NATO Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü birmənalı dəstəkləyir

 

Prezident İlham Əliyevin Belçika Krallığına işgüzar səfərinin yekunları respublikamızın Avropa İttifaqı ilə yanaşı, qloballaşan dünyanın siyasi-hüquqi düzəninin müəyyənləşməsində mühüm rol oynayan Şimali Atlantika Alyansı ilə qarşılıqlı faydalı münasibətlərinin yüksələn xətlə inkişaf etdiyini və bütövlükdə regionun təhlükəsizliyi baxımından ciddi amilə çevrildiyini göstərir. Səfər çərçivəsində NATO rəhbərliyi ilə keçirilən müxtəlif səviyyəli görüşlər, aparılan müzakirələr ölkəmizin Avropa təhlükəsizlik strukturlarına sürətlə inteqrasiya etdiyini və hərbi-texniki əməkdaşlıq sahəsində mühüm nailiyyətlər qazandığını bir daha aşkara çıxarır.

Dövlət başçısı İlham Əliyevin Brüsseldə təşkilatın rəhbərliyi ilə görüşlərdə də xüsusi vurğuladığı kimi, 2009-cu ilin mayında Azərbaycanla NATO arasındakı hərbi-siyasi əməkdaşlığın 15-ci ildönümü tamam olur. Dövlət müstəqilliyini qazandıqdan sonra çoxqütblü inkişaf modelləri sırasından Qərb dəyərlərini seçən Azərbaycan hərbi-siyasi təhlükəsizliyinə təminatı gücləndirmək, beynəlxalq birliyin tamhüquqlu subyektinə çevrilmək üçün aparıcı beynəlxalq təşkilatlarla, o cümlədən NATO ilə əməkdaşlığa mühüm önəm verdi. Xalqın istəyilə Azərbaycanda yenidən hakimiyyətə qayıdan ümummilli lider Heydər Əliyev Şimali Atlantika Alyansı ilə hərbi-siyasi əlaqələrin dərinləşdirilməsini balanslaşdırılmış xarici siyasət doktrinasının prioritet istiqamətlərindən biri kimi müəyyənləşdirərək bu istiqamətdə praktik addımların atılmasını təmin etdi.

Alyansın beynəlxalq münasibətlər sistemində yerini və rolunu nəzərə alan ulu öndər respublikanın NATO-nun "Sülh naminə tərəfdaşlıq" (SNT) proqramına qoşulması barədə qətiyyətli qərar verərək, 1994-cü il mayın 4-də Brüsseldə təşkilatın çərçivə sazişini imzaladı. Bununla da Azərbaycan MDB məkanında Ukrayna, Moldova və Gürcüstandan sonra bu proqrama qoşulan dördüncü respublika oldu. Balanslaşdırılmış xarici siyasət kursuna üstünlük verən Azərbaycanın NATO ilə əməkdaşlığa meyillənməsi region dövlətlərinin ciddi siyasi qısqanclığı ilə qarşılanmadı. NATO-ya üzv dövlətlərin 1994-cü il yanvarın 10-11-də keçirilmiş Brüssel Sammitinin yekun bəyanatında isə ilk dəfə olaraq Cənubi Qafqazdakı vəziyyətə dair rəsmi münasibət əksini tapmışdı. Birgə bəyanatın 21-ci bəndində təşkilatın regiondakı münaqişələr və mürəkkəb vəziyyətlə bağlı narahatlığı ifadə olunur, sülhün, təhlükəsizliyin başlıca şərti kimi dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsipi önə çəkilirdi.

Azərbaycan-NATO münasibətləri son 15 ildə qarşılıqlı maraqlar əsasında, uğurla inkişaf etdirilir. Rəsmi Bakı alyansla münasibətlərini regionun geosiyasi özəlliklərini nəzərə almaqla inkişaf etdirmək, regionda sülh və təhlükəsizliyin qorunması üçün hərbi-siyasi sahədə birgə proqramlar həyata keçirmək niyyətini açıq bildirir. "SNT" proqramı çərçivəsində əməkdaşlıq ölkəmizə NATO hərbi strukturları ilə birgə təlimlər keçirmək, hərbi kadrların hazırlanmasında blokun təcrübəsindən bəhrələnmək və s. imkanlar yaratmışdır. Bu əməkdaşlıq strateji məzmun kəsb etməklə, regionun mühüm enerji layihələrinin təhlükəsiz gerçəkləşdirilməsinə də əsaslı təminat kimi nəzərdən keçirilir.

