Azərbaycan iqtisadi yüksəliş mərhələsini yaşayır

İqtisadi inkişafın yüksəliş mərhələsini yaşayan ölkəmizdə ardıcıl davam etdirilən islahatlar yeni makroiqtisadi mühitin formalaşmasına, beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sisteminə uğurlu inteqrasiyaya, demokratikləşmə və vətəndaş cəmiyyəti təsisatlarının sürətli inkişafına geniş imkanlar açmışdır. Azərbaycanda son beş il ərzində ümumi daxili məhsulun artımı, qlobal enerji-kommunikasiya layihələrinin həyata keçirilməsi, qeyri-neft sektorunun güclənməsi və milli iqtisadiyyatda sahibkarlar sinfinin mövqelərinin əsaslı şəkildə güclənməsi əldə olunan müsbət nəticələrdəndir. Ölkəmizdə sürətli iqtisadi inkişaf tempi demokratik islahatlar kursunun daha da genişləndirilməsinə əlverişli şərait yaradır.

"Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının (2004-2008-ci illər)" uğurla icrası bütün bölgələrimizin tarazlı inkişafını təmin etmiş, əhalinin sosial rifah halı yüksəlmiş, sahibkarlıq mühiti genişləndirilmişdir. Son beş ildə ölkə üzrə yeni yaradılan müəssisələrin 40 faizi, iş yerlərinin isə 80 faizi regionların payına düşür. Dövlət proqramı və proqrama edilən əlavələrin nəzərdə tutulan vaxtdan tez və keyfiyyətlə icra olunması nəticəsində bütün rayonların siması dəyişmiş, paytaxtla bölgələr arasında kəskin inkişaf fərqi aradan qaldırılmış, əhalinin şəhərə axınının - urbanizasiya prosesinin qarşısı alınmış, yeni infrastrukturlar yaradılmışdır. Proqramda qarşıya qoyulan vəzifələrin layiqincə yerinə yetirilməsi və son beş ildə bütün sahələrdə əldə olunmuş yüksək nailiyyətlər 2009-2013-cü illəri əhatə edən yeni dövlət proqramının hazırlanmasını labüd etmişdir. Ölkə başçısının təsdiq etdiyi II Dövlət Proqramı da qarşıdakı illərdə dinamik inkişafın davam etdirilməsi, investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılması, qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsi, əhalinin sosial durumunun daha da yaxşılaşdırılması və sahibkarlığa dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi kimi mühüm vəzifələrin həyata keçirilməsinə hesablanıb.

Ölkəmizdə qeyri-neft sektorunun möhkəmlənməsi, əlverişli biznes və investisiya mühitinin formalaşması işsizlik və yoxsulluq kimi problemlərin həllinə, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə gətirib çıxarmışdır. Cari ilin ötən dövründə ölkədə ümumi daxili məhsul 4,1 faiz artmış, qeyri-neft sektorunda artım 14 faiz təşkil etmişdir. İxrac 20 faiz, milli iqtisadiyyata qoyulan investisiyaların həcmi 19,6 faiz, orta aylıq əməkhaqqı 26,5 faiz artmışdır. Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalında artım 4,3 faiz, ümumi yükdaşımaların həcmində artım 5 faiz təşkil etmiş, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 10 faiz, pullu xidmətlərin həcmi 20,5 faiz çoxalmışdır. 2004-cü ildə təsdiqlənən regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının uğurlu icrası nəticəsində Azərbaycanda təxminən 800 min yeni iş yeri açılmış, yoxsulluğun səviyyəsi 49 faizdən 13 faizə düşmüşdür.

Ötən illər ərzində sahibkarlığın hüquqi bazasının sistem halına gətirilməsini təmin edən qanunlar və bir sıra digər mühüm normativ sənədlər qəbul edilmişdir. Sahibkarların vergi yükü azaldılmış, bu sistem xeyli dərəcədə sadələşdirilmişdir. Eyni zamanda, mərkəzdə və regionlarda infrastrukturun yeniləşdirilməsinin, respublikanın ən müxtəlif bölgələrində modul tipli elektrik stansiyalarının qurulmasının, əyalətlərin "mavi yanacaq"la təchizatının özü də dövlətin özəl sektora dəstəyinin real təzahürüdür.

