 aprel.-S.7.