Qələbənin 65 illiyi və tarixi yaddaş

Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin sərəncamı ilə "1941-1945-ci illər müharibəsində Qələbənin 65 illik yubileyinə hazırlıq və yubileyin qeyd edilməsi üzrə Milli Proqram" təsdiq edilmişdir. 30 bənddən ibarət olan proqramda 2009-cu ildən 2010-cu ilin mayına qədər həyata keçiriləcək tədbirlərin siyahısı verilmişdir. Nəzərdə tutulmuş tədbirlərin istər respublika ərazisində, istərsə də xarici ölkələrdə yüksək səviyyədə qeyd olunması üçün aidiyyəti təşkilatların adları da məlumdur. Yerli icra hakimiyyəti orqanlarından tutmuş müxtəlif nazirliklərə qədər hər bir dövlət qurumu ölkə Prezidentinin imzaladığı sərəncamdan irəli gələn vəzifələrin ləyaqətlə yerinə yetirilməsi üçün indidən işə başlamalıdır.

Bəllidir ki, 1941-1945-ci illərdə cəbhəyə Azərbaycandan 700 minə yaxın əsgər göndərilmiş, onlardan 300 mindən çoxu qəhrəmancasına həlak olmuş, əsir və itkin düşmüşdür.

Müharibənin qələbə ilə nəticələnməsində Azərbaycanın son dərəcədə böyük rolu olmuşdur. Azərbaycan cəbhəyə 85 milyon tondan çox neft, yəni lazım olan yanacağın 70 faizini verib. Müharibə illərində azərbaycanlılardan ibarət 77-ci, 223-cü, 402-ci, 416-cı diviziyalar şərəfli döyüş yolu keçərək xalqımızın adını İkinci Dünya müharibəsi tarixinə qızıl hərflərlə yazmışdır.

Müharibə dövründə igidliklərinə görə 130 nəfər həmyerlimiz Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb. Bu igidlərin arasında iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanov, Ziya Bünyadov, Qafur Məmmədov, Mehdi Hüseynzadə, Adil Quliyev, Cəmil Əhmədov, Müseyib Bağırov, Yusif Sadıqov, Hüseynbala Əliyev, Məzahir Abbasov və onlarla başqalarının sücaəti heç vaxt unudulmur. Müharibə illərində təkcə kişilər deyil, azərbaycanlı qadınlar da ağlagəlməz igidlik və qəhrəmanlıqlar göstəriblər. Züleyxa Seyidməmmədova, Leyla Məmmədbəyova, Şövkət Səlimova, Şuriyə Əlizadə, Ziba Qəniyeva, Dürrə Məmmədova kimi azərbaycanlı xanımların müharibə illərində göstərdikləri qeyri-adi döyüş şücaətləri heç zaman unudulmur.

Azərbaycanda elə bir ailə tapılmaz ki, o illərdə müharibədə iştirak etməmiş olsun. Azərbaycanın cəsur oğullarının qəbirlərinə Yuqoslaviya, Fransa, Bolqarıstan, Almaniya, Polşa, Yunanıstan, İtaliya, Çexiya, Ukrayna, Rusiya, Estoniya, Belarusiya qəbiristanlıqlarında rast gəlmək olur. Qəhrəman oğullarımızın müharibədə göstərdikləri igidlikləri yada salanda onların ayaq izləri dəyən yerlərin çox geniş bir coğrafi xəritəsi yaranır. Moskva, Brest, Odessa, Sevostapol, Kiyev, Stalinqrad... O ağır günlərdən illər ötməsinə baxmayaraq bu gün də həmin müharibənin vurduğu ağır yaralar sağalmır.