Prezident İlham Əliyevin imzaladığı "Azərbaycan Respublikasında xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması haqqında" fərman da respublikamızda sahibkarlığın sürətli inkişafına xidmət edən kompleks tədbirlərin tərkib hissəsidir. Ölkəmizdə xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması sırf obyektiv zərurətdən irəli gəlir. Müasir mərhələdə Azərbaycanın mövcud iqtisadi potensialını səmərəli hərəkətə gətirmək üçün beynəlxalq təcrübənin mənimsənilməsinə geniş yer verilməlidir. Bu baxımdan xüsusi hüquqi rejimə malik müstəqil ərazi təsərrüfat kompleksi, mütərəqqi təsərrüfatçılıq forması olan xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması iqtisadi inkişaf prosesində ciddi təkan rolunu oynaya bilər. Xüsusi iqtisadi zona dedikdə, ölkədə sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi üçün xarici sərmayənin və mütərəqqi texnologiyaların cəlb olunması, qabaqcıl idarəetmə təcrübəsinin tətbiqi və yayılması məqsədilə yaradılmış, özünün inzibati sərhədi, xüsusi hüquqi rejimi olan ərazi basa düşülür. Bu hüquqi rejimdə bank, vergi, gömrük sistemi ölkənin digər ərazilərindən fərqlənir, müəyyən güzəstlər sistemi tətbiq olunur. Eyni zamanda, təsərrüfat subyektlərinin fəaliyyətinin məhdudlaşdırılması və yaxud stimullaşdırılması ölkənin digər ərazilərindən fərqli formada həyata keçirilir. Xüsusi iqtisadi zonada istər istehsalçıların, istərsə də istehlakçıların qərar qəbul etməklə bağlı müstəqillik səviyyəsi də digər ərazilərdə oldugundan fərqlidir. Belə iqtisadi zonaların üstünlükləri sırasında, ilk növbədə, etibarlı və sərfəli xidmətlər, vahid infrastruktur, cəlbedici və təhlükəsiz mühit, professional və effektiv menecment, inteqrasiya və əlaqələrin genişləndirilməsi, yüksək imic kimi məqamlar xüsusi vurğulana bilər.

İstənilən, hətta ən yüksək inkişaf səviyyəsinə malik iqtisadiyyatın da ortaya qoyduğu nəticələr cəmiyyətin sosial ehtiyaclarının təmininə yönəlməyibsə, onda o, özünəqapalı bir sistem olaraq qalır. Burada əsas məsələ iqtisadi sahədə əldə olunan dəyərlərin effektiv şəkildə sosial dəyərlərə çevrilməsinə bağlıdır. Azərbaycanda həyata keçirilən sosial siyasət də bu məqsədə xidmət edir. Hər il dövlət büdcəsinin xərclər bölümünün tərtibi zamanı sosial müdafiəyə ehtiyacı olan təbəqəyə xüsusi diqqət göstərilir. Bu kateqoriyaya aid insanların (aztəminatlı ailələrin, pensiyaçıların, əlillərin) sosial müdafiəsinə ayrılan məbləğ ildən-ilə artırılır. Prezident İlham Əliyev bildirmişdir: "Azərbaycan son illər çox sürətlə inkişaf edir. Ölkə qarşısında duran bütün vəzifələr icra edilmişdir. Siyasi müstəvidə Azərbaycan bölgədə özünəlayiq yerini tuta bilmişdir.

Beynəlxalq təşkilatlarda ölkəmiz böyük hörmətə malikdir. Azərbaycanda aparılan iqtisadi islahatlar onu göstərir ki, ölkəmiz iqtisadi artım templərinə görə son beş il ərzində dünya çapında birinci yerdədir. Azərbaycanda yaşanan iqtisadi inkişaf və iqtisadiyyatın artımı heç bir başqa ölkədə bu vaxta qədər müşahidə olunmamışdır. Ölkə qarşısında duran sosial məsələlərin həlli, iqtisadi islahatların dərinləşməsi, bölgədəki mövqelərimizin möhkəmləndirilməsi istiqamətində böyük nailiyyətlər əldə edilibdir. Əgər Azərbaycanda vətəndaş birliyi, həmrəyliyi olmasaydı, bütün bunları əldə etmək mümkün olmazdı".

Ölkədə əhalinin aztəminatlı təbəqəsinə ünvanlı sosial yardımın verilməsinə başlandığı 2006-cı il iyulun 1-dən ötən dövr ərzində mühüm nəticələr əldə edilmişdir. Sosial müdafiə sistemi mexanizminin təkmilləşdirilməsi, yardım alan ailələrin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi, yardımların verilmə müddətinin uzadılması, tələb olunan sənədlərin sayının azaldılması məqsədilə mövcud qanunvericilik aktlarına, xüsusilə "Ünvanlı dövlət sosial yardım haqqında" qanuna əlavələr və dəyişikliklər edilməsi buna misal ola bilər. Nəticədə yardımların verilmə müddəti 6 aydan bir ilədək uzadılmış, ünvanlı sosial yardım almaq üçün prosesin başlandığı dövrdən tələb olunan sənədlərin sayı 18-dən 7-dək endirilmişdir.

Hazırda vətəndaşlarımızın sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi üzrə kompleks tədbirlərin yeni mərhələsinə start verilib. Əhalinin sosial durumunun daha da yaxşılaşdırılması istiqamətində dövlət tərəfindən görülən sistemli tədbirlər vətəndaşlarımız tərəfindən ruh yüksəkliyi ilə qarşılanmaqdadr. Son beş il ərzində bu sahədə əldə edilən nəticələr ölkə rəhbərliyinin yürütdüyü sosial siyasət strategiyasının alternativsizliyini bir daha təsdiq edir.

E.HACIALIYEV

Azərbaycan.- 2009.- 18 iyul.- S. 1.