Azərbaycanlı olaraq
Azərbaycanı sevmək, onun inkişafı və qüdrəti
naminə hər cür fədakarlığı bacarmaq ən
böyük vətənpərvərlikdir. Bundan ötrü
milli mənafeni şəxsi maraqdan üstün tutmaq kifayətdir.
Vətənin, dövlətin uğuruna sevinmək,
torpağın ağrısına, dərdinə kədərlənmək,
məmləkətin təəssübünü çəkmək
vətəndaş xoşbəxtliyidir.
Milli bayram günlərində
Azərbaycan paytaxtının özəl bir
yaraşığı olur. Günü-gündən
abadlaşan, gecəsi-gündüzü nura qərq olan şəhərimizin
hüsnünə küçələr boyu dalğalanan
üçrəngli bayrağımız xüsusi bir əzəmət
verir. Belə günlərdə insanlarımızın üzlərindəki,
baxışlarındakı qürur hissini duymaq
üçün bir az diqqətli olmaq kifayətdir. Və belə
günlərdə bir daha böyük şükranlıqla ulu
öndər Heydər Əliyevi xatırlayırıq. Bu
gün milli mənafe, milli qürur, milli təəssübkeşlik
naminə fəaliyyətin zirvəsinin şəksiz Heydər Əliyevə
məxsus olduğunu desək, yanılmarıq. Ümummilli
lider azərbaycanlı olmağı ilə fəxr etdiyini necə
qürurla deyirdi. Vaxtından, zamanından, harada işləməyindən
asılı olmayaraq qəlbi həmişə Azərbaycanla
döyünürdü.
Ötən əsrin
80-ci illərinin sonunda ölkədə baş
qaldırmış separatçı meyillərin
qarşısını almaq əvəzinə daha da
qızışdırmağı, münaqişə
ocaqlarını daha da alovlandırmağı yeni iş
üslubu seçən SSRİ rəhbərliyi Sovetlər
Birliyinin artıq laxlamaqda olan ideoloji dayaqlarının
çökməməsi naminə məqbul və qeyri-məqbul
nə varsa, hər şeyə əl atmaq iddiasını gizlətmirdi.
Ölkədəki ictimai-siyasi gərginlik, insanların daxili
dünyasını təlatümə gətirən müstəqillik
arzularının gerçəyə çevrilmək
reallığı SSRİ-nin siyasi səmasında qara buludları
daha da sıxlaşdırırdı.
Azərbaycan
xalqının bədxahı Mixail Qorbaçovun iqtisadiyyat
üzrə müşaviri, akademik Aqanbekyan mövcud vəziyyətdən
girəvə kimi istifadə edərək 1987-ci ilin
payızında Fransa paytaxtında "Hümanite" qəzetinə
müsahibəsində Dağlıq Qarabağın Ermənistana
birləşdirilməsi məsələsinin həlli istiqamətlərindən
söz açmışdı. SSRİ rəhbərinin erməni
müşavirinin həmin müsahibəsi Azərbaycana yönəlmiş
bir çox faciə və bəlaların
başlanğıcı üçün işarə kimi də
qəbul edilə bilərdi.
1922-ci ildən
SSRİ-nin tərkibində, "vahid qardaşlıq ailəsində"
yaşayan müttəfiq respublikaya qarşı görünməmiş
cinayət hərəkətləri törətmiş Kommunist
Partiyası rəhbərliyinin məramı bəlli idi: Sovet
İttifaqının artıq dağılmaqda olduğunu qəbul
etmir, Azərbaycanın müstəqilliyini
ağıllarına belə gətirmir, hər vəchlə
xalqın azadlıq arzularını "erməni dəyənəyi"nin
işə salınması ilə boğmaq istəyirdi. Dağlıq
Qarabağda Xüsusi İdarə Komutəsinin, Azərbaycanın
sərhəd bölgələrində, Bakıda və digər
böyük şəhərlərdə fövqəladə vəziyyət
rejiminin tətbiqi haqqında SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin
fərmanları bu məqsəddən irəli gəlirdi. Bundan
sonra imperiya daha iyrənc plan həyata keçirdi və qan
tökməkdən belə çəkinmədi. 20 Yanvar faciəsinə
hüquqi-siyasi qiymət verilməsi barədə imperiyanın
qərəzli, eyni zamanda uzağı görə bilməyən
rəhbərləri tərəfindən "səhhətinə
görə" istefaya göndərilmiş Heydər Əliyevin
və Azərbaycan xalqının tələbinə isə məhəl
qoyulmadı. Ona görə ki, bu faciədə bilavasitə
günahkar olanlar hakimiyyət ambisiyalarını həyata
keçirmək üçün xalqın taleyinə yeni qara
səhifələr yazırdılar.
