Heydər Əliyev siyasəti
özünün ən əhəmiyyətli mərhələsini
yaşayır
Azərbaycan xalqının
ümummilli lideri Heydər Əliyevin 1993-cü ildə
xalqın seçimi ilə növbəti dəfə hakimiyyətə
qayıdışı ölkədə 1988-ci ildən davam edən
siyasi və iqtisadi xaos dönəminə təsadüf etdi. Ümummilli
lider özünün uzaqgörən siyasəti nəticəsində
öncə siyasi xaousun aradan qaldırılması
üçün təxirəsalınmaz tədbirlər
gördü. Həmin dövrə bu günümüzdən nəzər
salsaq görərik ki, o vaxtkı tədbirlər kifayət qədər
dəqiq hesablanmışdı.
Ulu öndər Heydər Əliyev
siyasi xaosu aradan qaldırmaqla Azərbaycanı dünyaya sabit
siyasi vəziyyətə malik olan ölkə kimi təqdim
etdi, iqdisadi tənəzzülə son qoydu, onun yerinin tərəqqiyə
verilməsi üçün prosesi sürətləndirdi. Azərbaycanın
yeni və ciddi layihələrə imza atması onu öncə
regionun lider ölkəsinə, sonra isə dünyanın
favorit dövlətlərindən birinə çevirdi. Bakı
- Novorossiyski, Bakı-Supsa, Bakı-Tibilisi-Ceyhan kimi iri layihələr
baş tutmaqla, sonra isə tam gücü ilə işə
düşməklə ölkə iqtisadiyyatinin inkişafında,
dövlət büdcəsinin formalaşmasında əhəmiyyətli
rol oynadı.
Məlum olduğu kimi,
noyabrın 13-də və 14-də Bakıda IV Beynəlxalq
Enerji Sammiti keçirildi. Bu cür tədbirlərin Bakıda
keçirilməsi Azərbaycanın dünya üçün
əhəmiyyətli məkana çevrilməsinin göstəricisidir.
Sammitdə 5 ölkənin - Türkiyənin,
Gürcüstanın, Litvanın, Ukraynanın, Polşanın
prezidentləri, Bolqarıstanın vitse-prezidenti, Macarıstan və
Estoniyanın isə baş nazirləri səviyyəsində
iştirak etməsi də fikirlərimizin əyani təsdiqidir.
Bundan başqa, əgər III Kiyev Beynəlxalq Enerji Sammitində
cəmi 6 ölkə təmsil olunurdusa, Bakı Sammitində 22
iştirakçı ölkə var idi.
Bu kimi ciddi beynəlxalq tədbirlərə
ev sahibliyi etməsi Azərbaycana özünün neft-qaz-kimya
kompleksini qurmaqda da yardımçı olur. Yeni layihələrlə
Avropa enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında
iştirak edən Azərbaycan dünya ölkələri
üçün çox güclü tərəfdaşdır.
Uzunluğu 3300 km nəzərdə tutulan, illik daşınma həcmi
31 milyard kubmetr olacaq Nabukko layihəsinə əsasən
Türkmənistan və Azərbaycan qazının Avropaya
daşınmasında Azərbaycanın nəinki
iştirakı, hətta əhəmiyyətli rolu enerji siyasətinin
düzgün qurulmasının göstəricisidir. Sammitin
sonunda 9 Avropa ölkəsinin və Avropa Komissiyasının
iştirakı ilə imzalanan Bakı Bəyannaməsində
enerji daşıyıcılarının beynəlxalq bazara təhlükəsiz
çatdırılmasının, hasilatçı ölkələrin
faydalı əməkdaşlığının möhkəmləndirilməsinin
əhəmiyyəti qeyd olundu. Bundan başqa, sənəddə
Xəzər hövzəsindən neftin və qazın Avropa
bazarlarına çatdırılmasının şaxələndirilməsi
siyasətinin davamı olaraq Azərbaycanda enerji
daşıyıcılarının nəqlində tranzit
üçün çoxvektorlu infrastrukturun yaradılması
da öz əksini tapdı. Bu isə ölkənin yeni
inkişaf tempindən xəbər verir. Həmçinin sammitdən
sonra Qazaxıstanın sənaye və energetika naziri ilə
ARDNŞ arasında Qazaxıstan neftinin Xəzər dənizindən
və Azərbaycan ərazisindən keçməklə Avropa
və dünya bazarlarına nəql edilməsi, eyni zamanda
Gürcüstanın neft və qaz sektorunun Azərbaycan
dövləti tərəfindən idarə olunması ilə
bağlı müqavilələrin imzalanması öz əhəmiyyətləri
ilə seçilir. Yuxarıda qeyd olunan bütün məsələləri
ümumiləşdirsək və konkretləşdirsək o nəticəyə
gələrik ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin gələcəyə
hesablanmış siyasəti artıq özünün əhəmiyyətli
mərhələsinə qədəm qoyub.
