Sənaye məhsulları istehsalının artım dinamikası Azərbaycanın dünyada iqtisadi inkişaf üzrə lider mövqeyini qoruyub saxlayır

Bu, MDB Dövlətlərarası Statistika Komitəsinin açıqlamasında da əksini tapıb

İlə yekun vurulur

MDB Dövlətlərarası Statistika Komitəsi ümumi daxili məhsul (ÜDM) və sənaye məhsulu istehsalına dair 10 aylıq göstəriciləri açıqlayıb. Açıqlamada qeyd olunur ki, yanvar-oktyabrda ÜDM üzrə ən yüksək göstərici - 8,3 faiz Azərbaycanda qeydə alınıbdır.

Xatırladaq ki, Dünya İqtisadi Forumunun "2009-2010-cu illərdə dünya ölkələrinin rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyatları haqqında hesabat"ında da Azərbaycan iqtisadi göstəricilərinə görə mövqeyinin xeyli möhkəmləndirildiyi bildirilirdi. Forumun nəticələrinə əsasən, ölkəmiz rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyata malik dövlətlər sırasında 34-cü pillədən 13-cü pilləyə yüksəlmiş və iqtisadi göstəricilərinə görə, hətta bir çox inkişaf etmiş ölkələri geridə qoymuşdur. Bu, ilk növbədə ölkədə düzgün müəyyənləşdirilmiş davamlı iqtisadi siyasətin nəticəsində mümkün olub.

Dünya İqtisadi Forumu ilə paralel olaraq Dünya Bankının (DB) və Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyasının (İFC) tərtib etdikləri sahibkarlıq fəaliyyəti üçün əlverişli şərait reytinqi də ("Biznesin aparılması-2010: çətin vaxtda islahatlar" ("Doinq Business-2010") açıqlamışdır. Bu reytinqdə isə Azərbaycan 183 ölkə arasında 38-ci yeri tutubdur. Hesabatı tərtib edən ekspertlər belə hesab edirlər ki, biznes sahəsində son islahatlar Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyəti üçün əlverişli şərait yaradılmasına imkan verib.

MDB Dövlətlərarası Statistika Komitəsinin son açıqlamasında o da bildirilir ki, Azərbaycan MDB məkanında yeganə ölkədir ki, sənaye məhsulları istehsalında artım əldə edilib. Belə ki, ötən 10 ayda respublikada sənaye məhsulları istehsalının artımı 2008-ci ilin eyni dövründəkindən 7,4 faiz çox olub.

Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatında qeyd olunur ki, ötən 10 ayda iqtisadiyyatın sənaye sahəsində təsərrüfat subyektləri tərəfindən 17,7 milyard manatlıq məhsul istehsal edilib və xidmət göstərilib. Əsas sənaye məhsullarından sayılan xam neftin hasilatı 12,1, əmtəəlik təbii qaz hasilatı isə 2,8 faiz artıb.

Sənaye məhsulunun beşdə dörd hissəsi özəl bölmənin payına düşüb, ümumi istehsalın 92,7 faizi sənaye mallarının (əmtəələrin), 7,3 faizi isə sənaye xarakterli xidmətlərin istehsalı hesabına yaranıb. Sənaye istehsalında mədənçıxarmanın çəkisi daha çox - 75 faiz təşkil edib. Emal sahəsində bu göstərici 19,7, elektrik enerjisi, qaz və suyun istehsalı və bölüşdürülməsi bölməsində isə 5,3 faiz olub.

İstehsal edilmiş sənaye məhsullarının əksər hissəsi istehlakçılara çatdırılıb. Noyabrın 1-nə olan məlumata görə, anbarlarda 235,2 milyon manatlıq hazır məhsul ehtiyatı yaranıb. Ehtiyatların daha çox hissəsi respublikanın iri şəhərlərinin - 64,2 faiz Bakı, 10,5 faizi Sumqayıt, 1,5 faizi Gəncə, 1,1 faizi Şirvan və 0,9 faizi Mingəçevir şəhərinin, qalan hissəsi isə digər rayonların sənaye məhsullarının anbarlarında qalıb.

Sənayenin mədənçıxarma sahəsi ölkə iqtisadiyyatı üçün xüsusi önəm daşıyır və bu sahədə istehsalın həcmi 13,3 milyard olmaqla, ötən ilin müvafiq dövrünü 11,1 faiz qabaqlayıb. Yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkəti (ABƏŞ) tərəfindən 35,2 milyon ton neft, 8243,6 milyon kubmetr əmtəəlik təbii qaz hasil edilib. Müqayisə üçün qeyd edək ki, bu ötən ilin eyni dövründən neft sahəsində 15,2 faiz, qaz istehsalında isə 14,6 faiz çox olub. Eyni zamanda bu sahədə fəaliyyət göstərən müştərək müəssisələr xam neft hasilatını 1,3 faiz artırıb.

