Azərbaycan İƏT üzvü olan ölkələr arasında iqtisadi əlaqələrin inkişafına dəyərli töhfələr verir

Beynəlxalq təşkilatlara üzv olmaq və onların işində fəal iştirak etmək hər bir dövlət üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu mənada Azərbaycanın da xarici siyasətində beynəlxalq təşkilatlarla münasibətləri inkişaf etdirmək prioritet istiqamətlərdən biridir.

Təsadüfi deyil ki, BMT ilə əlaqələr Azərbaycanın qlobal dünya siyasətinə fəal qatılmasında, ATƏT-lə əlaqələr Avropa təhlükəsizlik və əməkdaşlıq sisteminə qoşulmasında, Avropa İttifaqı ilə Avratlantik məkana inteqrasiya prosesində, Avropa Şurası ilə qlobal demokratikləşmə proseslərində yaxından iştirak etməsində əvəzsiz rol oynayır. Bu və digər beynəlxalq mötəbər təşkilatlarla əməkdaşlığın mövcudluğu və intensiv inkişafı ümummilli lider Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi və Prezident İlham Əliyevin uğurla həyata keçirdiyi xarici siyasətin mühüm tərkib hissəsidir.

Azərbaycan Respublikasının İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı ilə münasibətlərinin inkişafı ölkəmizin xarici siyasət kursunda prioritet istiqamətlərdəndir və strateji əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan İƏT-ə rəsmi olaraq 1992-ci ildə qəbul olunub. Həmin il Mərkəzi Asiya ölkələri də təşkilata üzv olublar. Hazırda təşkilatın 10 üzvü var: Azərbaycan, Türkiyə, İran, Pakistan, Əfqanıstan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Tacikistan və Türkmənistan.Təşkilata üzv dövlətləri çox dərin tarixi, mədəni tellər bağlayır. Müştərək adət-ənənələr üzv dövlətləri daha da sıx birləşdirir və təşkilatın uğurlu fəaliyyəti üçün çox gözəl zəmin yaradır.

Ulu öndər Heydər Əliyev müsəlman ölkələri arasında siyasi və iqtisadi əməkdaşlığı möhkəmlətməyi, sülh şəraitini təmin etməyi, onların oxşar mənəvi dəyərlərini, mədəniyyətlərini, ənənələrini qoruyub saxlamağı və inkişaf etdirməyi həmişə xüsusi qeyd etmiş, bu istiqamətdə həmin dövlətləri birləşdirən beynəlxalq təşkilatların imkanlarından səmərəli istifadə etməyin zəruriliyini hər zaman vurğulamışdır. 1993-cü ildə Heydər Əliyevin xalqın tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışından sonra Azərbaycanın bütün beynəlxalq təşkilatlarla, o cümlədən müsəlman dövlətlərini birləşdirən İslam Konfransı Təşkilatı ilə olduğu kimi İƏT-lə də əlaqələri intensivləşməyə və fəallaşmağa başladı. Ulu öndər Azərbaycanın İƏT-lə əlaqələrini nəzarətində saxlamış, onun durmadan inkişafı üçün müvafiq tədbirlər görülməsinə, bu sahədə ardıcıl iş aparılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Təsadüfi deyil ki, ulu öndər Heydər Əliyev İƏT-in bir neçə sammitində iştirak etmişdir.

İƏT də İslam Konfransı Təşkilatı kimi Ermənistanın Azərbaycan ərazilərinin işğalını pisləmiş, işğalçı ölkədən qoşunlarını Azərbaycan torpaqlarından çıxarmağı tələb etmişdir. İƏT-ə üzv ölkələrin hələ 1993-cü ilin iyulunda İstanbulda keçirilən II zirvə toplantısında ermənilərin Azərbaycanın Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl, Qubadlı və Ağdərə rayonlarına hücumları pislənmiş, Ermənistandan öz qoşunlarını işğal olunmuş ərazilərdən çıxarması və BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini yerinə yetirməsi tələb edilmişdi. Qeyd edək ki, sammitdə İƏT-in uzunmüddətli inkişafına dair İstanbul Bəyannaməsi qəbul edilmişdir. Sənəddə İƏT-in iqtisadiyyatla yanaşı, elm və mədəniyyət sahələrində başlıca vəzifələri və fəaliyyət istiqamətləri müəyyənləşmişdir.

İƏT-in III zirvə toplantısı 1995-ci ilin martında İslamabadda, IV zirvə toplantısı 1996-cı ilin mayında Aşqabadda, V zirvə toplantısı 1998-ci ilin mayında Almatıda, VI zirvə toplantısı 2000-ci ilin iyununda Tehranda, VII zirvə toplantısı 2002-ci ilin oktyabrında İstanbulda, VIII zirvə toplantısı 2004-cü ilin sentyabrında Düşənbədə keçirilib. Zirvə toplantılarında təşkilata üzv ölkələr arasında iqtisadi əməkdaşlığın, nəqliyyat və kommunikasiya əlaqələrinin inkişafı, ticarət əməkdaşlığının liberallaşdırılması, kənd təsərrüfatı və sənaye sahəsində tərəfdaşlığın dərinləşdirilməsi və sair məsələlər müzakirə edilib və müxtəlif qərarlar qəbul edilib. Keçirilmiş görüşlərin nəticəsi olaraq, quruma üzv ölkələr müvafiq sahələrdə əməkdaşlığın genişlənməsinə nail olublar.

