ABŞ və Avropanın regionda əsas tərəfdaşı

Azərbaycanın aparıcı Qərb dövlətləri ilə əlaqələrinin genişləndirilməsi, bu istiqamətdə həyata keçirdiyi fəal siyasət ölkəmizin Avratlantik məkana inteqrasiya prosesini xeyli dərinləşdirmişdir. Bu da öz növbəsində həm iqtisadi, həm siyasi sahələrdə böyük nailiyyətlərin əldə edilməsinə gətirib çıxarmışdır.

Görülən işlərin nəticəsidir ki, bu gün Avropa Azərbaycana əsas strateji tərəfdaşlarından biri kimi yanaşır və xüsusən də özünün enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində ölkəmizi ən etibarlı təminatçılardan biri hesab edir. Bütün bunlar Azərbaycanla Avratlantik məkanda yerləşən aparıcı ölkələrin müxtəlif sferalarda qarşılıqlı əlaqələrinin günü-gündən daha da möhkəmlənməsi ilə müşayiət olunmaqda, tərəflərin işbirliyini gücləndirməkdədir.

Bu işbirliyi fonunda daim milli maraqlarını əsas tutan Azərbaycanın diqqət yetirdiyi başlıca məqamlardan biri də dinc yolla öz ərazi bütövlüyünü beynəlxalq birliyin, o cümlədən Avropanın yardımı ilə bərpa etmək və işğalçı Ermənistanın zəbt etdiyi əraziləri azad etmək üçün dünya miqyasında bu dövlətə qarşı təzyiqlərin daha da güclənməsinə nail olmaqdır. Bu istiqamətdə Azərbaycan diplomatiyası artıq kifayət qədər ciddi uğurlar əldə edib və bunun əsas göstəricisi Ermənistanın dünya miqyasında işğalçı olduğunun mühüm beynəlxalq rəsmi sənədlərlə təsdiqlənməsi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün birmənalı şəkildə tanınmasıdır. Artıq beynəlxalq səviyyədə Ermənistanın mümkün qədər tez müddətdə işğal altında saxladığı Azərbaycan ərazilərini azad etməsinin vacibliyi rəsmi Yerevana daha çox xatırlanmaqda və bununla əlaqədar təzyiqlər artmaqdadır.

Bu günlərdə ölkəmizdə səfərdə olan Beynəlxalq Avropa Hərəkatının baş katibi Dieqo Pinto da Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən danışarkən ölkəmizin ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsinin vacibliyini bildirib. Onun sözlərinə görə, Avropa İttifaqı (Aİ) Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə hörmət etməyin vacibliyini bildirir və münaqişənin sülh yolu ilə həllini istəyir: "Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həssas məsələdir, mən vəziyyətin gərginləşməsini deyil, münaqişənin həll olunmasını istəyirəm".

Xatırladaq ki, Dieqo Pintonun Bakıya səfəri bu təşkilatın Azərbaycandakı nümayəndəliyinin dəvəti ilə həyata keçib.

Səfərin məqsədi Azərbaycan və Avropa İttifaqı arasında imzalanan "Şərq tərəfdaşlığı" proqramının tətbiqi üsulları və inkişaf yollarının müəyyən edilməsi, bu məsələlərin hökumət və ictimaiyyət ilə müzakirəsi olub. O, eyni zamanda ölkəmizin Avropaya inteqrasiyası üzrə fəaliyyət göstərən ictimai təşkilatlara qurumun tövsiyələrini çatdırıb. Səfər çərçivəsində Dieqo Pintonun bir sıra rəsmi görüşləri də keçirilib. Azərbaycana səfərindən və burada qarşılanmağından, keçirdiyi görüşlərdən böyük məmnunluq duyduğunu ifadə edən Dieqo Pinto onu da vurğulayıb ki, təmsil etdiyi hərəkat Azərbaycanın Avropaya daha da yaxınlaşması üçün öz imkanlarından maksimum dərəcədə istifadə edəcək. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanın Qərbə inteqrasiyası prosesində heç bir maneə yoxdur. Dieqo Pintonun fikrincə, bunun əsas səbəblərindən biri də ölkədə Avropa məkanına inteqrasiyanın tərəfdarı olan insanların sayının çoxluq təşkil etməsidir.

Məlumat üçün onu da bildirək ki, beynəlxalq sferada ciddi nüfuza malik olan Beynəlxalq Avropa Hərəkatı 1948-ci ildə yaradılıb. İlk əvvəl əsas məqsədi Avropa İttifaqının və Avropa Şurasının yaradılması olan təşkilatın əsas hədəfi hərəkatın ideyalarının bütün dünya üzrə yayılmasıdır. Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasına və ölkəmizin Avropa İttifaqına üzv olmasına öz töhfələrini verməyə çalışan hərəkat Avropa Parlamentinə seçkilərin təşkili, konstitusiyanın və bir çox layihələrin hazırlanması ilə də məşğul olur.

Hazırda sözügedən hərəkatla ölkəmiz arasında sıx əlaqələr mövcuddur. Ümumiyyətlə isə, Azərbaycan Avropa İttifaqı ilə işbirliyini gücləndirməkdədir. Elə bunun nəticəsidir ki, Azərbaycanın Avropa İttifaqı üçün əsas tərəfdaş olması və sözügedən qurumun Cənubi Qafqaz siyasətində mühüm əhəmiyyət daşıması bu təşkilatın özündə də ən yüksək səviyyədə etiraf edilməkdədir. Bunu Avropa İttifaqını təmisl edən ayrı-ayrı yüksək vəzifəli şəxslərin açıqlamalarında, həmçinin qurum tərəfindən reallaşdırılan müxtəlif proqramların icrasında, hazırlanan hesabatlarda da aydın görmək mümkündür.
Məsələn, bir müddət əvvəl açıqlanan Avropa Qonşuluq Siyasəti Fəaliyyət Planının İcrası üzrə illik hesabatda qeyd olunur ki, Xəzər dənizinin neft və qaz ehtiyatları baxımından Azərbaycan həm hasilatçı, həm də tranzit ölkə olaraq Avropa İttifaqının mühüm tərəfdaşıdır.

