Azərbaycan Ordusu Ermənistanı vahiməyə salır

Qlobal maliyyə böhranı şəraitində belə Azərbaycan bu gün də bütün aparıcı sahələr üzrə öz dinamik inkişaf tempini qoruyub saxlamaqda davam edir. Xüsusən də ölkəmizin iqtisadi cəhətdən günü-gündən qüdrətlənməsi Azərbaycanı təkcə mövcud olduğu regionda yox, daha böyük bir coğrafi məkanda lider dövlətə çevirir. Qüdrətli Azərbaycan mövqelərinin daha da gücləndiyi bir vaxtda ona yarana biləcək hər hansı təhlükəni önləmək, eləcə də ərazi bütövlüyünü tələb olunacağı təqdirdə güc yolu ilə bərpa etmək üçün silahlı qüvvələrinin inkişafını, maddi-texniki bazasının güclənməsini də xüsus diqqət mərkəzində saxlayır.

Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı mövqeyinin arxasında real gücü dayanır

Bu gün Cənubi Qafqazda ən güclü ordunun məhz Azərbaycana məxsus olması dünya, həmçinin region dövlətlərinin özü tərəfindən də etiraf olunur. Azərbaycan Ordusunun günü-gündən qüdrətlənməsi isə təbii olaraq işğalçı Ermənistanın ciddi narahatlığına səbəb olmaqdadır.

Erməniləri narahat edən əsas məqam Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərini azad etmək üçün hərbi əməliyyatlara başlaya biləcəyi və bu zaman Azərbaycan Ordusunun qarşısında qısa zaman kəsiyində olsa belə tab gətirə bilməyəcəklərini yaxşı başa düşmələridir. Azərbaycan isə beynəlxalq hüquq çərçivəsində ərazilərini işğaldan azad etmək üçün hərbi əməliyyatlara başlamaq hüququna malik olduğunu dəfələrlə bəyan edib. Bu məqama toxunan Prezident İlham Əliyev bildirir: "15 il ərzində - atəşkəs rejimi bağlanandan sonra aparılan danışıqlar heç bir nəticə vermir. Belə olan halda təbii ki, biz ordumuzun gücünə güvənməliyik. Məhz bu məqsədlə son illər ərzində mütəmadi qaydada ordu potensialının gücləndirilməsi üçün praktiki tədbirlər görülübdür. Bu gün bizim ordumuz bölgədə ən qüdrətli ordudur. Azərbaycanda istənilən vəzifəni icra etməyə qadir olan silahlı birləşmələr fəaliyyət göstərir və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası üçün biz lazım olan halda hərbi gücdən də istifadə edə bilərik. Bu, bizim suveren hüququmuzdur. Beynəlxalq hüquq normaları da bizə bu imkanı verir".

Prezident İlham Əliyevin bu bəyanatı, eləcə də iyunun 24-də Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin yaradılmasının 91-ci ildönümü münasibətilə Müdafiə Nazirliyinin, Dövlət Sərhəd Xidmətinin və Daxili Qoşunların birləşmə və hissələrinin irimiqyaslı birgə əməliyyat-taktiki təlimi yenidən Ermənistanda ciddi narahatlıq doğurub. Məhz bu səbəbdən Prezident İlham Əliyevin bəyanatı, eləcə də sözügedən irimiqyaslı birgə əməliyyat-taktiki təlim Ermənistanda əsas müzakirə predmetlərindən birinə çevrilib. Prezident İlham Əliyevin şəxsən bu təlimlərdə iştirakı Ermənistanda ən müxtəlif prizmalardan izah olunur. Məsələn, Ermənistanın "Ayasor" portalının yazdığına görə, Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı mövqeyinin arxasında real gücün dayandığını bu təlimlərlə nümayiş etdirib. Portal təlimlərin gələn ay Moskvada Prezident İlham Əliyevin Serj Sarkisyanla görüşü ərəfəsində baş tutmasını da təsadüfi saymır. Bildirilir ki, Azərbaycan bu təlimlərlə aparılan danışıqlarda Ermənistanı indiyə qədər olan mövqeyindən geri çəkilməyə də vadar edir.