Ulu öndər Heydər Əliyevin müsəlman dünyası ilə əlaqələrin genişləndirilməsi və inkişaf etdirilməsi ilə bağlı siyasi xətti bu gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2005-ci ilin dekabrında İKT-nin Məkkədə keçirilmiş 3-cü fövqəladə Zirvə görüşündə iştirakı, həmçinin dövlətimizin başçısının təşəbbüsü ilə 2006-cı ilin iyununda Bakıda İKT Xarici İşlər Nazirlərinin növbəti 33-cü konfransının keçirilməsi və bir qədər sonra Bakıda bu quruma üzv dövlətlərin turizm nazirlərinin konfransının keçirilməsi bu siyasətin tərkib hissəsidir.

2006-cı ilin mayında isə Bakıda İƏT-in IX zirvə toplantısı keçirilmişdir. Toplantıda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Əfqanıstan Prezidenti Həmid Kərzai, İran Prezidenti Mahmud Əhmədinejad, Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Qazaxıstanın Baş naziri Danial Axmetov, Pakistanın Baş naziri Şövkət Əziz, Tacikistanın Baş naziri Akil Akilov, Özbəkistan parlamenti Qanunvericilik Palatasının sədri Erkin Xəlilov, Qırğızıstan Baş nazirinin müavini Almanbet Matubraimov, Türkmənistan Prezidenti yanında Xəzər dənizi məsələsi üzrə dövlət müəssisəsinin rəhbəri Xoşgəldi Babayev, İƏT-in baş katibi Asxat Orazbay iştirak etmişdilər.

Bakıda keçirilmiş IX zirvə görüşündən etibarən İƏT-də sədrlik Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə keçmişdi. IX zirvə görüşündən sonra Azərbaycan-İƏT əlaqələri davamlı olaraq inkişaf etmiş, ölkəmiz əlverişli çoğrafi mövqeyindən, təbii resurslarından, artan maliyyə imkanlarından yararlanaraq təşkilata üzv olan dövlətlərlə iqtisadi əlaqələrin inkişafına mühüm töhfələr vermişdir. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə reallaşan Bakı-Tbilisi-Ceyhan və Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft-qaz kəmərləri ölkəmizlə bərabər İƏT üzvü olan Qazaxıstan və Türkmənistan üçün də karbohidrogen ehtiyatlarını dünya bazarlarına çıxarmaq üçün ən əlverişli imkanlar yaradır.

Bu günlərdə İranın paytaxtı Tehranda İƏT-in X zirvə toplantısı keçirildi. Toplantını giriş sözü ilə açan Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev İƏT-in Azərbaycanın sədrliyi dövründə inkişaf etdiyini bildirdi: "Azərbaycanın sədrliyi ilə bizim təşkilatımız 9-cu zirvə görüşündən sonra çox uğurlu bir yol keçmişdir. Təşkilat daha da inkişaf etmiş, dünyada öz mövqelərini möhkəmləndirə bilmişdir, təşkilat daxilində inteqrasiya prosesləri güclənmişdir. Bir sıra çox önəmli təşəbbüslər irəli sürülmüşdür və bu gün deyə bilərəm ki, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı həm bölgədə, həm də geniş mənada dünyada çox böyük nüfuza malik olan bir təşkilatdır".

Tehranda keçirilən zirvə toplantısında İƏT-in baş katibi Xurşid Ənvər təşkilatın fəaliyyəti barədə hesabat verməzdən əvvəl IX zirvə görüşündən keçən dövr ərzində qurumun fəaliyyətinə verdiyi dəstəyə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə dərin təşəkkürünü bildirdi. O qeyd etdi ki, İƏT-in Bakı zirvə görüşündə qəbul olunmuş mühüm qərarlar daha səmərəli tədbirlərin və görüşlərin keçirilməsi istəyini reallaşdırmışdır. Təkcə son iki ildə təşkilat çərçivəsində keçirilən müxtəlif görüşlərin sayı 35 faiz artmışdır. Bu görüşlər nəqliyyat, kommunikasiya, enerji, sənaye, kənd təsərrüfatı, səhiyyə, təhsil, mədəniyyət və ətraf mühitin qorunması sahələrini əhatə etmişdir.

Bu gün regional əməkdaşlıq baxımından İƏT-in rolu artmaqdadır. Quruma üzv ölkələr arasında regional əməkdaşlığın inkişafında mühüm yer tutan İƏT ticarət-iqtisadi, sənaye, kənd təsərrüfatı, nəqliyyat, energetika, elmi-texniki və digər sahələrdə qarşılıqlı münasibətlərin sabitliyinə və inkişafına köməyin etibarlı və səmərəli mexanizmidir.

Rəşad Cəfərli

Azərbaycan.-2009.-15 mart.-S.3.