Qlobal maliyyə böhranı şəraitində dinamik iqtisadi inkişaf

Hər bir dövlətin iqtisadi sahədə qazandığı nailiyyətlər onun milli təhlükəsizliyinin vacib şərti kimi çıxış edir. İqtisadi cəhətdən güclü olmayan dövlətin beynəlxalq miqyasda öz maraq və mənafeyini, təhlükəsizliyini lazımi səviyyədə qoruması da mümkün deyildir. Təcrübə göstərir ki, dəqiq sosial-iqtisadi strategiya əsasında qarşıda duran hədəfləri düzgün müəyyənləşdirən siyasi liderlər həm də ümumilikdə ölkəsinin iqtisadi təhlükəsizliyini təmin etməyə nail olurlar. Bir çox dünya ölkələrində özünü qabarıq göstərən qlobal maliyyə böhranının Azərbaycana ciddi təsir göstərməməsi respublikamızın yeritdiyi iqtisadi siyasətin düzgünlüyünü, habelə ölkənin və xalqın milli maraqlarına cavab verdiyini bir daha təsdiqləyir.

Azərbaycanda iqtisadiyyat dinamik inkişaf edir. Proseslərin gedişi "böhran ajiotajı"nın respublikamız üçün geridə qaldığını, bank və maliyyə sektoruna real təhdid sayıla biləcək ictimai narahatlığın tamamilə aradan qalxdığını əminliklə söyləməyə ciddi əsaslar verir. Əhalinin banklara olan tərəddüdlü münasibəti aradan qalxıb, tikinti sektorunda yenidən canlanma və fəallıq müşahidə olunur, sahibkarlara güzəştli kreditlərin verilməsi əvvəlkindən də daha geniş miqyasda davam etdirilir. Üstəlik, ipoteka kreditləşməsinin bərpası respublika rəhbərliyinin uğurlu anti-böhran tədbirlərinin nəticəsi kimi diqqəti çəkir. Respublikada manatın məzənnəsinin sabit saxlanması, bank sektorunda likvidlik probleminin yaranmaması, daxili istehlak bazarına işləyən müəssisələrin əvvəlki qaydada fəaliyyət göstərməsi - bütün bunlar maliyyə böhranının respublika iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərmədiyinə dəlalət edir. Maliyyə böhranı şəraitində Azərbaycanın turizm-istirahət komplekslərinin qiymətlərində ciddi fərqlərin duyulmaması, tələbin azalmaması da böhranın vətəndaşların maddi durumuna ciddi təsir göstərmədiyindən xəbər verir.

2009-cu ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi yekunları respublikamızın qlobal böhrandan ciddi ziyan çəkməyən, əksinə, iqtisadiyyatını belə şəraitdə də inkişaf etdirən dövlətlər sırasında olduğunu göstərir. Xüsusən də real sektorda inkişaf dinamikasının yüksəlməsi, son illərdə ilk dəfə olaraq qeyri-neft sektorunun neft sektorunu üstələməsi hökumətin bu sahədə həyata keçirdiyi səmərəli islahatların nəticəsidir. Bu, həm də dövlət başçısının son beş illik fəaliyyətində iqtisadiyyatın neftdən asılılığının azaldılması istiqamətində həyata keçirdiyi tədbirlərin bəhrəsidir. Ölkə rəhbərliyinə gəlişinin ilk günlərindən Azərbaycanda yerli və xarici sahibkarların hamisinə çevrilmiş dövlət rəhbərinin həyata keçirdiyi məqsədyönlü siyasət hesabına Azərbaycanda real sektor yeni inkişaf dönəminə qədəm qoymuşdur. İlin ilk rübündə respublikada iqtisadi inkişafın 4,3 faiz, qeyri-neft sektorunda artımın isə 13,7 faiz təşkil etməsi diqqətəlayiq göstəricidir. Əhalinin pul gəlirlərinin və orta aylıq əməkhaqqının 20 faizdən çox artması ölkə vətəndaşlarının sosial rifah halının yüksəldiyini əyani şəkildə təsdiqləyir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev XVI Beynəlxalq Xəzər neft-qaz sərgi və konfransındakı çıxışında Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun yüksək artım sürətini bir daha razılıqla qeyd etmişdir: "Bu gün iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inkişafı neft sektorundan daha da sürətlə irəli gedir. Bu ilin, bütün dünya üçün böhranlı ilin ilk rübündə iqtisadi inkişaf 4,3 faiz, qeyri-neft sektorunun artımı isə 13,7 faiz təşkil etmişdir. Biz buna məhz neft siyasətinin uğurlu icrası nəticəsində, neftdən əldə edilmiş gəlirlərin səmərəli şəkildə digər sektorlara investisiya kimi qoyuluşu nəticəsində nail ola bilmişik. Bu gün Azərbaycan iqtisadiyyatı dayanıqlı iqtisadiyyatdır və əminəm ki, bütün son illər ərzində əldə edilmiş iqtisadi uğurlar növbəti illərdə davam etdiriləcəkdir".