Ümummilli lider Heydər
Əliyev bütün bunları görür, Azərbaycanın
yeni faciələrlə üzləşməməsi
üçün haqq səsini qaldırır, son dərəcə
mürəkkəb vəziyyətdən çıxış
yollarını o vaxt hakimyyətdə təmsil olunanlara
başa salırdı: "Tam qətiyyətlə demək
olar ki, 1985-ci ildə ölkəmizdə başlanmış dəyişikliklərin
elmi, siyası və iqtisadi əsaslarla işlənib
hazırlanmış uzunmüddətli strategiyası
olmamış və tələm-tələsik şəkildə
həyata keçirilmiş, bəzən bir-birinə zidd olan tədbirlər,
təbiidir ki, müsbət nəticələr verməmişdir.
Ölkədə yaranmış vəziyyət eynilə Azərbaycanda
da hökm sürür, respublika rəhbərliyi, həmişə
olduğu kimi, mərkəzin xəttini Azərbaycanda kor-koranə
tətbiq edir və bütün göstərişlərini həyata
keçirməyə cəhd göstərir. Nəticədə
Azərbaycanda vəziyyət daha da ağır və
dözülməzdir. Azərbaycanın ərazi
bütövlüyü pozulub".
Hadisələr
inkişaf etdikcə, böhran daha da dərinləşdikcə
imperiyanın başabəla ideoloqları
çıxış yolu kimi yeni ittifaq müqaviləsinin
bağlanması zəruriliyini ortaya atanda ulu öndər Heydər
Əliyev bu planın da faydasızlığnı, vaxtı
udmaq cəhdindən başqa bir şey
olmadığını hamıdan tez duydu. Məhz bu zamandan
başlayaraq uzun illər Kommunist Partiyasının üzvü
olmuş Heydər Əliyev 20 Yanvar faciəsindən sonra onda
yaranmış fikri qətiləşdirməyə
başladı. SSRİ-nin siyasi müqəddəratı barədə
ümumxalq səsverməsində Naxçıvan Muxtar
Respublikası iştirak etmədi. Muxtar respublikanın sakinləri
Heydər Əliyevin bu prinsipial məsələ ilə əlaqədar
mövqeyini tam dəstəklədilər. Bu, dəyişən
dünyanın, Azərbaycan xalqının azadlıq istəyinin
tələbi idi.
1991-ci il martın 7-də
Ali Sovetin sessiyasındakı çıxışında Heydər
Əliyev reallıqları söyləyirdi: "Biz
hamımız bu ittifaqın mövcud olduğu bir dövrdə
dünyaya gəlmişik, təhsil, tərbiyə
almışıq, formalaşmışıq. Biz
hamımız, hər halda tam əksəriyyətimiz bu ittifaqa
həddindən artıq inanmışıq, sədaqətlə
xidmət etmişik, xalqımızın səadətini,
xoşbəxt gələcəyini ittifaq daxilində
görmüşük. Mən və mənimlə birlikdə
xeyli müddət respublikaya rəhbərlik edən həmkarlarım
ittifaqın möhkəmlənməsi üçün daim
çalışmış, Azərbaycan xalqında da bu
ittifaqa sadiqlik və məhəbbət hissiyyatları
yaratmağa cəhd etmişik"
SSRİ tarixində yeganə haldır ki, bir müttəfiq respublika digərinin torpaqlarını zəbt edib və ittifaq bu zaman təcavüzkarı dəstəkləyib. SSRİ tarixində yeganə faktdır ki, imperiyanın qoşunları dinc, əliyalın əhalini kütləvi şəkildə qətlə yetirmişdir. Odur ki, biz sovet, sosialist məzmunundan imtina edib, 1918-ci ildəki Xalq Cümhuriyyətimizin rəmzlərini bərpa etmişiksə, onun ərazisini, ideologiyasını da bərpa etməliyik. Heydər Əliyevin çıxışından doğan məntiq bu idi. Həmin çıxışında ulu öndər bəyan edir ki: "Sov.İKP-nin bir hissəsi olan Azərbaycan KP MK-nın platforması artıq xalqı birləşdirə bilmir. O, xalq arasında nüfuzdan düşüb. Bütün xalqın iradəsini təmsil etmir. Ona görə Kommunist Partiyası hakimiyyətindən tamamilə imtina edilməlidir.
