O günü səbirsizliklə gözləyirik

"..O torpaqlar əməksevər insanların qeyrət, bərəkət ünvanı idi. Qubadlılılar Qarabağa, Laçına, Kəlbəcərə Ermənistandan gələn yolun üstündə möhtəşəm qala kimi dayanmışdılar. Onun işğalından da bərk sarsıldım".

Heydər ƏLİYEV

Xatırlamaq ağırdır, kədərlidir. Ata-baba yurd yerlərini məcbur olub tərk edən insanların müsibətlərini, iztirablarını görmək çətindir. 1993-cü il avqustun 30-u Qubadlının tarixinə qara hərflərlə yazılıb. Həmin gün 30 mindən çox sakin öz el-obasından didərgin düşüb. 16 ildir ki, qubadlılar doğma yurdun həsrəti ilə yaşayır və ora dönəcəkləri günü gözləyirlər. Rayonun ərazisi - bərəkətli düzləri, dağları, kəndləri, yaşayış evləri, səhiyyə, ticarət, mədəniyyət, idman obyektləri düşmənin işğalı altındadır. Vaxtilə yerli adamlardan mərhəmət, humanistlik görmüş mənfur qonşular indi o diyara qənim kəsiliblər. Yeraltı, yerüstü sərvətləri talan, tar-mar ediblər.

Qubadlı işğala məruz qalandan bu suallar dönə-dönə yaddaşlardatəkrar olur: faciəli, qanlı-qadalı hadisələrin qarşısını almaq olardımı? Məcburi köçkünlərin intizarlı, yurd həsrətli illəri necə keçir, o insanların dolanışıqları, yaşayışları necədir?. Rayon icra hakimiyyətinin başçısı Malik İSAQOV bu sualları belə cavablandırdı:

- Qədim yurd yerlərimizdən biri olan Qubadlının özünəməxsus şöhrəti var. İnsanlar halal ruzilərini qəlbən bağlandıqları torpaqdan qazanardılar. Dağlara baxanda qürur hissi duyardıq. Qubadlı Ermənistanla 120 kilometr 40 kilometr Dağlıq Qarabağla həmsərhəd idi. Əkin-biçinlə, heyvandarlıqla məşğul olan insanlar ötən əsrin sonlarında bir daha erməni qəddarlığı ilə üz-üzə gəldilər. İlk günlər heç kim inanmırdı ki, ermənilər yedikləri duz-çörəyi yadlarından çıxara bilərlər. Amma sonralar baş verən hadisələr göstərdi ki, namərdlər onlara edilən yaxşılıqları unudublar. Yerli camaat dinclik üzünə həsrət qaldı. İstili-soyuqlu səngərlərə sinə gərdilər. Ancaq yurd, el-oba qeyrətini çəkən insanların, təəssüf ki, düşmənə cavab vermək imkanları yox idi. Ermənilər müasir raketlərdən atəş açırlar, kompüterlə idarə olunan tanklarla gəlirdilər, özünümüdafiə dəstələrimiz isə ov tüfəngi ilə cavab verməyə çalışırdılar. Bu "dayan-doldurum"ları da onlara çox gördülər. 1988-ci ilin payızında Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Ə.Vəzirovun xüsusi tapşırığı ilə sərhədlərimizin keşiyində dayananlardan ov tüfənglərinin yığılmasına cəhd göstərildi. Əslində bu, düşmən yoluna yaşıl işıq yandırmaq idi. Beş ildən artıq düşmən başımıza od ələdi, evlərimizi, əkin-biçin sahələrimizi yandırdı.

Yüzlərlə şəhid verdik. 1988-ci ilin noyabr ayında ermənilər rayonumuzun ərazisində, Gorus-Qafan yolunun kənarındakı Eyvazlı kəndini yandırdılar. Respublika rəhbərləri yenə qəflət yuxusundan oyanmadılar. Canlı qüvvəyə, silah-sursata böyük ehtiyacımız vardı, kömək isə yox idi. O dəhşətli, qanlı faciədən sonra ermənilər daha da fəallaşdılar. Ahıllar, uşaqlar vəhşiliklə qətlə yetirildi, girov götürüldü.