Sənayedə ikinci böyük xüsusi çəkiyə malik emal bölməsinin müəssisələri və fərdi sahibkarları tərəfindən 3472,1 milyon manatlıq məhsul istehsal olunub, sənaye xarakterli xidmətlər göstərilib. İstehsalın daha çox hissəsi qida məhsullarının payına düşüb.

Toxuculuq, tikiş, dəri, dəridən məmulatlar və ayaqqabı istehsalı ilə məşğul olan müəssisələr tərəfindən 10 ay ərzində 66,3 milyon manatlıq məhsul istehsal edilib. Yanvar-oktyabr aylarında pambıq ipliyinin istehsalı 10,6 faiz, pambıq yataq ağlarının istehsalı 2,4 dəfə artıb. Geyim istehsalında da yüksək artım müşahidə olunur.

Emal sənayesində ikinci böyük xüsusi çəkisi olan neft məhsullarının istehsalı sahəsində 1098,3 milyon manatlıq məhsul istehsal olunub. Qeyd olunan dövr ərzində 1030,1 min ton avtomobil benzini, 521 min ton ağ neft və digər yanacaq növləri hazırlanıb. Avtomobil yollarının çəkilişi üçün mühüm əhəmiyyətə malik olan neft bitumunun istehsalı yanvar-oktyabr aylarında 19,2 faiz artıb.

Kimya sənayesində, rezin və plastik kütlə məmulatları istehsalı müəssisələri tərəfindən 135,8 milyon manatlıq məhsul istehsal edilib.

Tikinti materialları sənayesində istehsal və göstərilmiş xidmətlərin həcmi 8,1 faiz artıb. Bu sahədə əsas məhsullardan sayılan sement və sementdən hazırlanan məhsulların istehsalının azalmasına baxmayaraq, asfalt istehsalı 1,6 dəfə, tikinti kərpici 6,9 faiz, tikinti gipsi isə 0,9 faiz çox olub.

Metallurgiya sənayesi və hazır metal məmulatlarının istehsalı müəssisələrində 134,1 milyon manatlıq məhsul istehsal edilib, xidmət göstərilib. Sahənin məhsullarından çuquntökmə istehsalı 1,5 min ton, məftil istehsalı 245,3 ton olub, 1455 ədəd alüminiumdan qapı və pəncərə blokları istehsal edilib.

Maşın və avadanlıqların istehsalı, elektrik və elektron avadanlığı, nəqliyyat vasitələri və avadanlıqlarının istehsalı sahəsində məhsul istehsalının həcmi 134,1 milyon manat təşkil edib. 10 ayda ölkədə 494 ədəd traktor istehsal edilərək istehsalçılara satılıb. Ötən dövrdə 7536 ədəd televizor istehsal olunmuşdur ki, bu da əvvəlki dövrlə müqayisədə 15,6 faiz çox deməkdir.

Qeyd etdiyimiz kimi, sənayedə elektrik enerjisi, qaz və suyun istehsalı və bölüşdürülməsi bölməsinin xüsusi çəkisi 5,3 faizdir. Ötən dövr ərzində ölkədə 14,6 milyard kVt-saat elektrik enerjisi istehsal olunub ki, onun da 11,7 faizi su elektrik stansiyalarının, 88,3 faizi isə istilik elektrik stansiyalarının payına düşür.

Ölkəmizdə istər sənaye, istərsə də digər sahələrdə inkişafın təmin edilməsi birbaşa vətəndaşların rifah halının yüksəldilməsinə xidmət edir. Ötən 10 ayda sənaye işçilərinin orta aylıq nominal əməkhaqqı 441 manat təşkil etmişdir ki, bu da 2008-ci illin eyni dövrü ilə müqayisədə 4,6 faiz çox deməkdir. İqtisadi inkişafın yeni mərhələyə qədəm qoyması Azərbaycanın dünyanın qabaqcıl ölkələri ilə rəqabət aparmaq bacarığı ortaya qoyur, ölkənin beynəlxalq aləmdə nüfuzunu daha da möhkəmləndirir. Bunu son illər nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların hesabatlarında Azərbaycan iqtisadiyyatının möhkəmlənən və bazar iqtisadiyyatının inkişaf etdirilməsi sahəsində ciddi uğurlara imza atan ölkə kimi səciyyələndirilməsi də sübut edir.

R.ŞİRİNOV

Azərbaycan.- 2009.- 8 dekabr.- S. 6.