Ermənistan isə yaxşı başa düşür ki, danışıqlar prosesində mövqeyində dəyişiklik etməsə, Azərbaycanla hərbi qarşıdurmaya getməsi qaçılmaz olacaq. Lakin bu dəfə Ermənistan üçün belə qarşıdurma arzuedilməz hal sayılır. Qeyd olunur ki, Azərbaycanla yenidən müharibəyə başlamaq üçün əvvəla, Ermənistanın iqtisadi gücü yoxdur, ikincisi bu gün Azərbaycanın müasir texnika ilə silahlanmış güclü ordusu var: "Belə şəraitdə isə müharibənin başlanması arzuolunmaz nəticələrə gətirib çıxara bilər". Bütün bunların fonunda isə Prezident İlham Əliyevlə növbəti görüşə Serj Sarkisyanın bir qədər zəifləmiş mövqedən qatılacağı proqnozlaşdırılır.

Azərbaycanla yenidən hərbi qarşıdurma Ermənistanın məhvi deməkdir

Ermənistanın "Arminfo" agentliyi isə qeyd olunan irimiqyaslı birgə əməliyyat-taktiki təlimindən sonra beynəlxalq ictimaiyyətin hərbi əməliyyatların başlanmasına qarşı nümayiş etdirdiyi mövqeyi daha çox qabardır və müharibənin başlanmasını yolverilməz sayır. Lakin beynəlxalq ictimaiyyətin antimüharibə çağırışlarını yada salan agentlik nədənsə beynəlxalq təşkilatların, o cümlədən BMT-nin, Avropa Şurasının Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasına dair qəbul etdiyi sənədləri xatırlatmır. Azərbaycanın hərbi qüdrətini etiraf edən agentlik istənilən halda müharibənin başlanmasını Ermənistan üçün fəlakət sayır.

Erməni politoloq Suren Surenyanın isə iyunun 24-də keçirilmiş irimiqyaslı birgə əməliyyat-taktiki təlimlə bağlı fikirləri daha çox maraq doğurur. Onun sözlərinə görə, təlimdə istifadə olunan texnikalar Azərbaycan Ordusunun müasir hərbi avadanlıq və silahla təmin edilməsinə dair deyilənlərin əsassız olmadığını bir daha nümayiş etdirdi: "Bu gün Azərbaycan Ordusunda elə silahlar var ki, bizdə onların bir nümunəsi belə yoxdur. Həmçinin yaddan çıxmamalıdır ki, say etibarı ilə də Azərbaycan Ordusu bizim silahlı qüvvələri üstələyir. Maddi təminat baxımından da vəziyyət bizim xeyrimizə deyil. Bu gün Serj Sarkisyan və Robert Koçaryan cütlüyü ordunu elə hala salıb ki, bura daha çox rüşvətxorluq, cinayət mənbəyinə çevrilib".

Belə ordu ilə Azərbaycanın qarşısında duruş gətirməyin çətin olduğunu etiraf edən politoloq Ermənistanın əsas çıxış yolunun Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafında danışıqlar yolu ilə tərəqqiyə nail olunmasında görür. Suren Surenyan onu da bildirir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll olunmayanadək Ermənistan müstəqil dövlət ola bilməz. Çünki yaranmış çətin vəziyyətdən çıxmaq üçün ölkənin heç bir resursu yoxdur. Onun fikrincə, Azərbaycan işğal olunmuş 7 rayonun qaytarılması müqabilində Dağlıq Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyinə tam zəmanət verərsə, rəsmi Yerevan bu təklifi qiymətləndirməlidir. Əks təqdirdə, Suren Surenyan Dağlıq Qarabağın özünün də tezliklə Azərbaycanın nəzarətinə keçəcəyini istisna etməyib.