O ağır günlərdə belə, qubadlılar ümidlərini üzmür, sabahkı günün daha yaxşı olacağına inanırdılar. Hələ o illərdə əhalinin dilindən tez-tez gileylər eşidərdik: "Bəxtimiz onda gətirməyib ki, ölkənin qətiyyətli rəhbəri yoxdur E Kaş hakimiyyətdə Heydər Əliyev olaydı, bu müsibətlər də başımıza gəlməzdi".

Camaat çətin günlər yaşayırdı, rəhbərlik susur, gözləmə mövqeyi tuturdu. Ümid yalnız insanların özlərinə qalmışdı. Silahları olmasa da, qocalı-cavanlı hamı ön cəbhəyə gedirdi. Bəzən uğurları olardı. Ancaq günbəgün itgi artırdı. Beş il qubadlılılar Ermənistandan Qarabağa - Şuşaya, Xankəndinə, Laçına gedən yolu qorudular. Düşmən tərəfdən nəinki ağır texnika, heç minik maşını da həmin yoldan keçmədi. Məqsədlərinə çatmayan qarşı tərəf hücum istiqamətlərini dəyişir, hər tərəfdən zərbə vururdular. 241 nəfər şəhid verdik. 200 nəfərdən artıq sakin ağır yaralandı. Ancaq bu, özünümüdafiə dəstələrini sarsıtmırdı, amallarından çəkindirmirdi. Əksinə, daha mübariz olurdular. Cəsur oğullar doğma torpağımızın hər qarışını canlarından üstün tuturdular. Hər bir qubadlılının dilində Əliyar Əliyevin, Aqil Məmmədovun, ümumiyyətlə, 8 nəfər Azərbaycanın Milli Qəhrəmanının, bütün şəhidlərin adları əzbərdir. Onlar həmişə ehtiramla xatırlanır, hörmətlə yad olunurlar.

Qubadlı rayonu 1930-ci ildə təşkil edilmişdir. Rayonun ərazisi 802 kvadratklometr idi ki, bunun böyük hissəsini meşə və yaşıl zolaq təşkil edirdi.

Hazırda 32,9 min Qubadlı sakini respublikanın 42 rayon və şəhərində müvəqqəti məskunlaşıb. Əhalinin əksər hissəsi Sumqayıt şəhərindədir. Rayonun icra strukturları, idarə və təşkilatları burada fəaliyyət göstərir. Bu qədər əraziyə səpələnmiş 8538 ailənin sosial, kommunal , səhiyyə, təhsil və digər məsələri ilə məşğul olmaq, onların üzləşdikləri problemləri həll etmək üçün icra strukturları xüsusi iş rejimi ilə işləyirlər. Onu da qeyd edək ki, ölkədə aparılan iqtisadi islahatların uğurlu nəticəsi məcburi köçkünlərin də həyatına müsbət təsir etmişdir. Ölkə başçısının imzaladığı bir sıra fərman və sərəncamlarda məcburi köçkünlərin hüquqlarının müdafiəsi, onların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması, sosial məsələlərin yüngülləşdirilməsi öz əksini tapmışdır. İndi sənaye sahələrində, tikintidə, neft sektorunda çalışan xeyli köçkün soydaşımız var. Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olanların sayı da ilbəil artır. Bunlar köçkün həyatına müsbət mənada təsir edir. Ümumi inkişaf, həyat səviyyəsinin yüksəlişi yurd-yuvalarından didərgin düşmüş adamların həyatında da hiss edilməkdədir.

