İşıqlı amallar yolunda

Ölkəmizdə milli teatrın yaranış tapmasının 135 ili tamam olur. Mirzə Fətəli Axundovun ilk dəfə oynanılan "Lənkəran xanının vəziri" və "Hacı Qara" komediyaları gündən-günə inkişaf edən, alqışlarla qarşılanan, sevilən sənətin əsasını qoymuşdur. Teatrın tərəqqi tapmasında Həsən bəy Zərdabinin, Nəcəf bəy Vəzirovun, Əsgər ağa Goraninin, səhnə yaradıcılığında Mirzağa Əliyevin, Kazım Ziyanın, Ağasadıq Gəraybəylinin, Rza Əfqanlının və başqalarının əməyi, xidmətləri bu gün də ehtiramla yad olunur. Azərbaycanda ilk teatr binasını isə məşhur xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyev inşa etdirmiş, sənətsevərlərin ixtiyarına vermişdi.

XIX əsrin sonlarından, XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq Azərbaycan ziyalıları doğma millətin arzularını ürəklərində qoyan savadsızlığı, nadanlığı, cəhaləti, dini fanatizmi aradan qaldırmaq üçün müxtəlif variantlar düşünüb, çarələr axtarıblar. İşıqlı təfəkkür sahiblərinin gəldiyi qənaət isə belə olub: teatrı və mətbuatı yaradıb inkişaf etdirmək. Məhz bu ideyalarla cəmiyyətə təsir etmək, insanları qəflət yuxusundan ayıltmaq, onlara öz hüquqlarını anlatmaq mümkün idi.

Azərbaycanın ayrı-ayrı bölgələrində - Bakıda, Naxçıvanda, İrəvanda, Şuşada, Qubada, Lənkəranda, Dərbənddə milli tərəqqi, azadlıq uğrunda ardıcıl mübarizə aparılır, təbliğat, təşviqat tədbirləri həyata keçirilirdi. Adları teatr tariximizin səhifələrinə qızıl hərflərlə yazılmış Mirzə Fətəli Axundov, Nəcəf bəy Vəzirov, Cəlil Məmmədquluzadə, Firudin bəy Köçərli, Həbib bəy Mahmudbəyov, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Nəriman Nərimanov, Üzeyir Hacıbəyov, Hüseyn Ərəblinski, Xəlil İbrahimov, Hüseynqulu Sarabski, Mirmahmud Kazımovski, Sidqi Ruhulla, Abbas Mirzə Şərifzadə və başqaları xalqımızın milli şüurunun oyanışı uğrunda böyük fədakarlıqlar göstərmiş, cəfalar çəkmişlər.

Milli teatrımızın inkişafında, yeni-yeni sənət məbədlərinin yaradılmasında ümummilli lider Heydər Əliyevin böyük xidmətləri olmuşdur. Ulu öndərin mədəniyyətə göstərdiyi qayğı, diqqət o qədər böyük, hərtərəfli idi ki, xidmətləri "Azərbaycan mədəniyyətinin himayədarı" kimi yaddaşlarda qalıb. Unudulmaz şəxsiyyət mütəmadi olaraq yeni tamaşalara baxmağa gedər, teatr xadimlərinə qayğı göstərərdi. Sənət adamları mükafatlara, fəxri adlara layiq görülərdilər. Bu ənənə yenə də uğurla davam etdirilir.

Milli teatrımız, bütövlükdə Azərbaycan mədəniyyəti özünün inkişaf, uğurlu dövrünü yaşamaqdadır. Paytaxtda və əyalətlərdə teatr binaları əsaslı şəkildə bərpa və təmir olunur, yeni texniki avadanlıqlarla təchiz edilir. Hazırda respublikamızda 30-a yaxın professional teatr, 50-yə qədər xalq və özəl teatr, 15-ə yaxın konsert təşkilatı fəaliyyət göstərir. Sənət məbədlərində çalışan, xidmətləri ilə seçilənlərin əməyi vaxtaşırı qiymətləndirilir. Ölkə başçısı cənab İlham Əliyev ulu öndərin ənənəsini davam etdirir, sözə, sənətə, sənətkara yüksək qiymət verir. Dövlət başçısının sərəncamları ilə teatr xadimləri mənzillə, fərdi təqaüdlə təmin edilir.

Sənət yolunda cəfalar çəkmiş, əzab-əziyyətlərə qatlaşıb milli teatrımızın inkişafına can yandırmış klassiklər də unudulmur, daim ehtiramla yad edilirlər. Bir sözlə, ölkəmizdə teatr əsl inkişaf, tərəqqi dövrünü yaşayır, işıqlı amallar, ideyalar yolu ilə inamla irəliyə doğru gedir.

T.Ağaoğlu

Azərbaycan.-2009.-8 mart.-S.12.