Azərbaycanın nəqliyyat infrastrukturu dünya standartları səviyyəsində qurulur

Ümummilli lider Heydər Əliyev 1993-cü ildə xalqın təkidli tələbi ilə ikinci dəfə hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra Azərbaycanda başlanan sosial-iqtisadi inkişaf dinamik şəkildə davam edir. Ulu öndərin respublikamıza rəhbərliyinin birinci dövründə yaratdığı möhkəm təməl üzərində gedən bu inkişaf indi Azərbaycanı dünyanın sayılıb-seçilən dövlətləri sırasına çıxarıb. Ümummilli liderimizin uzaqgörənliklə həyata keçirdiyi islahatlar bu gün öz bəhrəsini verir, ölkə Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən davam və inkişaf etdirilir. Bütün bunların nəticəsidir ki, indi Azərbaycan həyata keçirdiyi transmilli layihələrlə bütün dünyaya səs salıb. Son illərdə ölkəmiz Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərini istifadəyə verib. Azərbaycan qazı üçün Avropaya yol açan Bakı-Tbilisi-Ərzurum kəməri inşa edilib. Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu layihəsinin reallaşması göstərir ki, bu istiqamətdə başlanan xətt uğurla irəliləyir. Adıçəkilən qlobal layihələrlə yanaşı, ölkənin öz daxilində də böyük işlər görülür. Bu sözləri cəsarətlə iqtisadiyyatın əsas qollarından birinə - nəqliyyata da aid etmək olar. Aparılan işlər son beş ildə daha geniş vüsət alıb və sahəni hərtərəfli inkişaf yoluna çıxarıb. Bu barədə uzun illər nəqliyyat sahəsində çalışan fəxri dəmiryolçu Məhərrəm Məmmədov söhbət açır:

- Atalar yaxşı deyib ki, abad kənd yolundan bəlli olar. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev müasir yolu iqtisadiyyat, mədəniyyət, bir sözlə, həyat adlandıraraq demişdir: "Yol iqtisadi inkişafın əsas amillərindən biridir. Əgər müasir infrastruktur, yol olmasa, iqtisadiyyat inkişaf edə bilməz".

Ölkəmizdə bu sahədə görülən işlərdən danışarkən ilk növbədə qeyd etmək vacibdir ki, Azərbaycan Şərqlə Qərb arasında strateji körpü rolunu oynayır. Tarixi İpək Yolunun bərpası istiqamətində həyata keçirilən kompleks tədbirlər əlverişli coğrafi mövqedə yerləşən ölkəmizin geosiyasi əhəmiyyətini daha da artırıb.

Bu gün ölkənin daxilində gedən işlər də xüsusi önəm kəsb edir. Azərbaycanı dinamik inkişafa, tərəqqiyə, davamlı sabitliyə və yüksəlişə aparan ümummilli liderimizin siyasi kursunu qloballaşan müasir dünyanın tələblərinə uyğun olaraq yeni keyfiyyətdə uğurla reallaşdıran Prezident İlham Əliyevin yorulmaz fəaliyyəti ölkə iqtisadiyyatının, o cümlədən nəqliyyat-yol kompleksinin modernləşdirilməsi, hərtərəfli və sürətli tərəqqisi üçün böyük imkanlar yaradıb. "III Respublika: milli inkişaf modeli və strategiyası" adlı kitabımda bu məsələləri ətraflı təhlil etməyə çalışmışam. İqtisadi yenilikləri, köklü islahatları və ən yeni texnologiyaların Azərbaycanda tətbiqini kompleks şəkildə özündə ehtiva edən milli inkişaf modeli və strategiyamız Azərbaycan dövlətçiliyinin və xalqımızın maraqlarının həyata keçirilməsinin təminatçısıdır. Məhz bu uzaqgörən milli inkişaf strategiyası Azərbaycana daim uğur gətirir, ölkə iqtisadiyyatının dünyada analoqu olmayan templərlə inkişafını şərtləndirir. Kitabda nəqliyyatın bütün sahələri üzrə dinamik inkişafı, yol infrastrukturunun müasirləşdirilməsi üzrə nəzərdə tutulmuş genişmiqyaslı işlərin icrası da öz geniş əksini tapıb.

