Nə yaxşı ki, Heydər Əliyev vardı...

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev siyasi hakimiyyətin olimpində qərar tutduğu az qala otuz dörd illik zaman kəsiyində öz millətinə arzu, əməl və ideyalarının maddiləşmiş yadigarlarını ərməğan qoymaqla yanaşı, onu tanıyanların, ünsiyyəti olanların da könül evində ən məhrəmanə, xas, isti duyğularla yoğrulmuş xoş və silinməz xatirələr buraxmışdır.

Ulu öndər Heydər Əliyev dünyanın mövcud hikmətlərinin əxzini mümkünləşdirən universal bir məktəb, ən saf və ülvi mənəvi-əxlaqi dəyərləri özündə təcəllə etdirmiş bəşəri məbəd, harizması və kişiliyi ilə dostu da, düşməni də tərksilah etməyi bacaran bənzərsiz bir şəxsiyyət idi. Bu gün haçansa onunla təmasda olmuş, işləmiş, hətta kənardan müşahidə etmiş insanlar belə, Yer üzünü özünün mövcudluğu ilə şərəfləndirmiş, real olduğu qədər də əfsanəvi bir şəxsiyyəti tanımağın bəxtiyarlığını yaşamaqdadırlar.

Heydər Əliyevin dostu olubmu? Heç şübhəsiz, bunu onun özündən başqa heç kim dəqiq deyə bilməzdi. Ancaq 70 milyonluq türk xalqı və sayı 40 milyonu haqlamış azəri türkləri şahiddirlər ki, bu iki azman xalqın yetirdiyi iki nəhəng sima - Türkiyənin doqquzuncu cümhurbaşqanı Süleyman Dəmirəl və Azərbaycanın Prezidenti Heydər Əliyev bir-birilərinə həmişə - əziz dostum və qardaşım!- deyə müraciət ediblər.

Heydər Əliyevsizlik itkisini canından keçirib onun ağırlığı önündə köks ötürən insanlardan biri də Süleyman Dəmirəldir. Siyasi çəkidə, hakimiyyət təcrübəsində, dövlətçilik təfəkkürünün diapazonunda və rəhbər şəxs üçün vacib olan digər önəmli cizgilərinə görə bu iki şəxsin biri digərini qəribə bir oxşarlıqla tamamlayırdı. Onun Heydər Əliyevlə bağlı söhbəti öz hikmətinə, fəlsəfi siqlətinə görə hardasa bir esse təsiri bağışlayırdı, şirinliyi isə mənsur şeiri xatırladırdı:

- Heydər Əliyev kimi insanlar bu dünyanın naxışı, əşrəfidirlər. Zatən, bu cür insanların varlığıdır dünyanı çökməyə qoymayan.

Hələ böyük Atatürk söyləyirdi ki, Azərbaycanın ələmi bizim ələmimiz, sevinci bizim sevincimizdir. Bu ölkənin istər 18 oktyabr 1991-ci ilə qədərki taleyi, istərsə də 1993-cü ilin iyununa və sonrakı iki ili əhatə edən taleyi çox sıxıntılı, burulğanlı oldu. Bu dövrdə Qarabağ müharibəsi başladı, bir milyona yaxın insan öz yurdundan didərgin düşdü. Ölkə vətəndaş müharibəsinin astanasına sürükləndi. Eynən, 1920-ci ildəki bir durum yaşanmaqda idi: Azərbaycan dövləti yıxılacaqmı, yoxsa küllər içindən zühurmu edəcək?! Bir xilaskar lazım idi. Belə bir vaxtda Heydər Əliyev xalq tərəfindən Naxçıvandan Bakıya dəvət edildi, əvvəl Milli Məclisin Sədri, sonra isə ölkə Prezidenti seçildi.

Bəşər tarixində kişilər hər bir zaman millətinə xidmət göstərir, ancaq bəzən lazım olurlar. Necə ki, Ruzvelt 1942-ci ildə Amerikaya, De Qoll 1958-ci ildə Fransaya, Adenauer 1946-cı ildə Almaniyaya lazım oldu.

Heydər Əliyev də Azərbaycan xalqına çox xidmətlər göstərmişdi, amma 1993-cü ildə lazım oldu. Onun görəcəyi işləri görə biləcək bir başqası yox idi. Nə yaxşı ki, Heydər Əliyev vardı!

Biz bu cür düşündük və haqlı çıxdıq.

1967-ci ildə Türkiyənin Baş naziri olaraq sovetlər birliyinə rəsmi səfərim zamanı Azərbaycanı da ziyarət etdim. Bakıda çox böyük bir coşqu ilə qarşılandım. Heydər Əliyevlə sonrakı illərin möhkəm dostluq və qardaşlığına çevrilmiş ünsiyyətimin tarixi məhz həmin dövrə təsadüf edir. O, sovet idarəçilik sistemində çox böyük vəzifələrə gətirilmiş, Azərbaycan xalqının inanıb güvəndiyi bir dövlət adamı idi.