Cari ilin aprel ayında Prezident İlham Əliyevin Belçikaya rəsmi səfəri zamanı onunla görüşən Avropa Komissiyasının sədri Joze Manuel Barrozunun sözlərinə görə, Azərbaycan Cənubi Qafqaz regionunda olduqca mühüm tərəfdaşdır. Bu səbəbdən Avropa İttifaqı ölkəmizlə qarşılıqlı maraqlara söykənən əməkdaşlığın daha da dərinləşməsini istəyir: "Əminəm ki, dialoq və əməkdaşlığımızın intensivləşdirilməsi hər iki tərəfə böyük fayda gətirəcəkdir. Artıq on ildir ki, həyata keçirilən Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi möhkəm bünövrədir. Avropa İttifaqı Azərbaycanın ümumi xarici ticarətində təxminən 30 faizi təşkil edərək bu ölkənin əsas ticari tərəfdaşıdır. Biz etiraf edirik ki, münasibətlərimizi irəliyə doğru aparmaq istəyirik və bunu edə bilərik. Biz Avropa ilə daha sıx əməkdaşlığın aparılması məqsədilə Azərbaycan tərəfindən atılmış bütün addımları alqışlayırıq. Hesab edirəm ki, bu, həm Azərbaycanın, həm də bütövlükdə Avropa İttifaqının marağındadır".

Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə münasibətlərinin dinamik inkişafı təkcə iqtisadi və enerji sahələrində yox, digər sferalarda, o cümlədən siyasi əlaqələrdə də özünü aydın büruzə verir. Bu xüsusda isə tərəflərin qarşılıqlı əlaqələrinin daha da möhkəmlənməsinə xidmət edən Avropa Qonşuluq Siyasəti Fəaliyyət Planı və "Şərq tərəfdaşlığı" proqramı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu məqamlara toxunan Prezident İlham Əliyev bildirmişdir: "Biz öz siyasi sistemini, sosial problemlərin həllini və iqtisadi azadlıqları Avropa İttifaqının meyarlarına uyğunlaşdıran müasir ölkəni, müasir Azərbaycanı qurmaq istəyirik və hesab edirəm ki, Avropa İttifaqı, xüsusən də Qonşuluq Proqramı və "Şərq tərəfdaşlığı" bu müsbət meyli gücləndirəcəkdir".

Avrora İttifaqı ilə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi fonunda ölkəmizin ərazi bütövlüyünün bərpası ilə bağlı həyata keçirilən məqsədyönlü siyasət nəticəsində təşkilat Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində səylərini gücləndirmək və bu problemin beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri əsasında həlli istiqamətində səylərini gücləndirməkdədir.

Avrora İttifaqı ilə yanaşı, Azərbaycan Avratlantik məkanın aparıcı ölkəsi olan ABŞ-la da münasibətlərinin miqyasının genişlənməsinə xüsusi önəm verir və bu sahədə də əldə edilən nailiyyətlər çoxalmaqdadır. ABŞ da Cənubi Qafqazın lider ölkəsi olan Azərbaycanla əlaqələrin güclənməsi məqsədilə regionda fəal siyasət yürütməkdə, ölkəmizi mühüm tərəfdaşı kimi qəbul etməkdədir. ABŞ dövlət katibinin köməkçisinin müavini Mətyu Brayzə Bakı səfərində bununla bağlı demişdir: "Prezident Barak Obama hesab edir ki, Azərbaycan ABŞ-ın çox mühüm strateji tərəfdaşıdır və Staynberq, Qordon kimi ABŞ Administrasiyasının bir çox yüksəkvəzifəli nümayəndələri artıq ölkənizə səfər ediblər. ABŞ Administrasiyası ölkələrimizin əlaqələrinin və əməkdaşlığının möhkəmləndirilməsi prosesini davam etdirəcək". Onun sözlərinə görə, bu illər ərzində ABŞ və Azərbaycan ölkədə demokratiya məsələləri üzərində xeyli və uğurla işləyib.

ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədri kimi Azərbaycana son səfərində Mətyu Brayzə onu da vurğulayıb ki, ABŞ və Azərbaycanı, onların xalqlarını bir çox maraqlar, o cümlədən təhlükəsizlik maraqları birləşdirir: "Bu maraqlar həm də Dağlıq Qarabağ münaqişəsi konteksində birləşir".

Qeyd edilənlər bir daha Azərbaycanın Avropa İttifaqı, ABŞ-la sıx əməkdaşlığının formalaşdığını, Avratlantik məkana inteqrasiya istiqamətində mühüm nailiyyətlər əldə etdiyini nümayiş etdirir.

Azərbaycanla münasibətlərinin daha da dərinləşməsini istəyən ABŞ və Avropa dövlətləri isə həm də birmənalı şəkildə ölkəmizin ərazi bütövlüyünün bərpa olunması istiqamətində səylərini artırmaqda, bu məsələdə Azərbaycanın haqlı mövqeyinə tam dəstək verməkdədirlər. Elə bu da bir daha Azərbaycan diplomatiyasının böyük uğurunun əyani göstəricisi kimi qəbul olunur.

Rasim BAYRAMOV

Azərbaycan.- 2009.- 19 avqust.- S. 1, 3.