Avropa Şurası Azərbaycanla bağlı məsələlərdə yenə də ikili standartlara yol verir

AzərTAc-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki, İyunun 24-də günün ikinci yarısında Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞ PA) yay sessiyası Avropada insan hüquqlarının vəziyyəti məsələsinin müzakirəsini davam etdirmişdir.

Məruzə ətrafında müzakirələrdə Azərbaycanın AŞ PA-dakı nümayəndə heyətinin rəhbəri Səməd Seyidov çıxış edərək demişdir: Məruzə hazırda bizim insan hüquqları sahəsində hansı mərhələdə olduğumuzu və bundan sonra da hansı istiqamətdə hərəkət etməyimizi əks etdirir. Bu baxımdan qurumun Monitorinq Komitəsinin işinə diqqət yetirməliyik. Eyni problemə ayrı-ayrı ölkələrdə müxtəlif yanaşma tərzinin şahidi oluruq. Avropa Şurasının üzvü olan ölkələr fundamental dəyərlər, demokratiya sahəsində çətinliklərlə üzləşirlər. Amma Azərbaycan yeganə ölkədir ki, buradakı problemlərə fərqli yanaşma yolu ilə məruzəçi təyin edilir və məsələlər xüsusi formada araşdırılır.

Mən buna misal olaraq siyasi məhbuslar üzrə məruzəçinin təyin olunmasını göstərmək istəyirəm. Ölkələr vardır ki, orada siyasi məhbus sözündən danışmaq olmaz. Siyasi məhbus sözü yerinə "azadlıqdan məhrum olmuş insanlar" ifadəsi işlədilir və bu məsələdə qərəzçiliyin olmaması müşahidə edilir. Bu isə özlüyündə görülmüş işlərin legitimliyini şübhə altına alır.

Azərbaycana gəldikdə, bu cür hallar, nədənsə, tez-tez yada düşür. Bu dəfə isə Azərbaycanda Qeyri-Hökumət Təşkilatları haqqında qanuna dəyişiliklər danışıq mövzusuna çevrilmişdir. Xatırladım ki, ölkəmizdə bu barədə hər hansı qanun qəbul edilməmişdir və bütün bunlar AŞ PA-da Azərbaycanı istəməyənlər tərəfindən uydurulmuş şayiələrdir. Bu isə, öz növbəsində AŞ PA ilə Azərbaycan arasında formalaşmış yüksək əlaqələrə ciddi ziyan vurmaq məqsədi daşıyır. Fikrimcə, demokratiyadan danışanda mövqeləri nəzərə almaq lazımdır. AŞ PA daxilində bütün vəzifələr də rotasiya prinsiplərinə cavab verməlidir. AŞ PA sədri, komitə sədrləri müəyyən müddətə seçildikləri halda, nədənsə, məruzəçilər uzun müddətə bu vəzifəni tuturlar. Biz bir növ onların girovlarına çevrilmişik. Bu məruzəçilər yaxşı əlaqələri olan ölkələrə dair müsbət hesabatlar hazırlayırlar. Əks halda, çox tənqidi və tamamilə fərqli yanaşma olan hesabatlarla üzləşirik.

Avropa Şurasının özündə problemlər yaranmışdır. Vəziyyət elə şəkil almışdır ki, baş katibi seçmək mümkün olmur.

Böyük Britaniyadan olan deputat Maykl Hənkok AŞPA-nın mövqeyini kəskin tənqid edərək demişdir ki, təşkilat hər hansı məsələnin müzakirəsində ikili standartlara yol verməməlidir. Təşkilata qarşı monitorinq aparmağa dair fikirlər səsləndirən deputat qurumun heç bir şey etmədiyini, boş danışıq mənbəyi olduğunu, bunu baş katibin seçki prosesində özünü büruzə verdiyini bildirmiş, insan hüquqlarını pozan, demokratik dəyərlərə hörmət etməyən ölkələrə eyni yanaşmanı pisləmiş, ikili standartlara yol verilməsinin ciddi fəsadlar doğurduğunu bildirmişdir.

Məruzənin qərəzli məqamlarla zəngin olduğunu vurğulayan M.Hənkok hesabatın 8-ci bəndində Ermənistandakı vəziyyətlə bağlı "siyasi müxalifət" termini işlədilməsinə qəti etirazını ifadə edərək, onun yerinə nə üçün "siyasi məhbus" işlədilməməsini məruzəçiyə ciddi irad tutmuşdur. Ermənistanda mart hadisələrində tutulanlar siyasi əqidələrinə görə həbs edilmişlər. Amma məruzənin 10-cu bəndində, nədənsə, Azəbycanda siyasi məhbuslardan danışılır və AŞ PA Azərbaycanda "siyasi məhbus" məsələsinin araşdırılmasını tələb edir. Belə məqamlara Türkiyəyə aid olan hissədə də rast gəlinir.