Rayon icra strukturları mütəmadi olaraq müxtəlif yerlərdə məskunlaşan qubadlılarla görüşür, icra aparatında məlumatlar hazırlanır və həmin problemlərin həlli yolları araşdırılır. Onu da qeyd edək ki, məcburi köçkünlərin problemləri ilə bağlı Qaçqınların və məcburi köçkünlərin işləri üzrə Dövlət Komitəsinə edilən hər bir müraciət öz müsbət həllini tapmışdır. Dövlət tərəfindən əmək haqqlarının, təqaüdlərin müntəzəm artırılması, yeni iş yerlərinin açılması, ünvanlı sosial yardım proqramının həyata keçirilməsi köçkün ailələrinin maddi vəziyyətinin yaxşılaşmasına müsbət təsir edir. Yaxın illərdə 1802 qubadlılı yeni iş yeri ilə təmin edilmişdir. Məktəblərin maddi-texniki bazasının yaxşılaşdırılması istiqamətində də iş davam etdirilməkdədir. Son illərdə Mərdanlı, Xanlıq 2 saylı, Fərcan, Hal, Xocahan kənd orta məktəblərinin yerləşdiyi binalar hələ ilin əvvəlində təmir edilərək məktəblilərin istifadəsinə verilmişdir. 220 yerlik Qubadlı şəhər 1 saylı, 96 yerlik Saray Xanlıq 1saylı, Mahmudlu kənd orta məktəbləri və uşaq musiqi məktəbi ötən dərs ilində təhvil verilmişdir. Qubadlı camaatına xidmət edən səhiyyə, mədəniyyət və turizm şöbələrinində maddi bazası gücləndirilmişdir. Belə ki, Sumqayıt şəhərində rayon mərkəzi xəstəxanası - poliklinikasının və bu il istifadəyə verilən mədəniyyət evi kompleksi sakinlərin ixtiyarına verilib. Dövlətin qayğısı nəticəsində rayonun təhsil bazası kökündən yeniləşdirilmiş, inşa edilən 15 yeni, 19 əsaslı təmir olunmuş məktəblərdə bu dərs ilində 6695 nəfər təhsil alacaqdır.

Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyəti ilə respublikanın müxtəlif bölgələrinlə məskunlaşan həmyerlilərimizlə mütamadi əlaqə saxlanılır. Ortaya çıxan problemlərin vaxtında həll edilməsi üçün rayonlardakı nümayəndəliklərlə vaxtaşırı görüşlər keçirilir.

Bu gün camaatımız didərginlik dövrü yaşasalar da, ölkənin iqtisadi-sosial həyatında fəal iştirak edirlər.2009-cu ilin əvvəlində rayonun problemləri kompleks şəkildə təhlil olunmuş, görüləcək, həyata keçiriləcək tədbirlər müəyyən edilmişdir.

Gənclərə qayğı daim diqqət mərkəzindədir. İcra hakimiyyətində onlarda vətənpərvərlik ruhunun yüksəldilməsi sahəsində aparılan işlərlə bağlı xüsusi proqram hazırlanıb. Rayon ağsaqqalları ilə, Milli qəhrəmanların ailə üzvləri ilə keçirilən görüşlər öz bəhrəsini verir. Gənclərimiz hərbi xidmətə könüllü gedirlər. Bir sözlə, məcburi köçkün həyatı yaşayan qubadlılılar ölkədəki sürətli quruculuq və inkişaf prosesindən kənarda qalmırlar. Rayonumuzun hər bir sakini yaxşı bilir ki, ölkə iqtisadiyyatının dinamik inkişafı, həm də güclü ordu yaradılması deməkdir. Ərazi bütövlüyünün bərpası, torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi istiqamətində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin apardığı uğurlu siyasəti qubadlılılar da ürəkdən bəyənirlər. Ali Baş Komandan demişdir:

"Azərbaycanın ərazi bütövlüyü danışıqlar predmeti olmamışdır, deyil və heç vaxt olmayacaqdır. Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqları işğalçı qüvvələrdən azad olunmalıdır. Azərbaycan qaçqınları öz yurd yerlərinə qayıtmalıdırlar".

O günü səbirsizliklə gözləyirik. Daim dövlət qayğısı ilə əhatə olunan hər bir qubadlı intizarda qaldıqları doğma torpaqlarına qovuşacaqları günün tezliklə gələcəyinə əmindirlər...

Akif ƏLİYEV

Azərbaycan.- 2009.- 30 avqust.- S. 7.