Nəqliyyatın inkişafı, yeni-yeni yollar şəbəkəsinin yaradılması şüurlardan "ucqar bölgə", "ucqar kənd" anlayışlarını silməkdədir. Ölkə Prezidenti İlham Əliyevin dediyi kimi: "Neft sektorundan sonra nəqliyyat ölkə üçün ən mühüm sahədir və burada inkişaf perspektivləri çox gözəldir. Biz bütün imkanlarımızdan istifadə edərək nəqliyyat sektorunu daha sürətlə inkişaf etdirəcəyik. Azərbaycan Şərqlə Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri layihələrinin həyata keçirilməsində fəal rol oynayır. Hesab edirəm ki, gələcəkdə tranzit ölkə kimi bizim bölgədəki və dünyadakı mövqelərimiz daha da güclənəcəkdir. Beləliklə, indi Azərbaycanda bütün sferaların, o cümlədən nəqliyyatın inkişafı üçün kifayət qədər münbit şərait var".

Bu şərait indi müasir standartlara cavab verən avtomobil və dəmiryollarının, yeni aeroportların tikilməsinə, rekonstruksiyasına, əsaslı təmirinə və səmərəli istismarına imkan yaradır. Bu gün Nəqliyyat Nazirliyi 22.134 kilometr avtomobil yoluna xidmət göstərir. Bunların 1.684 kilometri beynəlxalq magistrallar, 3.669 kilometri respublika, 13.000 kilometri yerli əhəmiyyətli yollardır.

Son iki il ərzində avtomobil yollarının istismarı və saxlanması üçün ayrılmış vəsaitin həcmi üç dəfə artıb və 2008-ci ildə 162 milyon manata çatıb. Yol və körpülərin, keçidlərin tikilməsi, yenidən qurulması və bərpası üçün daxili investisiya qoyuluşunun məbləği də dəfələrlə artıb.

Hazırda beynəlxalq əhəmiyyətli Bakı-Ələt-Qazax, Bakı-Quba-Rusiya, Ələt-Astara dövlət sərhədi avtomobil yolları dünya standartları səviyyəsində yenidən qurulur. Bakı-Ələt-Qazax avtomobil yolunun Ələt-Hacıqabul, Hacıqabul-Kürdəmir istiqaməti, Kürdəmir dairəsi hissəsinin inşası başa çatdırılıb. Kürdəmir-Ucar, Ucar-Yevlax yolunun tikintisi 2009-cu, Bakı-Ələt istiqamətində bütün işlər isə 2010-cu ildə tamamlanacaq. Bu qəbildən olan işlərin sayı çoxdur.

2009-2012-ci illərdə Azərbaycanda daha 45 körpünün tikintisi və bərpası planlaşdırılır. Regional İnkişaf Proqramı, Bakı şəhərində nəqliyyat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər planı"na uyğun olaraq paytaxtımızda sərnişindaşımanın təşkili, idarə olunması və təkmilləşdirilməsi ilə əlaqədar mərhələli işlər həyata keçirilir. Buraya nəqliyyat vasitələrinin təhlükəsiz, texniki və ekoloji qaydalara uyğun istismarının təmin olunması, avtobus dayanacaqlarının yeniləşdirilməsi, nəqliyyat parkının iri tutumlu avtobuslarla təzələnməsi və s. daxildir. Həyata keçirilməkdə olan bu tədbirlər Bakının sakinlərinin və qonaqlarının rahatlığına, yollardakı tıxacların aradan qaldırılmasına xidmət edir.

Son zamanlar dəmiryolu ilə yükdaşıma həcminin artması beynəlxalq əlaqələrin genişləndirilməsinə, İpək Yolunun fəaliyyətinə geniş imkanlar açır. Azərbaycanın təşəbbüsü, bilavasitə iştirakı və maliyyə dəstəyi ilə reallaşan Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu layihəsi ölkəmizin dəmiryolunun inkişafına güclü təkan verəcək. İndi respublikamızda sürətli sərnişin qatarlarının yaradılması məqsədilə yolların yenidən qurulması prosesi başlanıb. Bu, Azərbaycanda dəmiryolunun keyfiyyətcə yeni mərhələsinin başlanğıcıdır.

