Kinoşünas, əməkdar
mədəniyyət işçisi Aydın Kazımzadə
uzun illər Azərbaycan kino tarixinin salnaməsi üzərində
işləyərək filmlərin izahlı kataloqunu (iki cilddə)
hazırlayaraq oxuculara təqdim etdi. Təqdirəlayiq
haldır ki, müəllif müxtəlif illərdə ölkəmizdə
istehsal olunmuş bədii və cizgi filmlərini xronoloji
ardıcıllıqla qruplaşdırmışdır. O bu sahədə
böyük fədakarlıq göstərmişdir. Müxtəlif
kinostudiyalarda, muzeylərdə, eləcə də kino
işçilərinin şəxşi arxivlərində
çalışaraq maraqlı məlumatlar, fotoşəkillər
toplayıb üzə çıxarmışdır. "Azərbaycan
kinosu" adlanan ikicildlikdən həm mədəniyyət və
incəsənət işçiləri, kino mütəxəssisləri,
həm də tələbələr faydalana bilərlər.
"Sevil"
Bu il 80 yaşı
tamamlanan "Sevil" filmi böyük dramaturq Cəfər
Cabbarlının eyni adlı pyesinin motivləri əsasında
çəkilmişdir. Bu səssiz filmin rejissoru A.Bəynəzərov,
ssenari müəllifi Cəfər Cabbarlıdır. Sevil rolunu
ilk azərbaycanlı kinoaktrisa İzzət Orucova yaradıb. Məlumat
üçün deyək ki, İzzət Orucova sonralar tədqiqatla
məşğul olaraq ömrünü elmə
bağlayıb. Müqtədir aktyor Ağasadıq Gəraybəyli
isə Balaşı təqdim edib. Filmdə Mustafa Mərdanov,
Lətif Səfərov və başqaları çəkilmişlər.
Filmdə əsas
mövzu qadın azadlığıdır. Sevil savadsız bir
qadındır. Ər evində hər cür təhqirə, əzaba
məruz qalır. Əri Balaş ona ömür-gün
yoldaşı kimi deyil, qul kimi baxır. Münasibətlərində
meşşanlıq, nadanlıq duyulur. "Sevil" Azərbaycan
kino tarixinin şərəfli səhifələrindən
biridir.
"Kəndlilər"
"Sevil"dən 10 yaş kiçik olan "Kəndlilər" filminin rejissoru Səməd Mərdanovdur. Film Azərbaycanda gedən inqilabi hərəkatdan və o dövrdə baş verən çevrilişlərdən, hadisələrdən bəhs edir. Səməd Mərdanov ali kino təhsili almış ilk professional azərbaycanlı kinorejissordur. Maraqlıdır ki, bu film unudulmaz kino fədaisinin ilk müstəqil işidir.
Tarixi-inqilabi mövzuda çəkilmiş bu filmdə o dövrün çox məşhur aktyorları - Ələsgər Ələkbərov, Sidqi Ruhulla, Rza Əfqanlı, Möhsün Sənani, Mustafa Mərdanov, Rza Darablı, Atamoğlan Rzayev, Mikayıl Mikayılov, Əlisəttar Məlikov, Əli Qurbanov, Tamara İsgəndərova və b. iştirak edib.
Toxunduğu mövzudan asılı olmayaraq bu film Azərbaycan kino tarixinin yaddaqalan sənət incilərindən biridir. 70 ildir ki, bu filmə maraqla baxılır.
Bəhruz NİFTƏLİYEV,
Azərbaycan Dövlət
Mədəniyyət və
İncəsənət Universitetinin magistrantı
Azərbaycan.- 2009.- 23 avqust.-
S. 5.