Azərbaycan xalqının birliyi yeni, heç kəsdən asılı olmayan dövlət qurulması ilə təmin edilə bilər. Azərbaycan Respublikası iqtisadi
və siyasi müstəqillik yolu ilə getməli, tam istiqlaliyyət uğrunda mübarizə aparmalıdır".
1991-ci il iyulun 19-da Heydər
Əliyev SSRİ Nazirlər Sovetinin partiya təşkilatına
ünvanladığı ərizəsində bu bəyanatdan
sonra qarşısına çıxa biləcək çətinlikləri
təsəvvür etdiyini, hər cür hücumları və
zərbələri qabaqcadan gördüyünü bildirərək
onu partiyadan çıxmağa məcbur edən başlıca
səbəbləri yazırdı: "Birincisi, hələ
1990-cı ilin yanvarında mərkəzi və Azərbaycan
KP-nin siyasi rəhbərliyi ilə Azərbaycan xalqına
qarşı edilmiş hərbi təcavüzdən sonra məndə
Sov. İKP sıralarından çıxmaq fikri yarandı. Bu,
antihumanist, Konstitusiya və hüquqazidd hərəkəti
ittiham edərkən Sov. İKP və Azərbaycan KP MK-nın
bu cinayətin üstünü açacağına və
günahkarları üzə çıxaracaqlarına ümid
bağlayırdım".
Ulu öndər Heydər
Əliyev o illərdə etdiyi bütün
çıxışlarında Kommunist Partiyasının, Sovet
imperiyasının artıq arxivə çevrildiyini, Azərbaycanın
hüquqi, dünyəvi, demokratik dövlət quruculuğu
yolu seçməli olduğunu bəyan edir, milli dövlətçiliyimizin
taleyindən narahat olaraq Azərbaycanın müstəqilliyi və
ərazi bütövlüyü uğrunda gərgin mübarizə
aparırdı. Bu istiqamətdə öz ideyalarını əvvəlcə
Naxçıvan hüdudları daxilində həyata
keçirdi. Az sonra Azərbaycanda yaranmış təhlükəli
vəziyyəti aradan qaldırmaq üçün xalqın təkidli
tələbi ilə hakimiyyətə qayıdaraq respublikada
genişmiqyaslı strategiyasını həyata keçirməyə
başladı.
Bu möhtəşəm
qayıdışdan iki il əvvəl, 1990-cı ilin iyulunda
Moskvadan Naxçıvana qayıdan Heydər Əliyev
böyük məhəbbətlə qarşılandı. Uşaqdan-böyüyə
hamı onun gəlişinə bir xilaskar kimi baxdı. Ulu
öndər əzəmətli çiyinlərini muxtar
respublikanın problemlərinin altına verməklə
yanaşı ümumilikdə Azərbaycanın taleyini
düşünürdü.
Bilirdi ki,
Naxçıvanı dirçəltmək elə Azərbaycanın
problemlərinin həllinə təkan verməkdir. Ulu öndər
əvvəlcə Naxçıvan Ali Məclisinin deputatı ,
sonra isə sədri seçildi. İran və Türkiyə
ilə danışıqlar apararaq muxtar respublikanın iqtisadi
çətinliklərini aradan qaldırmağa
çalışdı. Özünün böyük
nüfuzu sayəsində Sovet ordusunun Naxçıvanda
dislokasiya olunmuş hərbi hissələrinin
silah-sursatının müxtar respublikada qalmasına nail oldu -
sovet əsgərləri Naxçıvanı tərk edərkən
hər şeyi təhvil verib getdilər. Başqa bir qürur
duyulası məqam - muxtar respublikanın Ali Məclisinin sədri
Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycan
Xalq Cümhuriyyətinin üçrəngli bayrağı
sürəkli alqışlar altında zala gətirildi. Ulu
öndər öz qətiyyətli səsi ilə bəyan etdi
ki, bundan sonra Naxçıvan bu bayraq altında irəliləyəcəkdir.