Son beş il Bakı Metropoliteninin həyatında da yeni inkişaf mərhələsi olub. Metropolitenin maddi-texniki bazası gücləndirilib, vaqon parkı genişləndirilib. Belə ki, sərnişinlərə xidmətin keyfiyyətinin yüksəldilməsi məqsədilə 2002-ci ildən 2008-ci ilin əvvəlinədək müəssisə 100 yeni vaqon alıb və istismara buraxıb. Qeyd edilməlidir ki, Bakı Metropolitenin tikintisi, istismarı, yenidən qurulması, inkişafı və işçilərinin sosial rifahının yaxşılaşdırılmasında ulu öndər Heydər Əliyevin əvəzsiz xidmətləri olub. Bunlar indi ölkəmizin başçısı İlham Əliyevin də önəm verdiyi məsələlərdir. Prezidentin sərəncamı ilə hər il noyabrın 8-i Bakı Metropoliteni işçilərinin peşə bayramı günü kimi qeyd edilir.

Nəqliyyatın bu növündən gün ərzində minlərlə, ildə isə milyonlarla sərnişin istifadə edir. 2040-cı ilədək paytaxtımızda metro stansiyalarının sayının 70-ə çatdırılacağı nəzərdə tutulur. Bu da ondan irəli gəlir ki, metrodan istifadə edən sərnişinlərin sayı getdikcə artmaqdadır. Məsələn, 2008-ci ilin 11 ayı ərzində bu nəqliyyat növü ilə 181,1 milyon sərnişin daşınıb. Bununla yanaşı, metrostansiyalarının hamısı öz tərtibatı baxımından sərnişinlərin zövqünü oxşayır, Azərbaycan milli memarlıq sənətinin nümunəsidir.

Görülən məqsədyönlü işlər nəticəsində 2008-ci ilin yanvar-noyabr aylarında nəqliyyat sektorunda yük daşınması ondan əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 10,4 faiz, yük dövriyyəsi 15,5 faiz artıb. Yüklərin 47,2 faizi avtomobil, 30,9 faizi boru kəməri, 15,3 faizi dəmiryolu, 6,6 faizi dəniz nəqliyyatı ilə daşınıb.

Nəqliyyat vasitələri yanvar-noyabr aylarında 1,1 milyard sərnişinin daşınmasını həyata keçirib. 2007-ci ilin 11 ayı ilə müqayisədə onların sayı 8 faiz artıb. Bu sahədə fəaliyyətin 83,2 faizi qeyri-dövlət bölməsinin payına düşüb. Sərnişinlərin 83,3 faizi avtomobil, 16,1 faizi metro ilə daşınıb.

11 ayda təkcə avtomobil nəqliyyatı ilə 78 milyon ton yük, 939,9 milyon sərnişin daşınıb. Sərnişinlərin 96,7 faizi avtobus, 3,3 faizi minik taksilərinin xidmətlərindən istifadə edib. Nəqliyyatın bu növündə yük və sərnişin dövriyyəsinin artımı 8,7 faiz səviyyəsində olub.

Azərbaycanın nəqliyyat sistemi qabaqcıl dünya təcrübəsindən də bacarıqla istifadə edir. İntellektual idarəetmə sisteminin tətbiqi nəqliyyatın idarə olunması prosesinin müasir səviyyəyə yüksəlməsinə yönəlib. 2009-cu ildən başlayaraq ilk növbədə Bakı şəhərində, sonra isə bütün bölgələrimizdə quraşdırılacaq intellektual idarəetmə sistemi avtobus, taksi və digər nəqliyyat vasitələri, eləcə də avtobus dayanacaqlarındakı dispetçer məntəqələri ilə operativ birbaşa vizual əlaqə yaratmağa, qəza-bərpa işlərini qısa zamanda aradan qaldırmağa imkan verəcək. MDB məkanında analoqu olmayan, yalnız dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələrində mövcud olan yeniliyin Azərbaycanda tətbiqi yol-nəqliyyat kompleksinin daha da təkmilləşdirilməsinə xidmət edəcək.

Bütün bunlar bir daha vurğulamağa əsas verir ki, Azərbaycanın nəqliyyat sektoru dinamik inkişaf yolundadır. Ölkə Prezidenti İlham Əliyevin dediyi kimi: "İnfrastruktur layihələrinin icrası artıq hamıya göstərdi ki, həm insanların rahat yaşaması üçün, həm də ölkəmizin inkişafı üçün bunun nə dərəcədə böyük əhəmiyyəti var. Bütün infrastruktur layihələri bundan sonra da icra olunacaqdır. Avtomobil yolları, magistral yollar, şəhərlərarası, şəhərdaxili yollar, kənd yolları - bütün bu layihələr icra edilir".

Söhbəti yazdı:

F.SADIQLI

Azərbaycan.-2008.-30 dekabr.-S.14.