"Sampo" markalı
kombayn qızılı zəmidə iki dövrə vurub
dayanan kimi kənarda duran "Zil" markalı
yükünü özüboşaldan avtomaşın ona yan
aldı. Kombaynın bunkerindən avtomaşına sel tək
"sarı kəhrəba" dənələri
töküldü. İsrafil Şabanovun çöhrəsi
bir qədər də işıqlandı. Çəkilən
zəhmət hədər getməyib. Hər hektardan orta hesabla
28-30 sentner məhsul götürülür. Pis nəticə
deyil, - deyə ürəyində götür-qoy etdi.
Göz işlədikcə
uzanıb gedən zəmiyə nəzər salıb
kombaynçıya yaxınlaşdı:
- Əli qardaş,
görürsən necə məhsul var. İki dövrə
vurmamış, bunker dolur.
Vaxt itirməyə haqqımız
yoxdur. Heç belə məhsulu
çöldə qoymaq
olar? Adam biçdikcə
ləzzət alır,
- Xəlil müəllim
gülə-gülə cavab
verdi.
Məni bu sahəyə
gətirən kənd bələdiyyəsinin sədri Tofiq
Babayev onlardan söz açır:
- Xəlil Fərəcov
ixtisasca ali təhsilli müəllimdir. Hazırda kənd icra
nümayəndəliyinin rəhbəridir. Uzun illər
qonşu kənddəki orta məktəbdə
çalışıb. İndi yaxşı ailə təsərrüfatı
yaradıb. İdarə etdiyi kombaynı isə lizinq yolu ilə
alıb. İndi o bu kombaynla istehsalçılara xidmət
göstərir. Texnikanın dilini əməlli-başlı
bilir. Bununla bərabər özü də
taxılçılıqla məşğul olur.
Bir az aralıda
"sarı kəhrəba" zəmisində başqa bir
kombayn görünür. Sükan arxasında əyləşən
mexanizatorun kimliyi ilə maraqlanıram. Düylün kənd
sakini, təcrübəli mexanizator İbad Həsənovdur. Deyirlər,
əməksevər insandır. Neçə illərdir ki,
öz köməkçisi ilə birgə biçin
kampaniyasında iştirak edir.
Dəstə kəndi
bağlar diyarı Ordubadın ən iri yaşayış məskənlərindən
biridir. 5 min nəfərə yaxın əhalinin
yaşadığı bu kənd sakinlərinin əsas məşğuliyyəti
əkinçilik, meyvəçilik və
heyvandarlıqdır. Kənddəki 2 saylı orta məktəbin
direktoru Şirəli Məmmədov deyir ki, sovet dövründə
buradakı sovxoz meyvəçilik üzrə
ixtisaslaşmışdı. Yüz hektarlarla ərik
bağı var idi. Hər il min tonlarla məhsul dərilirdi. Həmin
məhsullar da rayondakı emal müəssisələri vasitəsilə
keçmiş ittifaqın yaxın-uzaq ünvanlarına
göndərilirdi. İqtisadi əlaqələr kəsiləndən
sonra alıcı olmadığından bu sahəyə maraq
azaldı. Son illər isə əkinçiliyə, xüsusən
də taxılçılığa, tərəvəzçiliyə
maraq artıb.
Kənddə
taxılçılığa marağın çoxalması
səbəbsiz deyil. Buğda istehsalçılarının
maddi marağının artırılması və məhsul
istehsalının stimullaşdırılması ilə
bağlı dövlətin göstərdiyi dəstək
önəmli rol oynayır. Texnika və suvarma suyu sarıdan
çətinliklər qalmayıb. Məhsuldar toxum sortları
ilə təminat yaxşılaşıb. Torpaq mülkiyyətçiləri
aqrolizinq xidmətindən normal istifadə edirlər. Ötən
il muxtar respublikada istehsal olunan buğdanın hər
kiloqramının 40 qəpikdən mərkəzləşdirilmiş
qaydada satın alınması bu sahəyə marağı daha
da artırıb.
Son illər kəndin
ayrı-ayrı ərazilərində 3 subartezian quyusunun
qazılması, Araz çayı üzərində qurulan
"Dəstə-1" və "Dəstə-2" nasos
stansiyalarının əsaslı təmir olunaraq yenidən
istismara verilməsi suvarmaya olan ehtiyacı xeyli
yaxşılaşdırıb. Buna görə də bir vaxtlar
su olmadığından əkilib-becərilməyən torpaq
sahələri də artıq istifadə olunur. Ötən
payız həmin torpaq sahələrinin bir qismində taxıl
əkilib, yeni meyvə bağları salınıb.