Azərbaycana rəhbərliyinin ikinci dövründə Heydər Əliyevin qarşısında mahiyyət və xarakteri etibarilə çox dəyişik və böyük vəzifələr durmuşdu: qığılcımları alışmaqda olan vətəndaş müharibəsini ram etmək, ölkənin məngənəsində boğulduğu müharibədə atəşkəsə nail olmaq. Bu vəzifələr qan tökülmədən, siyasətçi müdrikliyi və diplomat səriştəsi ilə həllini tapdı.

Siyasi plüralizmin, söz və fikir azadlığının bərqərar olduğu, bazar münasibətlərinə əsaslanan genişmiqyaslı iqtisadi islahatların həyata keçirildiyi vətəndaş cəmiyyəti qurulmalı idi. Bu yolda böyük addımlar atılır və müsbət nəticələri göz qabağındadır.

Azərbaycan Heydər Əliyevin zamanında bütün dünyaya açıldı. Birləşmiş Millətlər Təşkilatından sonra Avropa Şurası, Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların üzvü kimi səmərəli fəaliyyətə başladı, NATO-nun "Sülh naminə tərəfdaşlıq" proqramına qoşuldu. 1996-cı ilin dekabrında ATƏT-in Lissabon sammitində 54 üzv dövlətin 53-ü Qarabağın Azərbaycan torpağı olduğunu təsbit etdi. Avropa Şurası Parlament Assambleyasında Ermənistanın təcavüzkar dövlət olduğu tanındı.

Öhdəsinə götürdüyü bütün vəzifələrdə dostum Heydər Əliyev Azərbaycan xalqını, dövlətini böyük dəyanətlə təmsil etmiş, Azərbaycanın davasını, haqq işini bütün dünyaya anlatmışdır. O, Azərbaycan xalqına yeni bir ruh, yeni bir şövq, yeni bir güvən verdi.

Azərbaycan həm təbii sərvətləri, həm də insan nemətləri ilə zəngin bir ölkədir. Ölkənin zənginliyi millətin zənginliyinə çevrilməli idi.

Əziz qardaşımın memarı olduğu Bakı-Tbilisi-Ceyhan "Üç dəniz əfsanəsi"ndən reallığa çevrildi. Bir çox dünya dövlətlərinin köklü maraqlarının birləşdiyi bu layihə Azərbaycan üçün çox mühüm geosiyasi və geoiqtisadi faktora çevrildi. Heydər Əliyev bunu görürdü və elə məhz bu cür də düşünüb qurmuşdu. O bilirdi ki, qara neft Azərbaycana, Azərbaycan xalqına ağ günlər yaşatdıracaq, onu nəinki Türk dünyasının, bütövlükdə dünya birliyinin öncülləri sırasına çıxaracaqdır.

Türkiyə-Azərbaycan ilişkilərinin yeni keyfiyyət durumu və müsbət ovqatı məhz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. "Bir millət, iki dövlət" fəlsəfəsi çox uğurlu bir ifadədən iki ölkə arasındakı xarakterindən və miqyasından asılı olmayaraq mövcud bütün münasibətlərin dayandığı strateji konsepsiyaya, strateji xəttə çevrilib. Türkiyə Azərbaycanla əbədi dostluq və qardaşlıq haqqında bir anlaşma imzalamışdır. Və belə bir anlaşmanın olub-olmamasından asılı olmayaraq, bizim ölkələrimiz qonşudur, xalqlarımız dostdur, millətimiz qardaşdır.

Yanılmıramsa, Prezident İlham Əliyevə məxsus bir deyim var - Müstəqil Azərbaycan Heydər Əliyevin şah əsəridir. Çox düzgün və dəqiq tapılmış bir ifadədir. Zatən, Heydər Əliyev Azərbaycanın sevdalısı, pərvanəsi idi. Yanaraq özünü şəhid etdi. Unudulmaz dost və qardaşımın qurduğu Müstəqil Milli Dövlətin varlığı həm Azərbaycan xalqı, həm Türkiyə, həm də bütövlükdə Türk dünyası üçün möhtəşəm bir olaydır.

Bu gün də düşünürəm ki, Heydər Əliyevin haqq dünyasına qovuşduğunda Azərbaycan xalqına buraxdığı ən önəmli miras müstəqil Azərbaycan və onun milli dövlətidir.

Əngin təcrübəsi, qətiyyəti, sülhsevərliyi, Azərbaycana və Azərbaycan xalqına sonsuz sevgisi, Türk tarixinə, mədəniyyətinə, Türklülüyə bağlılığı və vətənpərvərliyi Heydər Əliyevi fərqləndirən və bütün dəyərlərin fövqünə ucaldan özgün və xas məziyyətləridir.

Mən unudulmaz dostum və qardaşım Heydər Əliyevin yoxluğunu qəbul etməyən biriyəm. Heydər Əliyev uca Allahın can verdiyi o nadir insanlardandır ki, eyzən yerin ənginliklərindən su içib güc almış azman çinar tək insanlara kölgə, dayaq, xeyirxahlıq, mənəvi şəfqət paylayıb. O öz varlığı ilə bəşər övladının adını şərəfləndirmiş çox nadir şəxsiyyətlərdən biri idi.

Xalid NİYAZOV

Azərbaycan.-2008.-6 dekabr.-S.2.