Dünya bir neçə
aydır ki, iqtisadi böhrandan ciddi əziyyət çəkir.
Problem özünü daha çox iqtisadi inkişafin ən
yuxarı həddində qərarlaşmış ölkələrin
həyatında hiss etdirir. ABŞ, İsveç, Böyük
Britaniya, Almaniya kimi dövlətlər iqtisadi böhranın
daha acınacaqlı xarakter almaması üçün əmanətlərin
sığortalanması, bankların milliləşdirilməsi
istiqamətində ciddi fəaliyyət göstərirlər. Bütün
görülən tədbirlər hələlik səmərəli
nəticə vermir. Böyük şirkətlər tam
müflis olmamağın yeganə yolunu işçi qüvvəsinin
azaldılmasında görürlər. Son statistik məlumata
görə, Fransada işsizlik 7 faizi ötüb. Bu cür
dövlətlər üçün belə göstərici
kiritik vəziyyətdən xəbər verir. İxrac əməliyyatlarına
görə nəinki özəl sektorda, hətta dünyada
böyük şirkətlər hesab edilən avtomobil
istehsalçıları olan müəssisələrin birləşmə
təklifləri ekspertlər tərəfindən öncə
reklam xarakterli iş kimi dəyərləndirilsə də, son
anda bu prosesin özünü xilas instinkti olduğu
aşkarlandı. Eyni zamanda, həmin şirkətlərin fəaliyyət
göstərdiyi ölkələrin hökumətlərindən
yardım istəklərinə rədd cavabının verilməsi
həmin hökumətlərin iqtisadi göstəricilərinin
ürəkaçan olmadığından xəbər verir. Onu
da qeyd etmək yerinə düşər ki, iqtisadi vəziyyət
bütün zamanlarda siyasi vəziyyətin
yaradıcısıdır. Azərbaycandakı iqtisadi vəziyyət
isə hətta dünyanın ən ciddi inkişaf etmiş
ölkələrindən də fərqlidir.
Bu yaxınlarda Milli Məclis
2009-cu ilin dövlət büdcəsini təsdiq etdi. Növbəti
ilin büdcəsinin reallaşması, formalaşması, eyni
zamanda hədəflərin düzgün müəyyənləsdirilməsi
hər bir normal təfəkkürə malik ölkə vətəndaşının
maraq dairəsində olmalıdir. Dünya maliyyə sisteminin gərgin
bir dövr yaşadığı zamanda 2009-cu il büdcəsinin
formalaşması və paylanması sisteminə nəzər
salsaq görərik ki, Azərbaycan hökumətinin növbəti
il üçün cəmiyyət qarşısında
götürdüyü öhdəliklərin tam yerinə
yetirilməsi istiqamətində heç bir
narahatlığı yoxdur. Çünkü əvvəlki illərin
vaxtaşırı qiymət artımı yönündə
hökumətin müdaxiləsi, artımı kompensasiya etməsi,
sosial müavinətlərin, pensiya və əməkhaqlarının
artırılması, bir sözlə, çevik iqtisadi siyasət
yürütməsi bu inamın qətiləşməsinə
xidmət edir. Azərbaycanın 2009-cu il üçün
dövlət büdcəsi gəlirləri 12 milyard 177 milyon
manat, xərcləri isə 12 milyard 355 milyon manat nəzərdə
tutuldu. Növbəti ilin büdcə gəlirləri 2008-ci il
üçün nəzərdə tutulan gəlirlərlə
müqayisədə 16,1, xərcləri isə 11,7 faiz
çox proqnozlaşdırılıb. Azərbaycandakı real
işgüzar fəallağın 2009-cu ilin büdcəsinə
təsiri böyük olacaqdır. Eyni zamanda, bu prosesdə
qeyri-neft sektorunun vergi ödənişlərində mütləq
artım proqnozlaşdırılır. Qəbul olunmüş
büdcəyə ekspert nəzəri ilə diqqət yetirsək
görərik ki, 2009-cu ildə sosial müdafiə və sosial
təminat xərclərinin büdcədəki payı da
artacaq. Bu iş Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna
transfertlərin, sosial müavinətlərin, əməkhaqqı
və pensiya təminatı sisteminin təkmilləşdirilməsinə
və vəsaitlərin artmasına imkan yaradacaq.
