Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı səmərəli mübarizə aparılır

Müasir dövrdə ümumi inkişafa və təhlükəsizliyə birbaşa təsir göstərən korrupsiya təkcə ümumbəşəri demokratik dəyərləri deyil, həm də mədəni-dini və etnik dəyərləri sarsıdır. Qlobal miqyasda sosial bəlaya çevrilmiş korrupsiya iqtisadi inkişaf prosesində ciddi buxova çevrilir, demokratik təsisatların inkişafına, vətəndaş cəmiyyəti və hüquqi dövlət quruculuğu prosesinə mane olur. Odur ki, cəmiyyətlərin üzləşdiyi ən ciddi problemlərdən olan korrupsiyaya qarşı mübarizə bu gün də dünya dövlətlərinin qarşısında duran başlıca vəzifələrdən biridir.

Əldə olunan makroiqtisadi göstəricilərin davamlı xarakter daşıması daha çox cəmiyyət həyatının bütün əhəmiyyətli sahələrində demokratik normaların, şəffaflığın və qanunçuluğun təminatından asılıdır. Ölkəmizdə dövlət idarəetmə sistemində şəffaflıq prinsipinin qorunması, büdcə vəsaitlərinin təyinatı üzrə xərclənməsi, maliyyə intizamının gücləndirilməsi, eləcə də korrupsiya hallarına qarşı mübarizə tədbirlərini genişləndirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər də məhz bu məqsədə xidmət edir. Son illərdə korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində həyata keçirilmiş tədbirlər də özünün ardıcıllığı və sistemliliyi ilə diqqəti çəkir. 2004-cü il yanvarın 13-də qəbul olunmuş "Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında" qanunun tətbiqi ilə əlaqədar "Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Dövlət Proqamının (2004-2006-cı illər) layihəsi hazırlanaraq Azərbaycan Prezidentinin 3 sentyabr 2004-cü il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmişdir. Korrupsiyaya qarşı səmərəli mübarizə mexanizmlərini müəyyənləşdirən Dövlət Proqramı uğurla icra edilərək 2006-cı ilin dekabrında tam başa çatdırılmışdır. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Qulluğunu İdarəetmə Şurası yanında Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə üzrə Komissiyanın yaradılması da bu istiqamətdə həyata keçirilən mühüm tədbirlərdən biridir.

Dövlət başçısının 28 oktyabr 2004-cü il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikası Baş prokuroru yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə İdarəsinin əsasnaməsi təsdiq olunmuş, bu qurumun səlahiyyət və funksiyaları müəyyən edilmişdir. Ötən müddətdə idarə korropsiya cinayətlərinin aşkarlanması və aradan qaldırılması istiqamətində mühüm tədbirlər həyata keçirmişdir. Milli Məclisin 2006-cı ilin yaz sessiyasında Azərbaycan Prezidentinin təklifi ilə korrupsiyaya qarşı mübarizə ilə əlaqədar bəzi qanunvericilik aktlarına, Cinayət Məcəlləsinə əlavə və dəyişikliklər edilmişdir. Cinayət Məcəlləsinin 33-cü fəsli "Korrupsiya cinayətləri və dövlət hakimiyyəti, dövlət qulluğu mənafeyi, yerli özünüidarə orqanlarında, habelə komersiya və qeyri-kommersiya təşkilatlarında qulluq mənafeyi əleyhinə olan cinayətlər" adlandırılmışdır. Rüşvətvermə cinayəti daha ağır əməl kimi göstərilərək aktiv rüşvətxorluq adlandırılmış, onun cəza sanksiyası artırılmışdır. Eyni zamanda vəzifəli şəxsin qərarına təsir göstərmə (nüfuz alveri) kimi yeni cinayət əməli qanunvericiliyə əlavə edilmişdir. Vəzifəli şəxslərin kateqoriası genişləndirilmiş, korrupsiya ilə bağlı cinayətlərin istintaq aidiyyəti müəyyən olunmuşdur. Cinayət Prosessual Məcəlləsinə və Cəzaların İcrası Məcəlləsinə dəyişikliklər edilmişdir. Bu əlavə və dəyişikliklər cinayət yolu ilə əldə edilmiş əmlak istifadə edildiyi, özgəninkiləşdirildiyi və ya başqa səbəblərdən dövlət nəfinə alına bilinmədiyi halda, dəyərinə görə müsadirənin prosessual normalarını müəyyən edir.

"Məhkəmələr və hakimlər haqqında" qanuna edilmiş əlavə və dəyişikliyə görə isə fiziki və hüquqi şəxslər hakimlər tərəfindən "Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında" qanunda nəzərdə tutulan korrupsiya ilə əlaqədar hüquqpozmaların törədilməsi haqqında məlumata malik olduqda, birbaşa Məhkəmə-Hüquq Şurasına müraciət edə bilərlər. Məhkəmə-Hüquq Şurası bu halda öz qərarı ilə hakimlər haqqında intizam icraatı başlaya bilər.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin "Şəffaflığın artırılması və korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli Strategiyanın təsdiq edilməsi barədə" 28 iyul 2007-ci il tarixli fərmanı isə respublikada şəffaflığın təmin olunmasını və korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirlərinin daha geniş miqyasda aparılmasını təmin etmişdir. Belə bir mühüm sənədin imzalanmasında başlıca məqsəd korrupsiya sahəsində həyata keçirilən tədbirlərin davam etdirilməsi, normativ hüquqi bazanın və institutsional mexanizmlərin təkmilləşdirilməsi, dövlət və yerli özünüidarə orqanlarının fəaliyyətində şəffaflığın artırılması və bu sahədə dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi ilə bağlıdır.