Bəli,
Naxçıvan belə möhtəşəm günlərini
yaşadığı vaxt paytaxt Bakı gərginlik,
çaşqınlıq və nigarançılıq
içində qıvrılırdı. Bir yandan
döyüş bölgələrindəki uğursuzluqlar,
torpaqların işğal edilməsi, bir yandan da daxili
başıpozuqluq səriştəsiz AXC-Müsavat
iqtidarını tamamilə çaş-baş
salmışdı. Cəbhədəki vəziyyəti düzəltmək,
daxili çaxnaşmanı sakitləşdirmək
üçün müvafiq tədbirlər görmək əvəzinə,
tankların, PDM-lərin üstündə hakimiyyət
kürsüsünə "yürüş" edənlər
"kreslo" bölgüsünü ölkənin əsas
prioritet məsələsi səviyyəsinə
qaldırmışdılar. Siyasətə çayxana söhbətləri
rakursundan baxan kim, bu vurhavurda qaz vurub qazan dolduran kim...
Azərbaycan uçuruma
doğru gedirdi. Rayonların dalbadal işğalı,
ordudakı başıpozuqluq, satqınlıq, təcrübəsizlik,
özfəaliyyət ədaları, hərənin bir dəstə
düzəldib bəyanatlar verməsi böyük faciələrin
yaxınlaşdığından xəbər verirdi. Artıq
silahlı dəstələr düşmənlə üzbəüz
mövqelərini tərk edib üzü Bakıya
axışırdı. Ölkə vətəndaş
müharibəsi ərəfəsində idi. Xalqın səriştəsiz,
bacarıqsız rəhbərliyə olmayan inamı tamamilə
itmiş, qorxu və nigarançılıq hissi hiddətə
və qəzəbə çevrilmişdi. Xalq bilirdi ki,
AXC-Müsavat cütlüyü ölkəni bu bəlalardan
xilas edə bilməz. Elə iqtidar özü də bunu
yaxşı bilir və öz acizliyini,
bacarıqsızlığını dərk edirdi. Çıxış
yolu üçün bütün variantların bircə sonucu
vardı - Heydər Əliyevi çağırmaq! Və
xalqın təkidli tələbi ilə ulu öndər
Bakıya dəvət olundu. Səriştəsiz iqtidar
özü də kömək üçün
Naxçıvana müraciət etmişdi.
Bəli, xalqın təkidli
tələbi ilə ümummilli lider Heydər Əliyev
1993-cü il iyunun 9-da Naxçıvandan Bakıya gəldi. Onun
gəlişi ilə xalq bir az toxtadı. Heydər Əliyevi
uçuruma sürüklənən bir ölkənin
saysız-hesabsız problemləri gözləyirdi. O problemləri
həll etmək, Azərbaycanı vətəndaş
müharibəsindən, dağılmaqdan, parçalanmaqdan
xilas etmək, xalqın inamını özünə qaytarmaq,
əsgərləri düşmən üzərində qələbəyə
ruhlandırmaq üçün ancaq və ancaq Heydər Əliyev
zəkası lazım idi.
Artıq Gəncədə
qardaş qardaşa güllə atmış, qan
tökülmüşdü. Bakıda müəyyən
görüşlərdən sonra ulu öndər Gəncəyə
yollandı. Xalqla görüşdü. Vəziyyətlə hərtərəfli
tanış oldu. Hərbi hissəni gəzdi, hərbçilərlə
söhbətləşdi. Gəncə onun gəlişindən
sonra nisbətən sakitləşdi. Bu çətin səfərdən
sonra ümummilli lider Bakıya qayıdıb Milli Məclisdə
çıxış etdi: "Hadisələr dəhşətlidir,
qan tökülüb, cinayət törədilib. Bunlar
araşdırılmalıdır və bütün qanunu
pozmuş adamlar, cinayəti təşkil edənlər,
hansı tərəfdən olmasına baxmayaraq, qanun
qarşısında məsuliyyət
daşımalıdır".
O zamandan 16 il
ötür. Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanı
nəinki xilas etdi, onu həm də böyük inkişaf
yoluna çıxardı. Düzdür, bu illər ərzində
dövlətçiliyimizə təhdidlər də az
olmadı.
1994-cü ilin oktyabr,
1995-ci ilin mart dövlət çevrilişlərinə cəhdlərin
qarşısı məhz ulu öndərin müdrikliyi, qətiyyəti
sayəsində alındı. Artıq o illər arxada
qalıb. Azərbaycan Respublikası Heydər Əliyev siyasi
kursu ilə Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi
altında uğurlu sabahlarına doğru irəliləyir. Bu
gün Azərbaycan ulu öndərin arzuladığı bir
dövlət kimi dünya birliyi sıralarında öz
möhtəşəm yerini daha da möhkəmləndirməkdə,
beynəlxalq nüfuzunu və qüdrətini
artırmaqdadır.
Telman NƏZƏRLİ
Azərbaycan.- 2009.- 14
iyul.- S. 14.