Büdcədə əvvəlki
illərdə olduğu kimi pensiyaların baza hissəsinin əhəmiyyətli
dərəcədə artırılması ölkədə
bu sahədə problemin həlli istiqamətində
görüləcək növbəti müsbət işdir.
Yeni qəbul olunmuş
büdcədə Prezidentin Ehtiyat Fondundakı vəsaitin
miqdarının 180 milyon manata çatdırılması
Prezident İlham Əliyevin humanistliyinin göstəricisidir. Mən
uzun illər Azərbaycanda yaşayan və fəaliyyət
göstərən bir şəxs kimi zaman-zaman elmi nailiyyətlər,
müxtəlif sahələrdəki fərqlənmələr
zamanı ayrı-ayrı şəxslərin qiymətləndirilməsi
istiqamətində cənab İlham Əliyevin bu fonddan
xoşməramlı ayırmalarını böyuk ədalətin
bariz nümunəsi hesab edirəm. Yeri gəlmişkən qeyd
edim ki, postsovet məkanında, ümumiyyətlə
dünyada, qonşu Gürcüstan istisna olmaqla, bu cür
fondlar fəaliyyət göstərmir.
Azərbaycanda qlobal maliyyə
böhranının ölkəyə təsirini minimuma endirmək
üçün qabaqlayıcı tədbirlərin
görülməsi istiqamətində ciddi işlər gedir. Buna
misal olaraq Milli Bankın uçot dərəcələrinin
aşağı salınması və kommersiya banklarına
resursların verilməsi haqqında təkliflərini qeyd etmək
olar. Mən bir iş adamı olaraq hesab edirəm ki, uzun
müddətli və az faizli kreditlərin verilməsi prosesinə
start vermək kommersiya banklarının xarici
borclanmasının qarşısının alınmasında
kifayət qədər faydalı ola bilər.
Ötən həftə
Türkmənistanda əsas məqsədi Nabukko qaz kəməri
layihəsinin reallaşması ilə əlaqədar olan
üştərəfli - Azərbaycan, Türkiyə və
Türkmənistanın iştirakı ilə sammit
keçirildi. Enerji daşıyıcıları sahəsində
əməkdaşlıq edən ölkələrin bir araya gəlməsində
Avropa, xüsusən Azərbaycanı özünə iqtisadi və
siyasi tərəfdaş hesab edən Amerika Birləşmiş
Ştatları kifayət qədər maraqlıdır. Yuxarıda
qeyd olunduğu kimi, bu layihənin fəlsəfəsi Azərbaycan
və Türkmənistan qazını Türkiyə üzərindən
Avropaya çıxarmaqdır. Və bu layihənin
reallaşması Avropanın enerji
asılılığını minimuma endirməklə,
dünyanın yeni siyasi düzənini də
formalaşdıracaq. Kimlər və hansı ölkələr
üçünsə kiçik dövlət hesab olunan Azərbaycan
ümummilli lider Heydər Əliyevin 15 il öncə
bünövrəsini qoyduğu siyasətin müsbət nəticəsini
davamlı olaraq görməkdədir. Çünki bu siyasət
maşınının sükanı bu gün Prezident İlham
Əliyevin timsalında etibarlı əllərdədir.
Osman GEZEKER,
"Özkaya Group"
şirkətinin prezidenti
Azərbaycan.-2008.-16 dekabr.-S.5.