Milli Strategiya korrupsiyaya qarşı mübarizənin əsas şərti kimi dövlət orqanlarının fəaliyyətində şəffaflığın artırılmasını təmin edir, şəffaflıq korrupsiyaya qarşı mübarizənin əsas vasitəsi kimi müəyyən olunur. Şəffaflığın təmin edilməsi ictimaiyyətin dövlət orqanlarının qəbul edəcəyi qərarlar haqqında daha çox məlumata malik olması, dövlət orqanlarına ictimai etimadın güclənməsi və bu orqanların məsuliyyətinin daha da artırılması kimi səciyyələndirilir. Milli Strategiya qərar qəbul etmə mexanizmləri və qaydaları, dövlət qulluğuna qəbul, dövlət büdcəsinin gəlir və xərcləri, siyasi partiyaların maliyyələşdirilməsi, dövlət satınalmaları, özəlləşdirmə, investisiya, dövlət və yerli özünüidarə orqanlarının fəaliyyəti və digər sahələrdə şəffaflığın artırılması üçün tədbirləri müəyyən edir. Sənədin birinci hissəsində şəffaflığın təmin edilməsi üçün "İnformasiya əldə etmək haqqında" qanunun effektiv işləməsinin zəruriliyi də xüsusi önə çəkilir.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 fevral 2009-cu il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizə haqqında" qanun da cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılması və ya terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi ilə bağlı hüquqpozmaların aşkar edilməsi, qarşısının alınması üçün hüquqi mexanizmin yaradılmasına yönəlmişdir.

Dövlət başçısı İlham Əliyevin 22 iyun 2009-cu il tarixli "Dövlət və bələdiyyə əmlakının və vəsaitlərinin idarə olunması sahəsində korrupsiya ilə əlaqədar hüquqpozmalara qarşı mübarizənin gücləndirilməsi haqqında" fərmanı isə dövlət və bələdiyyə orqanlarında şəffaflığın və hesabatlılığın gücləndirilməsinə, korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirlərinin genişləndirilməsinə xidmət edir.

Fərmanda göstərilir ki, ümumbəşəri sosial bəla olan korrupsiyanın tam aradan qaldırılması üçün daha sərt və qətiyyətli addımların atılması zəruridir. Azərbaycan Respublikasının icra hakimiyyəti orqanlarına tapşırılır ki, dövlətin büdcə və digər maliyyə vəsaitlərinin, həmçinin bələdiyyələrin vəsaitlərinin istifadə olunması, dövlət və bələdiyyə əmlakına sahiblik, istifadə və sərəncam verilməsi, dövlət müəssisələrinin idarə olunması sahələrində dövlət nəzarətinin səmərəliliyinin artırılması, bu sahədə korrupsiya ilə əlaqədar hüquqpozmalara qarşı mübarizənin gücləndirilməsi istiqamətində zəruri tədbirlərin görülməsini təmin etsinlər. Bu sahələrdə cinayət əlamətləri olan hüquqpozmalar aşkar etdikdə müvafiq sənədləri Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğuna göndərsinlər, müvafiq prokurorun mütəxəssislərin cəlb edilməsi və ya yoxlama materiallarının tələb edilməsi barədə qərarının təxirəsalınmadan icra olunmasını təmin etsinlər.

İcra strukturları Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 28 iyul tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Şəffaflığın artırılması və korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli Strategiya"nın icra edilməsi vəziyyətinə dair Azərbaycan Respublikasının Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Komissiyasına təqdim edilən məlumatlarla birgə bu fərmanın icrası ilə əlaqədar görülən tədbirlər barədə də hesabat verməlidirlər.

Ölkəmizdə korrupsiyaya qarşı mübarizənin səmərəli və keyfiyyətli olması üçün dövlət səviyyəsində tədbirlər görülür və bu mübarizə aşkarlıq şəraitində aparılır. Azərbaycan hakimiyyəti bir çox dövlətlərin təcrübəsini nəzərə alaraq, bu sosial bəlaya qarşı qətiyyətlə mübarizə aparır, təkamül və islahatlar yolu ilə korrupsiyanın aradan qaldırılmasına çalışır. Vətəndaş cəmiyyəti və hüquqi dövlət quruculuğu yolunda atılan inamlı addımlar, həyata keçirilən sosial-siyasi islahatlar fonunda bu sosial bəlanın da tamamilə aradan qalxacağına ümid etmək olar.

S.ELMANOĞLU

Azərbaycan.- 2009.- 30 avqust.- S. 7.