Azərbaycan liderliyini qoruyur

Cari ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi təhlili göstərir ki, dünya hələ də qlobal maliyyə böhranından ciddi əziyyət çəkməkdə davam edir. MDB məkanında da iqtisadi sferada heç də ürəkaçan vəziyyət müşahidə edilmir. Bunun nəticəsidir ki, MDB məkanında iqtisadiyyatın ciddi şəkildə geriləməsi qeydə alınır. Bununla yanaşı MDB Dövlətlərarası Statistika Komitəsinin cari ilin ilk yarısı üçün açıqladığı göstəricilərin müqayisəli təhlili əvvəlki kimi Azərbaycanda inkişafın olduğunu göstərir.

Bütün bunlar bir daha Azərbaycanın böyük iqtisadi potensialından, bu sahədə həyata keçirdiyi siyasətin yüksək effektivlik dərəcəsindən xəbər verir. Bununla bağlı Naxçıvan Muxtar Respublikasının 85 illiyinə həsr olunmuş mərasimdəki çıxışında Prezident İlham Əliyev bildirmişdir: "Azərbaycanın çox güclü iqtisadi potensialı vardır. Bu iqtisadi potensial təkcə enerji amillərindən asılı deyildir. Bu il dünyada yaşanan iqtisadi və maliyyə böhranı bunu bir daha nümayiş etdirdi. Bu böhrana baxmayaraq, Azərbaycan iqtisadiyyatı uğurla inkişaf edir. Bu il iqtisadi artım müşahidə olunur. Qeyri-neft sektorunda 4 faizdən çox artım olmuşdur. Ümumiyyətlə, Azərbaycanın ümumi daxili məhsulu birinci altı ayda 3,6 faiz artmışdır. Bu gün Azərbaycan istənilən iqtisadi, siyasi və sosial məsələni həll edə bilər".

MDB Dövlətlərarası Statistika Komitəsinin cari ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi göstəriciləri ilə bağlı açıqladığı rəqəmlər bir daha Azərbaycanın postsovet məkanında iqtisadiyyatının artım tempinə görə liderlər sırasında yer aldığını göstərir. Sözügedən komitənin məlumatına görə, ilin ilk altı ayında MDB ölkələrində ümumi daxili məhsulun artımı baxımından Azərbaycan və Özbəkistan fərqlənir.

MDB-yə üzv olan əksər ölkələrdə isə ümumi daxili məhsulun kəskin azalması müşahidə edilib. Məsələn, Rusiyada bu ilin yanvar-iyun aylarında 13,4 faiz iqtisadi geriləmə qeydə alınıb. Bu sahədə ən pis göstəricilərdən biri Ermənistana məxsusdur. Belə ki, hesabat dövrü ərzində Ermənistan iqtisadiyyatında 16,3 faizlik geriləmə baş verib. Qazaxıstanda isə hesabat dövrü ərzində ümumi daxili məhsulun ötən ilin ilk yarısı ilə müqayisədə 4,1 faiz azaldığı məlum olub.

Sənaye istehsalı sahəsində də Azərbaycandan fərqli olaraq digər MDB dövlətlərində azalmalar qeydə alınıb. MDB Dövlətlərarası Statistika Komitəsinin məlumatına görə, cari ilin ilk yarısında Azərbaycanda sənaye istehsalında ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə artım baş verdiyi halda postsovet məkanının aparıcı sənaye dövlətlərindən olan Ukraynada bu sahədə 31,1 faiz, Rusiyada 14,8 faiz, Belarusda 3,8 faiz geriləmə müşahidə olunub.

Digər MDB ölkələrində də qeyd olunan sahə üzrə azalmalar baş verib. Məsələn, 2009-cu ilin yanvar ayından iyun ayına qədər olan müddət ərzində ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə Ermənistanda sənayenin geriləmə tempi 11,5 faizə, Tacikistanda 13,3 faizə, Moldovada 24,9 faizə, Qırğızıstanda 18,9 faizə, Qazaxıstanda 2,7 faizə bərabər olub.

Ümumiyyətlə, hesabat dövrü ərzində MDB ölkələrində orta hesabla sənaye istehsalında 15 faizlik geriləmə qeydə alınıb. Ümumi daxili məhsulun azalma tempi isə MDB-də orta hesabla 9 faizə bərabər olub.