NATO standartlarına cavab verən peşəkar ordu quruculuğunu ardıcıl surətdə həyata keçirən Azərbaycan 1997-ci ildən alyansın Planlaşdırma və Analiz Prosesi Proqramında (PARP) da yaxından iştirak edir. Bu proqrama əsasən, ölkənin müdafiə sistemində əsaslı islahatlar aparılmış, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin maddi-texniki təchizatının və döyüş qabiliyyətinin NATO standartlarına uyğunlaşdırılması istiqamətində zəruri tədbirlər həyata keçirilmişdir.

Alyansın bir sıra üzv dövlətlərinin, xüsusilə ABŞ-ın Azərbaycana hərbi yardımlarının həcminin ildən-ilə artması da uğurlu əməkdaşlığın bariz nümunəsinə çevrilmişdir. Azərbaycan NATO-ya yeni dəvət almış ölkələrin modern ordu quruculuğu sahəsindəki addımlarını yaxından izləyir və bunun praktiki cəhətdən tətbiqinə çalışır. Milli ordu tədricən təşkilatın əsas götürdüyü standartları mənimsəyir və mütərəqqi meyarlardan maksimum dərəcədə bəhrələnir. NATO standartlarına cavab verən peşəkar ordu quruculuğunu sistemli və ardıcıl şəkildə davam etdirən Azərbaycan alyansın müxtəlif bölgələrdə həyata keçirdiyi sülhyaratma missiyasına da töhfəsini verməyə çalışır. Azərbaycan Ordusunun əsgər və zabit heyətinin NATO sülhməramlılarının tərkibində Kosovoda, Əfqanıstanda və İraqda keçirilən sülhməramlı əməliyyatlarda iştirak hüququ qazanması respublikamızın beynəlxalq nüfuzunun güclənməsi baxımından son dərəcə əhəmiyyətlidir. Bu o deməkdir ki, təşkilat münaqişə ocaqlarının söndürülməsində, mübahisələrin çözülməsində, qlobal planda dünyada sülh və sabitliyin təminatında Azərbaycanın potensialını, coğrafi-siyasi mövqeyini yüksək qiymətləndirir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2004-cü ilin aprelində və 2006-cı ilin noyabrında Brüsselə səfərləri və NATO Baş mənzil-qərargahında keçirdiyi görüşlər respublikamızın alyansla münasibətlərini keyfiyyətcə yeni mərhələyə qaldırmışdır. Sonuncu səfər zamanı cənab İlham Əliyevin Azərbaycan adından "Fərdi əməkdaşlıq üzrə əməliyyat planı"nı NATO rəhbərliyinə təqdim etməsi isə Azərbaycanla NATO arasında əməkdaşlığın yeni mərhələsi kimi dəyərləndirilmişdir. Buna adekvat olaraq alyans rəhbərliyinin son 5 ildə Azərbaycana diqqəti artırmaq, ölkəmizə hərbi-texniki yardımları genişləndirmək istəyi qabarıq sezilir. Azərbaycanın beynəlxalq əməkdaşlığında NATO-nun yeri və rolu getdikcə güclənir və bu, ikitərəfli əməkdaşlığın yüksələn xətlə inkişafında təsdiqini tapır. Xəzərin enerji resurslarının dinc şəraitdə mənimsənilməsi, habelə Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac boru kəmərinin, habelə Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərinin təhlükəsizliyinin qorunması baxımından Azərbaycan-NATO əməkdaşlığının mühüm əhəmiyyəti vardır.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Belçika Krallığına bir müddət əvvəl gerçəkləşən işgüzar səfəri isə mövcud əməkdaşlığın qarşılıqlı maraqlar əsasında inkişaf etdirilməsi üçün böyük potensialın mövcudluğunu önə çıxarmışdır. Dövlət başçısının NATO-nun mənzil qərargahında təşkilatın Baş katibi Yaap de Hoop Sxefferlə görüşündə ikitərəfli münasibətlərin mövcud durumu və gələcək perspektivləri ətrafında geniş fikir mübadiləsi aparılmışdır. Görüşdən sonra Prezident İlham Əliyev Şimali Atlantika Şurasında NATO üzvü olan dövlətlərin Şuradakı daimi nümayəndələri və səfirləri qarşısında çıxış etmiş, müzakirələr aparmışdır. Prezident İlham Əliyev və NATO-nun Baş katibi Yaap de Hoop Sxeffer keçirdikləri birgə mətbuat konfransında bir sıra məsələlərə aydınlıq gətirmişlər. NATO Baş katibi Azərbaycanı təşkilatın dəyərli tərəfdaşı kimi dəyərləndirmiş, ikitərəfli münasibətlərin inkişafından razılığını ifadə etmişdir. "Artıq on beş ildir ki, "Sülh naminə tərəfdaşlıq" Proqramı, 2005-ci ildən etibarən isə "Fərdi tərəfdaşlığın əməliyyat planı" çərçivəsində çalışırıq. Təbii ki, Azərbaycan nəinki regionda, o cümlədən onun hüdudlarından kənarda mühüm iştirakçıdır. Azərbaycan enerji təhlükəsizliyi baxımından çox vacib bir ölkədir və NATO-nun çox dəyərli tərəfdaşıdır. Biz həmin tərəfdaşlığı genişləndiririk. Mən Əfqanıstanda İSAF əməliyyatları çərçivəsində Azərbaycanın verdiyi vacib töhfəsinə görə Prezident Əliyevə minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. Biz bu işləri davam etdiririk və gələcəkdə də bu əsaslarla işləyəcəyik" - deyən Yaap de Hoop Sxeffer Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllini tapacağına ümidvar olduğunu demişdir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də respublikamızın avrostrukturlara inteqrasiya prosesində NATO-nun roluna yüksək önəm verdiyini, ikitərəfli hərbi-siyasi əməkdaşlığın yüksələn xətlə inkişaf etdiyini xüsusi vurğulamışdır. Dövlət başçısı ikitərəfli münasibətlərdə müşahidə olunan dinamizmə görə NATO Baş katibinə minnətdarlığını ifadə etməklə yanaşı, Azərbaycanın bütün dünyada sülh və təhlükəsizliyin təmini sahəsindəki tədbirlərə töhfə vermək niyyətini bəyan etmişdir. "İlk öncə, mən, cənab Baş katib, şəxsən Sizə Azərbaycan-NATO münasibətlərinə verdiyiniz töhfəyə görə minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. Biz bir-birimizi uzun illərdir ki, tanıyırıq. Sizin Baş katib kimi fəaliyyətiniz təşkilatı daha da gücləndirmişdir. Eyni zamanda, apardığınız iş Azərbaycan kimi ölkələri təşkilata daha da yaxınlaşdırmış və bir çox tədbirlərdə iştirakını mümkün etmişdir. Artıq öncə qeyd etdiyim kimi, təkcə ötən il Azərbaycan təmsilçiləri NATO-nun təşkil etdiyi 200-dən çox əməkdaşlıq tədbirində iştirak etmişlər. Biz bu tərəfdaşlığı yüksək dəyərləndiririk. Azərbaycan Əfqanıstanda öz hərbçilərinin sayını iki dəfə artırmaq üzrədir. Biz öz regionumuz və bütün dünyada sülh, sabitlik və təhlükəsizlik kimi ümumi işə və antiterror əməliyyatlarına verdiyimiz töhfəni davam etdirəcəyik" - deyən cənab İlham Əliyev Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı ərazi bütövlüyü prinsipinə əsaslanan qəti mövqeyinə görə NATO-ya minnətdarlığını bildirmişdir.

