İstedadlı fırça ustası

 

Kamil Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbini bitirdikdən sonra Moskvada Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutuna daxil olub. Ali təhsilini başa vurub Bakıya qayıtdığı vaxtdan "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında əmək fəaliyyətinə başlayıb. Verdiyi tərtibatlara görə tezliklə çəkiliş qruplarının hörmətini, etimadını qazanıb. Onun kinoda ilk işi "Uzaq sahillərdə" olub. Həmin lent əsərinin quruluşçu rejissoru Həsən Seyidbəyli deyərdi ki, filmin baxımlı, yaddaqalımlı olmasına, gözəl tərtibatına görə rəssam Kamil Nəcəfzadənin əməyi, xidməti tərifəlayiqdir.

Kamil sonralar ayrı-ayrı rejissorlar, operatorlarla da əməkdaşlıq etmişdi. "Ulduz", "Ad günü", "Mən ki gözəl deyildim", "Bir cənub şəhərində", "Bir məhəlləli iki oğlan", "Qardaşlar", ümumiyyətlə, 40-a yaxın bədii, tammetrajlı filmlərə tərtibat verib. O, çəkiliş obyektlərini təbii təsvir etməyə, obrazların talelərinin, aktyor ifalarının açılmasına, anlaşmasına gərgin əməyi, axtarışları ilə nail olmuş, sənətsevərlərin rəğbətini qazanmışdı.

Kamil həm tanınan, sevilən teatr rəssamlarından biridir. Onun Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrında unudulmaz şair Səməd Vurğunun "Fərhad Şirin", Akademik Milli Dram Teatrında "Kor", "Knyaz", "Oqtay Eloğlu" başqa əsərlərə hazırlanmış tamaşalara verdiyi tərtibatlar bu gün sənət nümunələri kimi xatırlanır. Geniş yaradıcılıq diapazonuna malik həmkarımın fəaliyyəti kino, teatr rəssamlığı ilə məhdudlaşmır. Natürmort, portret, süjetli kompozisiya, mənzərə janrlarında da uğurlar qazanıb. Onun yaradıcılığında "Yaylaqda səhər", "Günorta çağı", "Tutqun səma", "Kəpəz". "Payız", "Bizim dağlar", "Göl", "İlan dağ", "Kənddə səhər", "Günün şüası", "Şəki" başqa əsərlərinə tamaşaçılar maraqla baxırlar.

K.Nəcəfzadə dünyanın əksər ölkələrində - İtaliyada, Türkiyədə, Yunanıstanda, Kanadada, Rumıniyada, Vyetnamda yaradıcılıq ezamiyyətlərində olub. Onun Fransa silsiləsində yaratdığı "Kavaredə", "Kor musiqiçi" tabloları, demək olar, dünyanın əksər sərgi salonunda göstərilib. Bu əsərlərdə iki fərqli insanın portreti təsvir edilib. Tənha ömür sürən, zahirən yaraşıqlı, amma dünyanın nuruna həsrət qalmış musiqiçinin sarsıntısını rəssam boyaların gücü, seçimi ilə olduqca inandırıcı işləyib. Müxtəlif sərgi salonlarında dəfələrlə görmüşəm ki, "Kor musiqiçi" əsəri seyirçiləri necə sarsıdıb, kövrəldir. Mən bu əsərə ilk gündən ömürlərin, talelərin dərdi, fəryadı kimi baxmışam s.

Kamil portret janrında da xeyli əsər yaradıb. Dünya şöhrətli klassik söz ustalarımızın, eləcə müasirimiz olan yaradıcı ziyalıların, mədəniyyət, incəsənət xadimlərinin portretlərini kətan üzərində əbədiləşdirib. "Füzuli", "Şah İsmayıl Xətai", "Şəhriyar", "S.Vurğun", "N.Nərimanov", "C.Cabbarlı", "Əli Zeynalov", "Həsənağa Turabov" başqa portret əsərləri respublikamızın dünya muzeylərinin daimi eksponatlarıdır. O, rəngkarlıqda olduğu kimi, qrafika sahəsində həvəslə, səmərəli çalışır. Nəriman Nərimanovun həyat yaradıcılığına həsr etdiyi qrafik təsvirlər, "Azərbaycan" adlı akvarel silsiləsi, Cəfər Cabbarlının "Sevil" pyesinə, Mehdi Hüseynin "Komissar" povestinə, M.S.Ordubadinin "Döyüşən şəhər" romanına çəkdiyi illüstrasiyalar fırça ustasının uğurlu yaradıcılığının sübutudur.

Onun 1990-cı il 20 Yanvar faciəsinə həsr etdiyi "Azərbaycan harayı" "Tarix bağışlamır" əsərləri dinindən, dilindən asılı olmayaraq görənləri sarsıdır, həmin müdhiş gecədə törədilən qanlı hadisələri göz önündə, xəyallarda canlandırır. Bu əsərlər zorakılığa, ədalətsizliyə, vəhşiliyə qarşı etiraz səsi kimi baxılır qarşılanır. O, can yanğısını, ürək ağrısını, qəddarlara sonsuz nifrətini fırçasının gücü ilə təsvir etməyə nail olmuşdur. "Azərbaycan harayı" tablosunda dəhşətli mənzərə tamaşaçının canını üşüdür. Qana boyanmış insan cəsədləri, səmada görünən qara quzğunlar əsərin emosional təsir qüvvəsini daha da artırır. Rəssam mənzərənin bir küncündə şeyxin, digərində isə Mixail Qorbaçovun simvolik təsvirlərini verib. İlk diqqətçəkən isə meyitlərin arasında əlini göyə açmış uşaq fiqurudur. Sanki o deyir: "Sən Azərbaycanı məhv edə bilməyəcəksən. Zülmə, haqsızlığa baxmayaraq, biz qalib gələcəyik". "Tarix bağışlamır" tablosunda fırça ustası heç kimin, heç nəyin unudulmadığını, gec-tez günahsız qan tökənlərin, ölümə bais olanların cəzalarına çatacaqlarına inamını təsvir edib.

Respublikamızda xarici ölkələrdə bir çox sərginin iştirakçısı olmuş Kamil Nəcəfzadənin əsərləri hörmətlə, məhəbbətlə qarşılanır. 15 fərdi yaradıcılıq sərgisinin müəllifi olan sənətkar bu gün saatlarla molbert önündə dayanır, gənclik həvəsi ilə çalışır, yeni-yeni əsərlər yaradır. Bunu da qeyd edim ki, Kamil Amerika Birləşmiş Ştatlarında - Vaşinqton şəhərində fərdi sərgisi açılan ilk azərbaycanlı rəssamdır. Həmin tədbirdə ulu öndər Heydər Əliyev iştirak etmiş, fırça ustasına uğurlar arzulamış, ona ürək sözlərini bildirmişdi.

Dostum, həddən artıq səmimi insan, orijinal dəst-xətti, yaradıcılığı olan Kamil Nəcəfzadə sevib-seçdiyi sənətdə nailiyyətlər qazandığı kimi, həm dəyərli bir işlə - pedaqoji fəaliyyətlə məşğuldur. İstedadlı gənc fırça ustaları yetişdirməyə vaxt, əmək sərf edir.

 

 

Rafiq Mehdiyev

xalq rəssamı, professor

 

Azərbaycan.-2009.-1 fevral.-S.7.