Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2009-cu ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclası keçirilmişdir

İqtisadi inkişaf naziri Şahin Mustafayevin çıxışı

– Möhtərəm cənab Prezident!

Hörmətli müşavirə iştirakçıları!

Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi strategiya 2003-cü ildən respublikaya inamla rəhbərlik edən Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Bu strategiyanın yeni dövrün tələblərinə uyğun əhəmiyyətli dərəcədə zənginləşdirilməsi milli iqtisadiyyatın regional və qlobal sınaqlara dayanıqlığını artırmış, sosial-iqtisadi islahatlarla müəyyən edilmiş məqsədlərə nail olunmasını, o cümlədən həmin siyasətin əsasını təşkil edən əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşmasını təmin etmişdir.

Qlobal iqtisadi böhran əksər ölkələrdə əsas makroiqtisadi göstəricilərin pisləşməsi ilə, o cümlədən ümumi daxili məhsulun və xarici ticarət dövriyyəsinin azalması, işsizliyin kütləvi xarakter alması, ciddi likvidlik çatışmazlığı kimi problemlərlə müşahidə olunur. Lakin uğurlu neft strategiyasının həyata keçirilməsi nəticəsində ölkəmizdə əhəmiyyətli strateji valyuta ehtiyatlarının yaradılması, konservativ xarici borclanma, xarici maliyyə bazarlarından asılılığın minimuma endirilməsi, manatın sabitliyinin təmin edilməsi sayəsində qlobal iqtisadi böhran digər ölkələrlə müqayisədə Azərbaycan iqtisadiyyatına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərməmişdir.

Təsadüfi deyildir ki, həm beynəlxalq maliyyə təşkilatları, həm də tanınmış reytinq agentlikləri və ekspertlər Azərbaycan iqtisadiyyatının dünya maliyyə-iqtisadi böhranına dayanıqlığını birmənalı ifadə etmişlər. Belə ki, Dünya Bankı mart ayında tərtib etdiyi İqtisadi Memorandumda Azərbaycanın başqa ölkələrlə müqayisədə qlobal böhranı daha güclü mövqe ilə qarşıladığını, böyük təsirlərə məruz qalmayacağını və maliyyə sektorunun böhrandan qaça bildiyini göstərmişdir. “Fitch Ratings” agentliyi Avropanın 21 ölkəsindən 19-da ümumi daxili məhsulun azalacağını, birində dəyişməyəcəyini və yalnız Azərbaycanda iqtisadi artım olacağını bildirmiş, Asiya İnkişaf Bankı isə bu artımı 8 faiz proqnozlaşdırmışdır.

Möhtərəm cənab Prezident!

Nazirlər Kabinetinin bu il yanvarın 16-da keçirilmiş geniş iclasında iqtisadiyyata yönəldilən resursların səmərəli istifadəsi, investisiya layihələrinin prioritetliyinin müəyyən edilməsi, sahibkarlığa dövlət dəstəyinin, istehlak bazarına nəzarətin və antiinhisar tədbirlərinin gücləndirilməsi, dövlət vəsaitlərindən istifadə üzərində nəzarətin təkmilləşdirilməsi Sizin tərəfinizdən qlobal maliyyə-iqtisadi böhranın Azərbaycana təsirinin azaldılması istiqamətində əsas tədbirlər kimi müəyyən edilmişdir. Bu tədbirlərin həyata keçirilməsi, eləcə də əvvəlki illərdə aparılmış uğurlu siyasət nəticəsində cari ilin birinci rübündə də ölkə iqtisadiyyatının dinamik inkişafı davam etmiş, hətta qlobal iqtisadi böhran şəraitində Azərbaycanda ümumi daxili məhsul 4,1 faiz, o cümlədən qeyri-neft sektoru üzrə 13,7 faiz artmışdır.

Neft hasilatında texniki səbəblərlə əlaqədar sənaye məhsulu istehsalının həcmi keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2,2 faiz azalsa da, qeyri-neft sənayesində 1,4 faiz artım olmuşdur.

Həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı 4,3 faiz, ümumi yük daşımalarının həcmi 1,1 faiz, qeyri-neft yük daşımalarının həcmi 5 faiz, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 10 faiz, pullu xidmətlərin həcmi 20,5 faiz artmışdır.

İqtisadiyyata inflyasiya təzyiqləri azalaraq, keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 8,3 faiz təşkil etmiş, ilin əvvəlindən isə istehlak qiymətləri indeksi 2,1 faiz azalmışdır.

Yanvar–fevral aylarında xarici ticarət dövriyyəsi ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 13,3 faiz artaraq, 2 milyard 418 milyon dollar təşkil etmişdir. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, bu dövrdə ixracın həcmi 1 milyard 492 milyon dollar olmaqla 24,6 faiz artmış, idxalın həcmi isə 1 faiz azalmışdır.

Xarici ticarət dövriyyəsində 566 milyon dollarlıq müsbət saldo yaranmışdır ki, bu da ölkənin valyuta ehtiyatlarının və manatın sabitliyinin təmin edilməsində mühüm rol oynayır.

