Azərbaycanda insan hüquqları etibarlı şəkildə qorunur

Müasir dünyanın maddi və mənəvi həyatının ən mühüm nailiyyətləri sırasında yer alan insan hüquqlarının təmini, qorunması demokratik inkişaf yolu seçən hər bir dövlətdə daim prioritet xarakter daşımaqdadır. Ötən əsrin son onilliyində yenidən dövlət müstəqilliyi qazanan Azərbaycanda da insan hüquqlarının müdafiəsi daim diqqət mərkəzindədir. Düzdür, müstəqilliyin ilk illərində ölkəni idarə edən qüvvələrin təcrübəsizliyi, bəzi hallarda şəxsi mənafeyin ön plana keçməsi və bu qəbildən olan digər amillər nəticəsində insan hüquqlarının qorunması sahəsində də problemlər özünü göstərirdi.

Lakin 1993-cü ildə ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra Azərbaycan əsl müstəqilliyini əldə etməklə yanaşı, insan hüquqlarının təmini, inkişaf etdirilməsi, qorunması sahəsində mühüm nailiyyətlərə imza atdı. Məhz ümummilli liderin hakimiyyətə qayıdışı ilə ölkəmizdə hüquqi dövlət quruculuğuna başlandı, söz, fikir və mətbuat azadlığı etibarlı şəkildə təmin edildi, insanların sərbəst toplaşmasına, öz fikirlərini azad ifadə etmələrinə şərait yaradıldı, digər demokratik prinsiplərin cəmiyyətdə təşəkkül tapması dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən birinə çevrildi, bu sahədə demokratik prinsiplərə tam cavab verən qanunvericilik bazası yaradıldı.

Söz və fikir azadlığının təmin edilməsini 1995-ci ildə qəbul edilən Konstitusiya da hüquqi baxımdan təsdiqlədi. Ümummilli lider Heydər Əliyevin bilavasitə rəhbərliyi ilə hazırlanan və referendum yolu ilə qəbul olunan Konstitusiyada bir sıra normaları və beynəlxalq öhdəlikləri qabaqlayan əsas hüquqlar və azadlıqlar təsbit olundu.

Azərbaycan Respublikası BMT-yə üzv olduqdan sonra dünya birliyinin tamhüquqlu subyekti kimi 120-dən artıq beynəlxalq konvensiyaya, o cümlədən 1996-cı ildə BMT-nin "İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani, yaxud ləyaqəti alçaldan davranış və cəza növlərinə qarşı" Konvensiyasına qoşuldu. Bununla yanaşı, ulu öndər Heydər Əliyevin 1998-ci il avqustun 6-da imzaladığı "Azərbaycan Respublikasında söz, fikir və məlumat azadlığının təmin edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında" fərmanı ilə ölkəmizdə senzuranın birdəfəlik ləğv edilməsi milli mətbuatımızın tarixində ən mühüm hadisələrdən biri olmaqla yanaşı, demokratik dövlət quruculuğu istiqamətində ən vacib hadisələrdən birinə çevrildi. Təsadüfi deyil ki, azad sözün təmin olunmasında tutduğu mövqeyə və xidmətlərinə görə ulu öndər 2001-ci ildə "Jurnalistlərin dostu" mükafatına layiq görüldü.

1998-ci il fevral ayının 10-da ölkəmizdə ölüm hökmünün ləğv edilməsi ilə Azərbaycan bütövlükdə Şərqdə belə bir qətiyyətli qərar verən ilk dövlət oldu. Yüksək insanpərvərliyin əyani təcəssümü olan bu addım Azərbaycanda insan hüquqlarına prioritet əhəmiyyət verildiyini göstərməklə yanaşı, ölkəmizin Avropa Şurasına tamhüquqlu üzvlüyünün reallaşmasına da əsaslı töhfə oldu. 2001-ci ilin yanvarında Avropa Şurasına tamhüquqlu üzv qəbul edilən Azərbaycan demokratik dövlətlər sırasında özünə layiq yer tutduğunu bir daha sübuta yetirərək milli qanunvericiliyin Avropa standartları səviyyəsinə yüksəldilməsi istiqamətində fəal addımlar atdı.