Digər erməni politoloq Levon Məlik-Şahnazaryan da belə hesab edir ki, resursların müqayisəsi baxımından Azərbaycanla yenidən hərbi qarşıdurma Ermənistan üçün böyük miqyaslı itkilərə gətirib çıxara bilər. Onun fikrincə, Azərbaycanın hərbi güc nümayişi artıq bu ölkənin Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı mövcud vəziyyətin bir müddət də davam etməsilə barışmaq niyyətində olmadığını göstərir: "Azərbaycan bu gün ordusuna milyardlarla dollar xərcləyir və bundan sonra orduya daha böyük miqdarda vəsait ayıracağını açıq bəyan edir. Bu gün Azərbaycanın ordu xərcləri Ermənistanın dövlət büdcəsinə bərabərdir. Əlbəttə ki, belə vəziyyət ordunun hərbi-texniki və digər maddi vəsaitlərlə təmini baxımından Azərbaycan və Ermənistan arasında ciddi fərq yaradır". Yaranmış vəziyyət politoloqa görə, Ermənistanın Azərbaycan tərəfindən təkcə iqtisadi yox, həm də hərbi təzyiqlərə məruz qalması deməkdir ki, sonda belə durum Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafında rəsmi Yerevanın mövqe dəyişikliyi etməsinə gətirib çıxara bilər.

Belə vəziyyətdə Ermənistan ordusunun Azərbaycanın qarşısında duruş gətirə bilməyəcəyi sabiq prezident Levon Ter-Petrosyan tərəfindən də bir neçə dəfə etiraf olunub. Onun sözlərinə görə, ac-yalavac vəziyyətdə saxlanılan Ermənistan ordusunu ən müasir avadanlıqlarla təchiz edilmiş nizamlı Azərbaycan Ordusu ilə müqayisə etmək mümkünsüzdür: "Sarkisyan da yaxşı bilir ki, ac-yalavac Ermənistan ordusunu, ən müasir avadanlıqlarla təchiz edilmiş nizamlı Azərbaycan Ordusu ilə müqayisə etmək belə mümkün deyil. Bu səbəbdən də o, Bakının münaqişənin hərb yolu ilə həllini istisna etməyən açıqlamalarından qorxuya düşüb və danışıqlarda geri addım atmağa məcburdur".

Azərbaycan və Ermənistan orduları arasında fərq durmadan artır

Qarşıdakı dövr ərzində isə Azərbaycan və Ermənistan orduları arasında fərqin daha da böyüyəcəyini ermənilər özləri də etiraf edir və bunun əsas səbəbi olaraq Ermənistanın iqtisadi çöküşünü göstərirlər. Qeyd olunur ki, iqtisadi böhran yaşayan Ermənistan Azərbaycandan fərqli olaraq ordunu nəinki müasir silahlarla, heç gündəlik ərzaqla belə təmin etməkdə çətinlik çəkir.

Qarşıdakı dövr üçün isə Ermənistanın daha böyük iqtisadi problemlərlə üzləşəcəyi artıq rəsmi dairələrdə də etiraf edilir. Ermənistan Mərkəzi Bankının keçmiş sədri Baqrat Asatryan isə iqtisadi vəziyyətin daha da pisləşəcəyini konkret faktlarla izah edir: "Mahiyyət etibarı ilə bu gün Ermənistanda heç bir ixracat yoxdur. Əgər ilin əvvəlindən bu sahədə başlanan tendensiya davam etsə, onda ilin sonuna kimi Ermənistanın ixracatı cəmi 5-6 milyon dollar təşkil edəcək. İxracatı bugünkü xarici borcla müqayisə etsək, onda ixrac bu borcun cəmi 20 faizini ödəyə bilər. Bu, sadəcə dəhşətdir".