Ümumi daxili məhsulla yanaşı, Azərbaycanın ixracında artım da xeyli yüksəlmişdir. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, bu dövrdə ixracın həcmi 1 milyard 492 milyon dollar olmaqla 24,6 faiz artmış, idxalın həcmi isə 1 faiz azalmışdır. İxracın artımı eyni zamanda daxildə istehsal potensialının güclənməsi kimi də xarakterizə edilə bilər. Respublika iqtisadiyyatına qoyulan investisiyaların həcminin 15 faiz artması ölkədəki münbit biznes və sərmayə mühitindən xəbər verir. Dünya ölkələri arasında məhdud investisiya resursları uğrunda rəqabətin daha da gücləndiyi bir zamanda Azərbaycanda mövcud olan siyasi və iqtisadi sabitlik investorların ölkəmizə marağını əhəmiyyətli dərəcədə artırmışdır.

70 faizi xarici mənbələrdən cəlb edilmiş vəsaitlər hesabına həyata keçirilən və ümumi dəyəri 350 milyon avroya yaxın olan "Qaradağsement" Səhmdar Cəmiyyətinin müasir texnologiyalar əsasında yenidən qurulmasına başlanılması buna əyani sübutdur.

Cari ilin birinci rübü ərzində istehsal və emal sahələri üzrə 99,5 faizi regionlarda olmaqla, 200 sahibkarlıq subyektinin 9,7 milyon manat məbləğində investisiya layihəsi maliyyələşdirilmişdir. Ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən verilmiş kreditlərin məbləği 2 dəfə, investisiya layihələrinin sayı isə 3,6 dəfə artmışdır. Sahibkarların maarifləndirilməsi işinin təşkili üçün regionlarda Bakı Biznes Tədris Mərkəzinin filialları yaradılmış və investisiya layihələrinin tərtib edilməsi və fondun vəsaitlərindən istifadə qaydalarına dair Lənkəran, Şəki, Sumqayıt, Horadiz və Göyçayda seminarlar keçirilmişdir. Bu tədbirlərin bütün regionlarda mütəmadi olaraq həyata keçirilməsi biznes fəaliyyətinin ölkənin inkişaf prioritetlərinə uyğunlaşdırılmasına, layihələrin keyfiyyətinin yüksəlməsinə müsbət təsir göstərmişdir.

Dövlət başçısı İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunmuş iclasında sahibkarlara güzəştli kreditlərin verilməsi prosesinin davam etdiriləcəyini bildirmişdir: "Biz bu il Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan veriləcək kreditlərin məbləğini artırdıq. Azərbaycanın gəlirlərinin müəyyən hissəsini biz neftin ixracı ilə təmin edirik və bildiyiniz kimi, son vaxtlar dünyada neftin qiyməti 3-4 dəfə aşağı düşmüşdür. Buna baxmayaraq, büdcədən sahibkarlara kömək məqsədilə ayrılan vəsaitin həcmi böyük dərəcədə artır. Artıq bu kreditlər verilməyə başlanmışdır və əminəm ki, onların hesabına yerli sahibkarlar yeni müəssisələr yaradacaq, yeni imkanlar əldə edəcək və ölkəmizin hərtərəfli inkişafına öz töhfələrini verəcəklər".

Hökumət səviyyəsində həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı 4,3 faiz, ümumi yükdaşımaların həcmi 1,1 faiz, qeyri-neft yükdaşımalarının həcmi 5 faiz, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 10 faiz, pullu xidmətlərin həcmi 20,5 faiz artmışdır. İqtisadiyyata inflyasiya təzyiqləri azalaraq keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 8,3 faiz təşkil etmiş, ilin əvvəlindən isə istehlak qiymətləri indeksi 2,1 faiz azalmışdır. Cari ilin birinci rübündə dövlət büdcəsinin gəlirləri 2 milyard 522 milyon manat olmuşdur ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 537,6 milyon manat və ya 27,1 faiz çoxdur. Əsas kapitala yönəldilmiş investisiyalar 15,2 faiz, o cümlədən qeyri-neft sektoru üzrə 72,3 faiz artmışdır.

2009-cu ildə Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun dinamik inkişafına şərait yaradan, özəl sektorun fəaliyyətini stimullaşdıran addımlardan biri də dövlət əsaslı investisiya qoyuluşlarının artımı hesabına qlobal infrastruktur layihələrinin icrasının bütün sahələrdə uğurla davam etdirilməsidir.

Qlobal maliyyə böhranının mənfi təsirlərinə məruz qalsa da, Azərbaycanda ötən illərdən başlanmış iri infrastruktur layihələrinin icrasında hansısa geriləmə müşahidə edilməmiş, işlər əvvəlki ahəngi ilə davam etdirilmişdir. Ümumilikdə dövlət büdcəsindən investisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsinə yönəldilən vəsaitlərin həcmi daha da artaraq rüb ərzində 1 milyard 79 milyon manat təşkil etmişdir. Bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,9 dəfə və ya 521 milyon manat çoxdur.

Ümumilikdə respublikamızın uğurla həyata keçirdiyi preventiv tədbirlər deməyə əsas verir ki, qlobal maliyyə böhranının cari ildə Azərbaycana ciddi təsiri olmayacaqdır. Əksinə, ilin ötən dövründə əldə olunan iqtisadi uğurlar böhranın respublikamız üçün bundan sonra da ciddi problem yaratmayacağını əminliklə söyləməyə əsas verir.

S.ELMANOĞLU

Azərbaycan.- 2009.- 17 iyun.- S. 1.