Qlobal maliyyə böhranı şəraitində Azərbaycan iqtisadiyyatında artım göstəricilərinin qeydə alınması və bunun başlıca səbəbləri ölkəmizin xaricində də geniş diqqətlə izlənir. Belə hesab edilir ki, əldə edilən uğurlar bir daha Azərbaycanda iqtisadi sahədə düzgün və effektiv siyasət yeridilməsinin nəticəsidir. Rusiyanın FBK Strateji Analiz Departamentinin direktoru İqor Nikolayev bildirir ki, burada əsas məqamlardan biri daxili tələbatın stimullaşdırılmasıdır: "Böhran şəraitində daxili tələbatın stimullaşdırılması əsas məsələlərdən biridir. Nəticələr təsdiq edir ki, böhranla mübarizə aparmaq üçün düzgün prioritetlər seçmək lazımdır. Bu, ilk növbədə, daxili tələbatın stimullaşdırılmasıdır. Həmçinin, doğru seçilən prioritetlər bu və ya digər dərəcədə normal proqramlarla ifadə olunmalıdır. Onda hər şey normal olacaq, bunu Azərbaycanın nümayiş etdirdiyi nəticələr də təsdiq edir".

Beləliklə, Azərbaycan iqtisadiyyatının qlobal böhran şəraitində inkişaf tempi artıq bir nümunəyə çevrilməkdədir. Bundan başqa, böhran şəraitində Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün cəlbedici məqamlardan biri əhalinin gəlirlərinin çoxalması fonunda inflyasiyanın olduqca aşağı göstəricilərlə ifadə olunmasıdır və bu baxımdan da Azərbaycan digər MDB dövlətlərindən fərqlənir. Məsələn, cari ilin ilk yarısında Rusiyada inflyasiya göstəricisi 8,1 faiz təşkil edib. İlin sonuna kimi Rusiyada bu sahədə göstəricinin 12-12,5 faizə çatacağı proqnozlaşdırılır. Ermənistanda isə bu sahədə vəziyyət daha acınacaqlıdır və erməni mənbələrinin məlumatına görə, iqtisadiyyatın sürətlə geriləməsi fonunda inflyasiya yenə də ikirəqəmli hədlə ifadə olunur. Azərbaycanda isə ilin ilk altı ayında inflyasiya 3,7 faiz təşkil edib. Gündəlik tələbat məhsulları sırasında yer alan ərzaq malları üzrə inflyasiya isə cəmi 2,1 faiz olub. Halbuki, aparılan hesablamalar nəticəsində bu il əhalinin pul gəlirlərinin 19 faiz artdığı məlum olub. Orta aylıq əməkhaqqı isə bu il təxminən 15 faiz artıb. Bundan başqa, bəzi ekspertlər Azərbaycanda illik inflyasiyanın ilk dəfə olaraq bu il ərzində deflyasiya ilə əvəz olunacağını və 2009-cu ildə qiymətlərin 1,5 faiz azalacağını proqnozlaşdırır. Əhalinin gəlirlərinin artması müqabilində deflyasiyanın baş verməsi isə sosial sahədə vəziyyətin daha da yaxşılaşacağından xəbər verir.

Qeyd edilənlərdən bir daha aydın olur ki, Azərbaycanda cari ilin birinci yarısında iqtisadiyyatın davamlı inkişaf tempi qorunub saxlanmaqda davam edir. Bunun nəticəsidir ki, iqtisadiyyatın bütün sahələrində nəzərəçarpacaq artım baş verib. 2009-cu ilin ilk altı ayı qlobal böhran şəraitində belə, Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün uğurlu olub. Həmçinin, o da aydın olub ki, bu sahədə həyata keçirilən düzgün siyasət dünyanın bir çox dövlətlərindən fərqli olaraq inkişaf tempinə görə Azərbaycanın seçilməsini şərtləndirir və ölkəmiz bir nümunəyə çevrilir. Aydındır ki, sadalananlar cari ilin yekunları üzrə də ölkə iqtisadiyyatının artım tempində daha yüksək göstəricilərin qeydə alınacağından və Azərbaycanın inkişafa görə əvvəlki kimi lider olacağından xəbər verir.

Rasim BAYRAMOV

Azərbaycan.- 2009.- 6 avqust.- S. 1.