Sonda M.Hənkok bildirmişdir ki, hesabatı hazırlamış məruzəçilər vəziyyətlə bağlı aydın fikirlərə malik deyillər. Hətta Monitorinq Komitəsinin elə üzvləri vardır ki, ölkəsi monitorinq altında deyilsə, orada iştirak etməkdən boyun qaçırır.

Sessiyada "Avropanın unudulmuş insanları: yaşayış yerini uzun müddətə dəyişmiş şəxslərin hüquqlarının müdafiəsi" mövzusunda məruzə dinlənilmişdir. Böyük britaniyalı deputat Con Qrenveynin hazırladığı məruzədə və BMT baş katibinin öz ölkələrində yerlərini dəyişmiş şəxslərin insan hüquqları üzrə xüsusi nümayəndəsinin çıxışında münaqişələr nəticəsində doğma ocaqlarını zor gücünə tərk etmiş insanlar barədə müxtəlif təşkilatların qəbul etdikləri qərarlara baxmayaraq, onların problemlərinin bu günədək həll edilmədiyi, belə şəxslərin ağır şəraitdə yaşadıqları, hətta seçmək və seçilmək hüququndan məhrum olduqları, etnik təmizləmə məqsədi daşıyan münaqişələrdən daha çox yaşlıların, qadın və uşaqların əziyyət çəkdikləri xatırladılmışdır. Unudulmuş, doğma ocaqlarından didərgin düşmüş bu insanların öz yerlərinə qayıtmaları üçün BMT və Avropa Şurasının birgə səy göstərmələrinin vacibliyi istər məruzədə, istərsə də çıxışlarda öz əksini tapmışdır.

Müzakirələrdə iştirak edən Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü Gültəkin Hacıbəyli məruzə ilə yaxından tanış olduğunu vurğulamış, məcburi köçkünlərlə qaçqınlar arasındakı fərqi ayıra bilməməsini, məruzədə erməni qaçqınlardan daha çox danışmasını məruzəçiyə irad tutmuş, hesabatda əslində məsburi köçkünlərdən bəhs edildiyini ona xatırlatmışdır.

Deputat bildirmişdir ki, əgər C.Qrinveyn hazırladığı məruzədə qaçqın problemini bütünlüklə əks etdirmək istəmişdirsə, nə üçün Ermənistandan qaçqın düşmüş 300 min azərbaycanlının və Özbəkistanın Fərqanə vilayətindən zorla qovulmuş 50 min məshəti türklərinin taleyindən söz açmamışdır? Digər tərəfdən, məruzəçi qaçqın düşmüş azərbaycanlıların taleyinə biganəliklə yanaşmış və onların barəsində, nədənsə, susmağı qərara almışdır. Amma hesabatında başqa ölkələrdəki qaçqınlar haqqında bir neçə dəfə söz açmışdır.

Hesabatda qeyd olunur ki, ermənilər münaqişə zəminində qaçqın düşmüşlər. Bəs Ermənistanda etnik təmizləmə qurbanı olan 300 min azərbaycanlı qaçqının taleyi niyə unudulur? Bundan əlavə, məruzə müəllifi hətta Ermənistanın işğalı nəticəsində məcburi köçkün düşmüş 700 min azərbaycanlının zorla doğma yurd-yuvalarından çıxarılmasını belə "unutmuşdur". Buna görə də belə təsəvvür yaranır ki, azərbaycanlılar ermənilərdən fərqli olaraq öz xoşları ilə qaçqın və məcburi köçkünə çevrilmişlər.

Bundan başqa, məruzədə guya Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin bombardmanı nəticəsində 70 min erməninin məcburi köçkünə çevrildiyi göstərilmişdir. Digər tərəfdən isə məruzədən belə fikir yaranır ki, guya hərbi əməliyyatlar Ermənistan ərazisində aparılmış, bombardmanlar zamanı çoxlu sayda erməninin evi dağıdılmışdır. Halbuki hamıya aydındır ki, Ermənistan heç zaman işğala məruz qalmamış və onun ərazilərində heç vaxt hərbi əməliyyatlar getməmişdir. Əksinə, işğala məruz qalan Azərbaycan olmuşdur. Görünür, Azərbaycana qərəzli yanaşmanın nəticəsidir ki, Ermənistan silahlı qüvvələrinin ölkəmizin şəhər və kəndlərini, qəsəbələrini yerlə-yeksan etməsi, evləri yandırması faktı yenə unudulmuşdur.

Belə müəmmaların nümayəndə heyətimiz tərəfindən dəfələrlə qeyd edildiyini xatırladan deputat sonda demişdir: Biz Avropa Şurasında xalqımızın faciəsinə belə qərəzli, ədalətsiz və alçaldıcı münasibətdən artıq yorulmuşuq.

Azərbaycan.- 2009.- 28 iyun.- S. 5.