Ulu öndər Heydər Əliyev 1997-ci ildə "Azərbaycan Respublikası Xatirə Kitabı nəşrinin bərpa olunması haqqında" xüsusi qərar qəbul etdi. İndi bu kitabın altı cildi nəşr edilib. Burada istər 1941-1945-ci il müharibəsində iştirak edən, istərsə də Qarabağ savaşında torpaqlarımızın bütövlüyü uğrunda həlak olan şəhidlərimizin adları əlifba sırası ilə düzülübdür. Əlbəttə, belə bir kitabın hazırlanması çox vacibdir. Bu, hər şeydən əvvəl tarixi yaddaşın qorunmasına xidmət edir.

Ona görə də ölkə Prezidenti tərəfindən Qələbənin 65 illik yubileyinin qeyd edilməsini lazımi səviyyədə keçirmək naminə Milli Proqramın imzalanması çox əhəmiyyətlidir. Yubileyin təntənəli qeyd edilməsi üçün Azərbaycan xalqının xidmətlərini gənc nəslə çatdırmaq məqsədilə müxtəlif yerlərdə yığıncaq və digər kütləvi tədbirlər təşkil olunmalıdır. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin xətti ilə respublikanın kitabxana və muzeylərində müxtəlif sərgilər təşkil olunacaq, filmlər nümayiş etdiriləcək, həmçinin müharibə mövzusundan bəhs edən əsərlərin də nəşri nəzərdə tutulur. Bu tədbirlərin içində diqqəti çəkən bir bölmə də var: "Qələbənin ildönümünə həsr edilmiş "Bakıdan Berlinədək turist marşrutunun həyata keçirilməsi".

Xatirə komplekslərinin ziyarət edilməsi də tədbirlər planına daxil edilib. Milli Proqramda nəzərdə tutulan vacib məsələlərdən biri də Qələbənin 65 illiyi ilə əlaqədar Moskva şəhərində keçiriləcək hərbi paradda respublika veteranlarının iştirakının təmin edilməsidir. Əlbəttə, illər keçdikcə, o igid insanların da sırası azalmaqdadır. Lakin qəhrəmanlıq heç vaxt unudulmur. Bu səbəbdən də 1941-1945-ci illər müharibəsində həlak olanların, sonradan vəfat etmiş müharibə veteranlarının respublikanın ərazisində yerləşən qəbirlərinin, xatirə komplekslərinin, qardaşlıq qəbiristanlıqlarının lazımi səliqə-sahmana salınması və onların pasportlaşdırılması da tezliklə başa çatmalıdır. Ən yaxşı cəhətlərdən biri də budur ki, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi 1941-1945-ci illər müharibəsi veteranlarının Qələbənin 65 illik yubileyi dövründə şəhərlərarası və beynəlxalq danışıqlarını pulsuz təmin edəcəkdir.

Müharibə veteranlarına qayğı və diqqətin daha da artırılması Milli Proqramda xüsusi bəndlərlə qeyd edilmişdir. Onların sağlamlığının yaxşılaşdırılması məqsədilə sanatoriya-kurort müalicəsi təmin olunacaqdır. Mənzil şəraitlərinin yaxşılaşdırılması məqsədilə müəyyən işlər görüləcək, müharibə veteranlarına birdəfəlik maddi yardımın verilməsi ilə bağlı addımlar atılacaq, pensiyalarının baza hissəsinə əlavələr ediləcəkdir.

Bəşəriyyəti faşizm taunundan xilas edənlər tarixin yaddaşında əbədi yaşayırlar. Milyonlarla insanın həyatı və qəhrəmanlığı hesabına başa gələn bu Qələbə heç vaxt unudulmur və bu şərəfli tarixi məqamın yaranmasında Azərbaycan oğul-qızlarının da istər ön, istərsə də arxa cəbhədə böyük xidmətləri var. Ona görə də belə bir Milli Proqramın hazırlanıb həyata keçirilməsi sülh yolunda həlak olan insanların ruhuna ən böyük ehtiramdır.

F.XƏLİLZADƏ

Azərbaycan.- 2009.- 12 iyul.- S. 3.