Ermənistanın xarici borc sahəsində ciddi problemlər yaşaya biləcəyi bu ölkə parlamentinin maliyyə-kredit və büdcə daimi komissiyasının sədri Haqik Minasyan tərəfindən də etiraf olunub. Onun sözlərinə görə, böhran şəraitində tikinti sahəsinin inkişafına çalışaraq Ermənistan xarici borcların bağlanmasında ciddi problemlərlə üzləşə bilər: "Tikinti ixrac sahəsinə aid olmadığından bu gün buraya böyük həcmdə vəsaitlər ayrılması risklidir".

Ermənistanın sabiq baş naziri Qrant Baqratyan isə qeyd edir ki, əslində, hökumətin xüsusi diqqət yetirdiyi tikinti sektoru da ölkədə ən korrupsiyalaşmış sahələrdən biri kimi çıxış edir və "gizli iqtisadiyyatı"ın əsasını təşkil edir: "Tikinti Ermənistanda "gizli biznesə" çevrilib. Hökumət isə məmurların nəzarətində olan bu sahəyə indi milyonlarla dollar vəsait ayırmağa çalışır. Halbuki, indiki vəziyyətdə böhranın başlandığı sahələrdən olan tikintiyə də vəsait ayrılması yanlışdır. Özü də bu yardımlara rəğmən, indi tikinti sektorundan vergi daxilolmaları olduqca aşağı səviyyədədir. Həmçinin o da acınacaqlı faktdır ki, hökumət yalnız iri tikinti şirkətlərini dəstəkləməyə cəhd göstərir".

Məlumat üçün bildirək ki, rəsmi rəqəmlərə görə, cari ilin ilk 4 ayı ərzində Ermənistanda tikinti sektorunda 42,4 faizlik geriləmə qeydə alınıb. Müstəqil ekspertlər isə əslində tikinti sahəsində böhran həddinin 70 faizdən yuxarı olması qənaətindədir. Yaxın perspektivdə isə bu sahədə vəziyyətin daha da pisləşəcəyi gözlənilir.

Ermənistana xaricdən göndərilən pulların azalması isə vəziyyəti bir qədər də pisləşdirir. Ermənistanın Ərazi İdarəsi Nazirliyinin Miqrasiya Agentliyinin rəisi Haqik Yeqanyan yanvarda 25 faiz azalan xarici pul köçürmələrinin apreldə 39 faiz azaldığını bildirib. Rusiyadan Ermənistana göndərilən pulların həcmində isə 36 faizlik azalma baş verib. Qarşıdakı dövr ərzində isə bu sahədə vəziyyətin daha da pisləşəcəyi şübhə doğurmur.

Belə vəziyyətdə Ermənistanda korrupsiyanın miqdarının daha da genişlənməsi ölkənin üzləşdiyi problemlərin miqyasını daha da artırır. Bu ölkənin "Qrapark" qəzetinin yazdığına görə, sabiq prezident Robert Koçaryan Rusiyanın Ermənistan üçün ayırdığı 500 milyon dollarlıq kreditdən onun biznesi üçün pay ayrılmasını tələb edib. "Qrapark" yazır ki, artıq kreditdən 10 milyon dollar Robert Koçaryana məxsus Kacaran mis-molibden kombinatına ayrılacaq. Bundan başqa yenə də Robert Koçaryana məxsus "Roberto" mağazalar şəbəkəsi Rusiya kreditindən daha 5 milyon dollar alacaq.

Qəzet ümumilikdə Rusiya kreditinin hakimiyyət rəhbərliyinə yaxın şəxslərin biznesi üçün bölüşdürüləcəyini və ölkə əhalisinin bu borcdan da heç bir xeyir götürməyəcəyini yazır.

Bütün bunlar qarşıdakı dövr ərzində Ermənistanda iqtisadi vəziyyətin daha da pisləşəcəyindən xəbər verir. İqtisadi vəziyyəti pisləşən Ermənistanın müvafiq olaraq ordusunun da durumunun indikindən acınacaqlı günə düşməsi labüddür. Belə ordunu isə müasir Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin bir həmləyə dağıtması şübhə doğurmur.

R.İSLAMOĞLU

Azərbaycan.- 2009.- 30 iyun.- S. 7.