Cari ilin birinci rübündə dövlət büdcəsinin gəlirləri 2 milyard 522 milyon manat və ya 92 faiz yerinə yetirilməklə ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 537,6 milyon manat və ya 27,1 faiz çox olmuşdur.

Dövlət büdcəsinin xərcləri 2 milyard 345 milyon manat və ya 97,9 faiz icra edilmişdir ki, bu da keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 972 milyon manat və ya 70,8 faiz çoxdur.

Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi tədbirləri davam etdirilmiş və bu məqsədlə dövlət büdcəsinin xərcləri ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 42,6 faiz və ya 245 milyon manat artırılaraq 820 milyon manat təşkil etmişdir. Bu isə ümumi büdcə xərclərinin 35 faizinə bərabərdir.

Məqsədyönlü sosial siyasət nəticəsində əhalinin gəlirləri 25 faiz, onun adambaşına düşən həcmi 19,6 faiz, orta aylıq əmək haqqı 26,5 faiz artmışdır. Son aylar ərzində qiymətlərin aşağı düşməsi də əhalinin real gəlirlərinin və alıcılıq qabiliyyətinin artmasına müsbət təsir göstərmişdir.

Əsas kapitala yönəldilmiş investisiyalar 15,2 faiz, o cümlədən qeyri-neft sektoru üzrə 72,3 faiz artmışdır. Dövlət büdcəsindən investisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsinə yönəldilən vəsaitlərin həcmi daha da artaraq, rüb ərzində 1 milyard 79 milyon manat təşkil etmişdir ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,9 dəfə və ya 521 milyon manat çoxdur.

Hazırkı qlobal iqtisadi böhran şəraitində investisiya qoyuluşları, eləcə də onun sahəvi və regional strukturunun düzgün müəyyən edilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Böhran şəraitində dünya ölkələri arasında məhdud investisiya resursları uğrunda rəqabətin daha da gücləndiyi bir vaxtda Azərbaycanda mövcud olan siyasi və iqtisadi sabitlik investorların ölkəmizə marağını əhəmiyyətli dərəcədə artırmışdır. Rüb ərzində 6 ölkənin iş adamlarının iştirakı ilə təşkil edilmiş biznes forumlar, eləcə də işçi qaydada keçirilmiş görüşlər bunu təsdiq edir.

70 faizini xarici mənbələrdən cəlb edilmiş vəsaitlər hesabına həyata keçirilən və ümumi dəyəri 350 milyon avroya yaxın olan “Qaradağsement” Səhmdar Cəmiyyətinin müasir texnologiyalar əsasında yenidən qurulmasının, cənab Prezident, bu günlərdə Sizin iştirakınızla təməlinin qoyulması buna sübutdur. Bu layihə çərçivəsində 30-dək yerli şirkətin cəlb edilməsi, 1100-dək iş yerinin açılması və ekoloji vəziyyətin əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşması gözlənilir.

Bununla yanaşı, regionlarda sənaye, tikinti, məişət, yeyinti və kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və emalı sahəsində 60-a yaxın müəssisənin tikintisi aparılır ki, bu müəssisələrdə də 15 mindən çox yeni iş yerləri açılacaqdır. İnvestisiyaların cəlb edilməsi sahəsində dövlət tərəfindən aparılan məqsədyönlü tədbirlər çərçivəsində Azərbaycan İnvestisiya Şirkətinin fəaliyyəti genişləndirilmiş, Küveyt Maliyyə Evi ilə “Küveyt–Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti” Səhmdar Cəmiyyəti yaradılmışdır.

Sahibkarlığa dövlət dəstəyinin artırılması və şəffaflığın təmin edilməsi məqsədi ilə Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun fəaliyyəti yeni tələblərə uyğun təkmilləşdirilir, iş adamlarının güzəştli kredit almaq şərtləri sadələşdirilir, süni maneələr aradan qaldırılır və beynəlxalq auditin keçirilməsi planlaşdırılır. Bunun nəticəsində rüb ərzində istehsal və emal sahələri üzrə 99,5 faizi regionlarda olmaqla, 200 sahibkarlıq subyektinin 9,7 milyon manat məbləğində investisiya layihəsi maliyyələşdirilmişdir. Ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən verilmiş kreditlərin məbləği 2 dəfə, investisiya layihələrinin sayı isə 3,6 dəfə artmışdır.

Sahibkarların maarifləndirilməsi işinin təşkili üçün regionlarda Bakı Biznes Tədris Mərkəzinin filialları yaradılmış və investisiya layihələrinin tərtib edilməsi və fondun vəsaitlərindən istifadə qaydalarına dair Lənkəran, Şəki, Sumqayıt, Horadiz və Göyçayda seminarlar keçirilmişdir. Bu tədbirlərin bütün regionlarda mütəmadi olaraq həyata keçirilməsi biznes fəaliyyətinin ölkənin inkişaf prioritetlərinə uyğunlaşdırılmasına, layihələrin keyfiyyətinin yüksəlməsinə müsbət təsir göstərəcək və ikinci rübdə verilən güzəştli kreditlərin həcminin 50 milyon manata çatdırılmasına imkan verəcəkdir. Eyni zamanda, sahibkarların güzəştli kreditlərə artan tələbatının ödənilməsi məqsədi ilə Dünya Bankı və OPEK Fondu ilə danışıqlar aparılır.