İri torpaq mülkiyyətçisi
olan Zeynalabdin Məmmədxanovun fikrincə, son illər burada əkinçiliklə
məşğul olmaq asanlaşıb. Zeynalabdin kişi ötən
illərə qədər Bakı şəhərində
yaşayıb. İxtisasca rus dili müəllimidir. Dediyinə
görə, şəhərdə də yaxşı
yaşamaq imkanları var idi. Hətta bir müddət ticarət
işləri ilə məşğul olub. Amma torpağa, aqrar
sahəyə dövlət tərəfindən yüksək
münasibət göstəriləndən o da bir çox həmyerliləri
kimi doğma kəndə qayıdıb. Burada qardaşları
ilə birlikdə ailə təsərrüfatı yaradıb.
Bələdiyyə torpaqlarından da icarəyə
götürüb.
Bu mövsüm Məmmədxanov
qardaşları 10 hektar sahədə taxıl, 11 hektarda isə
digər məhsul əkib-becəriblər. Qardaşlar
tingçiliklə də məşğul olurlar. Bu il bazarda 10
min ədəddən artıq meyvə tingləri satıblar. Hər
tingin dəyəri 1 manatdan yuxarı olub. Taxıl zəmilərindən
isə 30 tondan artıq məhsul toplanılıb. Onun xeyli hissəsi
arpadır. Bu da təsərrüfatın fermasında bəslənilən
40 baş mal-qaraya yem üçün nəzərdə
tutulub. 2 hektar sahədə tərəvəz məhsulları
yetişdirilir. Bu sahədən də yaxşı gəlir
gözlənilir. Zeynalabdin deyir ki, Dəstə kəndində
yetişdirilən pomidorun, paxlalı bitkilərin də yerli
bazarda öz müştəriləri var. Alıcılar
Naxçıvan şəhər bazarlarında onları həvəslə
alırlar.
Təcrübəli təsərrüfatçı
İsrafil Şabanov da həqiqi mənada torpaq adamıdır.
O, uzun illər kənddəki sovxozda rəhbər vəzifədə
işləyib. Yaxşı işi ilə hörmət
qazanıb. Muxtar Respublika Ali Məclisində həmyerlilərini
təmsil edib. İndi isə fərdi təsərrüfat
sahibidir. Deyir ki, sovet dönəmində bir briqadanın
üzvləri yaxşı halda 30-40 hektar sahədə əkin
apara bilirdilər. İndi isə kənddə elə fermer təsərrüfatları
yaradılıb ki, onların ixtiyarlarında 60-70 hektar torpaq
sahəsi var.
Fermer Fərhad Abbasov onlardan biridir. Cari mövsüm bu təsərrüfatın üzvləri
60 hektar sahədə əkin əkiblər.
Onun 30 hektarı taxıl sahələridir. Zəmilərin bir hissəsində biçin başa çatdırılıb. Hər hektardan orta hesabla 27-28 sentner məhsul götürülüb.
Ordubad torpaqlarında bu, heç də pis nəticə deyil.
Ramiz Əliyev isə gənc
təsərrüfatçıdır. Bir vaxtlar
babasının becərdiyi torpaq sahələri indi onun
ixtiyarındadır. Ramiz də ailə ənənəsini
layiqincə davam etdirir, "baba çörəyi"nin qədrini
bilir. Gəznə sahəsində becərdiyi 10 hektar arpa sahəsindən
yüksək məhsul götürüb.
Zündün,
Alçalı deyilən ərazilərdə yetişdirilən
taxıl da yüksək məhsuldarlıqdan soraq verir. 43 hektar
sahədə yerli bələdiyyə qurumunun üzvləri əkin
əkiblər. Hər hektardan orta hesabla 30 sentnerdən
artıq məhsul gözlənilir. Bələdiyyə
başçısı Tofiq Babayev deyir ki, indiyə qədər
bu torpaqlarda əkin əkilməyib. Yeni su xətləri
çəkiləndən sonra onlar da əkin dövriyyəsinə
daxil olub.
Bir sözlə, bu
mövsüm Ordubad rayonunun Dəstə kəndinin taxıl zəmilərində
bol məhsul yetişdirilib. İndi əsas diqqət bu nemətin
tez və itkisiz yığılmasına yönəldilib. Hər
gün səhər açılandan axşam düşənə
qədər zəmilərdə qaynar iş gedir. Ötən
illə müqayisədə hər hektardan orta hesabla 7-8 sentner
artıq məhsul götürülür.
Məmməd MƏMMƏDOV
Azərbaycan.- 2009.- 2 iyul.- S. 6.