Azərbaycan Prezidenti, həmçinin bildirmişdir ki, regionda enerji təhlükəsizliyini təmin etmədən ümumi təhlükəsizlikdən danışmaq mümkün deyildir. Enerji təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlıq müasir dövrdə dünya üçün daha əhəmiyyətli məsələyə çevrilmişdir. Dövlət başçısı əlavə etmişdir ki, yaxşı resurslara, infrastruktura və coğrafi mövqeyə, o cümlədən önəmli kommunikasiyalara, siyasi əlaqələrə və qonşuluğa malik olan Azərbaycan gələcəkdə daha mühüm rol oynamağı planlaşdırır. "Bu günə qədər rolumuz regional hüdudlarla məhdudlaşırdı. İndi isə, hesab edirəm ki, qlobal səviyyədə qarşılıqlı əməkdaşlıq üçün çox yaxşı imkanlar var. Boru kəmərlərimiz, neft və qaz ehtiyatları regionun bugünkü sabitliyi və təhlükəsizliyinə xidmət edir və gələcəkdə qlobal enerji təhlükəsizliyinə töhfə verəcəkdir. Buna görə bu məsələlər gündəliyimizdə davamlı olaraq birinci yeri tutacaqdır".

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Brüsselə rəsmi səfərinin yekunları göstərir ki, rəsmi Bakı NATO-ya üzv olmadan da təşkilatla xüsusi əməkdaşlıq yolları arayır və bununla bağlı niyyətini açıq ifadə edir. NATO-Azərbaycan münasibətləri qarşılıqlı maraqlar əsasında inkişaf edir və bu əməkdaşlıq qlobal planda regionda sülh və sabitliyin təminatına xidmət edir. Bir sözlə, Azərbaycan regiondakı proseslərdə lider rolunu oynamaqla təşkilatın ən etibarlı, sadiq müttəfiqinə çevrilmişdir.

 

 

S.Elmanoğlu

 

Azərbaycan.-2009.-11 iyun.-S.1.