Biznes mühitinin daha da yaxşılaşdırılması, sahibkarlıq fəaliyyətinin dövlət tənzimlənməsinin təkmilləşdirilməsi və ixracyönümlü müəssisələrin dəstəklənməsi istiqamətində dövlət tərəfindən həyata keçirilən tədbirlər davam etdirilir. Bu tədbirlər çərçivəsində 60-a yaxın iri qeyri-neft ixracatçıları ilə görüş keçirilmiş, eyni zamanda, işçilərinin sayı 100 nəfərdən çox olan 200-dən artıq iri müəssisənin mövcud vəziyyəti haqqında toplanmış məlumatlar təhlil edilir. İlkin təhlillər göstərir ki, son 6 ayda əmək haqqı bu müəssisələrin 47 faizində artmış, 51 faizində dəyişməmiş, 2 faizində isə azalmışdır. Müəssisələrin 57 faizi cari ildə investisiya qoyuluşunu planlaşdırır.

Sahibkarlığın inkişafına dövlət dəstəyinin artırılması məqsədi ilə aparılan bütün yoxlamaların və icazələrin elektron qeydiyyat sisteminin, eləcə də sorğuların cavablandırılması üzrə telefon-məlumat mərkəzinin yaradılması istiqamətində işlərin həyata keçirilməsinə başlanılmışdır.

Sahibkarlıq fəaliyyətinin qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi davam etdirilmiş, “Rəqabət Məcəlləsi”nin layihəsi üçüncü oxunuşda müzakirə üçün hazırlanmış və “Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Qanun Milli Məclisdə qəbul edilmişdir. Xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması sahibkarlığın inkişafına müsbət təsir göstərməklə yanaşı, iqtisadiyyata əlavə investisiyaların cəlb edilməsinə, yeni iş yerlərinin yaradılmasına, məşğulluğun və əhalinin gəlirlərinin artmasına imkan yaradacaqdır.

Bununla yanaşı, nəqliyyat infrastrukturunun modernləşdirilməsi sahəsində aparılmış ardıcıl işlər, o cümlədən cənub, şimal və qərb istiqamətlərində tikilmiş beynəlxalq standartlara cavab verən yollar və iri infrastruktur obyektləri, eləcə də yeni terminallar və loqistik mərkəzləri yaratmaqla bu sahədəki potensialdan səmərəli istifadə Azərbaycanın tranzit ölkə kimi əhəmiyyətini daha da artıracaqdır.

Ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və əhalinin məşğulluğu baxımından kənd təsərrüfatının xüsusi əhəmiyyətini nəzərə alaraq, aqrar sektora dövlət dəstəyi davam etdirilmiş, bu sahəyə tətbiq edilən vergi güzəştlərinin müddəti növbəti dəfə uzadılmışdır. Bundan əlavə, subsidiyaların verilməsi mexanizminin və “Aqrolizinq” ASC-nin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, tədarük sisteminin, xarici investorların iştirakı ilə aqroservis və aqrofermaların yaradılması istiqamətində müvafiq tədbirlər həyata keçirilir. İnhisarçılığın və haqsız rəqabətin qarşısının alınması məqsədi ilə əmtəə bazarlarına giriş maneələrinin və ayrı-seçkilik hallarının, təbii inhisar subyektlərinin inhisarçılıq hərəkətlərinin qarşısı alınmış, sənaye mülkiyyəti hüquqlarının pozulması yolu ilə buraxılan malların istehsalının və satışının aradan qaldırılması istiqamətində tədbirlər həyata keçirilir.

İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi, istehlak bazarının saxta, keyfiyyətsiz, təhlükəli mallardan qorunması və süni qiymət şişirtmələrinin qarşısının alınması məqsədi ilə mütəmadi monitorinqlər keçirilir, nəticələri təhlil olunaraq müvafiq tədbirlər görülür.

Möhtərəm cənab Prezident!

Bütün sahələrdə əldə olunmuş nailiyyətlər zamanın sınağından uğurla çıxmış və xalqımızın layiqli həyat səviyyəsinin təmin edilməsində alternativsiz siyasətinizin tərkib hissəsi olan yoxsulluğun azaldılması, regionların sosial-iqtisadi inkişafı, əhalinin ərzaqla etibarlı təminatı və ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı qəbul edilmiş dövlət proqramlarında nəzərdə tutulmuş kompleks tədbirlərin sistemli və vaxtında yerinə yetirilməsi nəticəsində mümkün olmuşdur.

Sizin bir neçə gün öncə təsdiq etdiyiniz “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009– 2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın uğurlu icrası, ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsini, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsini, tarazlı regional və davamlı sosial-iqtisadi inkişafı və əhalinin həyat səviyyəsinin daha da yaxşılaşdırılmasını təmin edəcəkdir.

Diqqətinizə görə minnətdaram.

Azərbaycan.-2009.-23 aprel.-S.2.