Ümummilli liderin insan hüquqlarının qorunması, demokratik inkişaf istiqamətində həyata keçirdiyi siyasət onun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməkdədir. Bunu çoxlu sayda faktlardan da aydın görmək mümkündür. Məsələn, 2005-ci ildə Azərbaycan milli mətbuatının 130 illik yubileyinin təntənəli şəkildə qeyd olunması, Prezident İlham Əliyevin bu ilin aprelində imzaladığı "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu"nun yaradılması haqqında" fərman, dövlət tərəfindən mətbu orqanlara edilən maddi yardımlar ölkəmizdə azad mətbuatın inkişafına ciddi diqqət yetirildiyinə sübutdur. Prezident İlham Əliyevin imzaladığı çoxsaylı əfv fərmanları, eləcə də Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə Milli Məclis tərəfindən elan edilən amnistiyalar da insan hüquqlarına göstərilən böyük diqqətin real təcəssümüdür.

İnsan hüquqları və azadlıqları sahəsində qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və bu hüquqların təmin olunması sahəsində mühüm işlər görülmüşdür. İnsan hüquqlarının və azadlıqlarının təmin olunması və müdafiəsi sahəsində həyata keçirilən islahatlar, o cümlədən yeni qanunvericilik aktlarının qəbul olunması, qüvvədə olan qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi, yeni məhkəmə sisteminin yaradılması, penitensiar sistemin Avropa standartlarına uyğunlaşdırılması ümumi islahatlar sistemində mühüm yer tutur.

Prezident İlham Əliyevin 2006-cı il dekabrın 28-də Azərbaycan Respublikasında insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planının təsdiq edilməsinə dair imzaladığı sərəncam da mühüm əhəmiyyətə malikdir. Bu sərəncamda Azərbaycanın müasir inkişaf dövründə hüquqi dövlət quruculuğu və insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində səylərin gücləndirilməsi dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri kimi müəyyən edilmişdir. Sərəncamda bir daha göstərilir ki, ötən illər ərzində ölkəmiz insan hüquqları sahəsində fəaliyyət göstərən nüfuzlu beynəlxalq qurumlarla əməkdaşlığı inkişaf etdirmiş, insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində 50-dən çox sənədə tərəfdar çıxmış və bu sahədə beynəlxalq öhdəliklərin həyata keçirilməsində mühüm nailiyyətlər əldə etmişdir.

Azərbaycanın yeni inkişaf mərhələsi insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində aparılan ardıcıl islahatların davam etdirilməsini şərtləndirir. Bu səbəbdən Azərbaycan Respublikasının normativ-hüquqi aktlarının insan hüquqlarına dair beynəlxalq standartlara tam uyğunluğunun təmin edilməsi, beynəlxalq təşkilatlarla yeni əməkdaşlıq strategiyasının hazırlanması və həyata keçirilməsi, dövlət orqanlarının fəaliyyətinin insan hüquqlarının təminatı baxımından təkmilləşdirilməsi, elmi-analitik işlərin stimullaşdırılması, hüquqi maarifləndirmə işinin genişləndirilməsi, dövlətlə vətəndaş cəmiyyəti arasında qarşılıqlı əlaqələrin inkişaf etdirilməsi kimi vəzifələr müəyyən edilmişdir.

Bütün bunlar Azərbaycanda insan hüquqlarının etibarlı təminatının xüsusi diqqət mərkəzində saxlandığını göstərir. Prezident İlham Əliyev bununla əlaqədar bildirmişdir: "Biz ölkəmizdə demokratiyanın, insan hüquqlarının inkişafına və qorunmasına çox böyük əhəmiyyət veririk.

Azərbaycan gənc, müstəqil dövlət kimi bu sahədə çox böyük işlər görübdür və gələcəkdə də hələ çox işlər görülməlidir. Əlbəttə, çox vacibdir ki, bu sahədə həm beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən, eyni zamanda, bu sahə ilə bilavasitə məşğul olan qurumlar tərəfindən vahid meyarlar tətbiq olunsun. Biz, əlbəttə, gələcək fəaliyyətimizdə də Azərbaycanda həm siyasi, həm iqtisadi, həm də sosial islahatları davam etdirəcəyik, insan hüquqlarının qorunması üçün bütün lazımi tədbirləri görəcəyik".

Ümumiyyətlə, ölkəmizdə insan hüquq və azadlıqlarının milli qanunvericiliklə qorunması, Konstitusiyanın üçdə iki hissəsinin insan hüquqlarına həsr olunması, ölkəmizin bu məsələ ilə bağlı bütün beynəlxalq konvensiyalara qoşulması bu sahədə hər hansı ciddi problem olmadığını deməyə əsas verir.

Azərbaycan demokratik inkişafını əvvəlki əzmkarlıqla davam etdirməkdə, bu sahədə əməli işlər görməkdədir. Elə buna görə də ölkəmiz insan hüquqlarının etibarlı təmini və qorunması sahəsində dünyada seçilənlər sırasındadır.

Azərbaycan.- 2009.- 15 avqust.- S. 1.