Ulu öndər Heydər Əliyevin humanizm məfkurəsi layiqincə yaşadılır

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin dünən keçirilən plenar iclasında Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın parlamentə təqdim etdiyi "Novruz bayramı münasibətilə amnistiya elan edilməsi haqqında" qərar layihəsi qəbul edildi. Amnistiya qərarı 9 min məhkuma şamil ediləcək, onlardan 1700-ü cəzaçəkmə yerlərindən azad ediləcəkdir.

Müsahibimiz, Milli Məclisin sədr müavini Bahar Muradova amnistiya qərarının cəmiyyətimizin humanizm ideallarına sadiqliyi baxımından əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirərək dedi:

- Milli Məclisin qəbul etdiyi növbəti amnistiya qərarı Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən müəyyənləşdirilmiş humanizm siyasətinin layiqincə davam etdirilməsi, ədalətə söykənən prinsiplərin reallaşması istiqamətində atılan növbəti addımdır. Təbii ki, cinayət cəzasız qalmamalıdır. Hər bir cinayətin cəzası olmalıdır. Cəza hüququnun reallaşdırılmasında ədalətə söykənmək Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu humanizm siyasətinin əsas qayələrindən biridir. Bu gün də ardıcıl olaraq ulu öndərin siyasəti uğurla davam etdirilir.

Novruz bayramı münasibətilə amnistiyanın elan edilməsi təşəbbüsünü həyata keçirdiyi möhtəşəm layihələrlə ölkəmizin ictimai, mədəni, sosial, humanitar həyatına və digər sahələrə mühüm töhfələr verən Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyeva irəli sürmüşdü. Plenar iclasda deputatlar Mehriban xanım Əliyevanın bu nəcib təşəbbüsünü yekdilliklə dəstəklədilər. Qəbul etdiyimiz amnistiya aktı Novruz bayramı ərəfəsində qohumları həbsdə olan ailələrə sonsuz sevinc bəxş etdi. Amnistiyadan müxtəlif səbəblərdən azadlıqdan məhrum edilərək həbsə alınan və artıq cəzalarının müəyyən bir hissəsini çəkən, eyni zamanda islah olunma istiqamətində müsbət nəticələr əldə edən məhkumlar yararlanaraq azad cəmiyyətə qayıdacaq, ictimai həyatda öz yerlərini tutacaqlar. Amnistiya həmin insanlara bundan sonra həyatda öz yollarını düzgün seçməklə bağlı verilmiş növbəti şansdır. Bu şansın verilməsi həm dövlətimizin humanizm siyasətindən, həm də bu siyasəti ardıcıl şəkildə həyata keçirən dövlət orqanlarının və Heydər Əliyev Fondunun apardıqları işin mahiyyətindən və məzmunundan irəli gəlir. Bu mahiyyət və məzmun humanizmdən, ədalətdən, mərhəmətdən qayğıya ehtiyacı olana kömək etməkdən ibarətdir. Novruz bayramı münasibətilə amnistiyanın verilməsi ulu öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu dövlətimizin humanist siyasətinin növbəti təntənəsidir.

- Amnistiya tez-tez verilən bir qərar deyil. Bu mənada amnistiya qərarı müzakirəyə çıxarılanda ictimaiyyəti maraqlandıran əsas məsələlərdən biri onun əhatə dairəsi olur. Bu amnistiyanın əhatə dairəsini kifayət qədər geniş hesab etmək olarmı?

- Sözsüz ki, bu amnistiyanın əhatə dairəsi kifayət qədər geniş və əhatəlidir. Elə qərarın özünü oxuduqda amnistiyanın əhatəsinin nə qədər geniş olduğunu görmək olar. Böyük məmnunluqla qeyd etməliyik ki, müxtəlif kateqoriyalardan olan insanlar amnistiyanın təsirinə düşüblər. Bura ölkəmizin suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunması uğrunda döyüşlərdə iştirak etmiş, Azərbaycanın və habelə keçmiş SSRİ-nin Silahlı Qüvvələri tərkibində beynəlmiləl borcunu yerinə yetirmiş şəxslər, həmçinin bu döyüşlərdə həlak olmuş və xəbərsiz itkin düşmüş şəxslərin yaxın qohumları, İkinci Dünya müharibəsi dövründə faşizmə qarşı döyüşlərdə iştirak etmiş, eləcə də həmin dövrdə keçmiş SSRİ-nin silahlı birləşmələri tərkibində arxa cəbhədə xidmət etmiş və qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada bunlara bərabər tutulan şəxslər, sovet dövründə repressiyalara məruz qalmış, sonradan səlahiyyətli orqanların qərarları ilə bəraət almış şəxslər və onların yaxın qohumları, 1948-1953 və 1988-ci illərdə etnik təmizləmə, terrorçuluq və soyqırımı nəticəsində Ermənistandan deportasiya olunmuş şəxslər, 1988-1993-cü illərdə Azərbaycan ərazisinin bir hissəsinin erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğalı nəticəsində öz doğma torpaqlarından məcburi köçürülmüş şəxslər, Çernobıl qəzasının aradan qaldırılmasında iştirak etmiş və onlara himayəçilik edən şəxslər, 1990-cı ilin 20 Yanvar faciəsində əlil olmuş şəxslər və şəhid olmuş şəxslərin yaxın qohumları, Xocalı faciəsində əlil olmuş şəxslər və şəhid olmuş şəxslərin yaxın qohumları, birinci və ikinci qrup əlillər, cinayət törədərkən 18 yaşına çatmayan şəxslər, 60 yaşına çatmış kişilər, öhdəsində yetkinlik yaşına çatmayan, birinci və ya ikinci qrup əlil övladı olan kişilər və digər kateqoriyalardan olan şəxslər daxildir.

Gördüyünüz kimi, dövlətimizin hər zaman diqqət mərkəzində saxladığı, sosial vəziyyətlərinin yaxşılaşdırılmasına xüsusi qayğı ilə yanaşdığı kateqoriyalardan olan məhkumlar amnistiya aktından yararlana bilirlər. Dövlətimiz bu insanlara mülki həyatda diqqət və qayğı göstərdiyi kimi, onların sırasından məhbus həyatı yaşayanlara da mərhəmət əlini uzadır. Bu, dövlətin öz vətəndaşına hər zaman qayğı göstərməsinin bir nümunəsidir. Hər bir vətəndaş dövlətimizin onun nə qədər yüksək qayğısına qalmasının növbəti nümunəsini görür.

- Necə düşünürsünüz, bu amnistiyada qadın məhkumlarla bağlı humanizm kifayət qədər yer tapıbmı?

- Amnistiya aktının əsas cəhətlərindən biri onun məhz qadınlara yönəlməsidir. Qadınlar müxtəlif hadisələr zamanı cəmiyyətin daha çox əziyyət çəkən hissəsini təşkil edirlər. Bəzi qadınlar çox zaman onu əhatə edən mühitin təsiri altında cinayət törədirlər. Azərbaycan həbsxanalarında ailə-məişət zorakılığından, bu və ya digər səbəblərdən, bəzən özü də istəmədən cinayət törətmiş qadın məhkumlar var. Qadın anadır, bir ailənin qoruyucusudur. Ona görə qadın məhz ailəsinin yanında olmalıdır. Əgər qadın bilərəkdən cinayət törətməyibsə, ardıcıl cinayət əməlləri etməyibsə, onun ailəsinin yanına qayıtmasına normal baxılmalıdır. Amnistiya aktına qadınlarla bağlı ayrıca müddəanın salınması, eləcə də qadınların digər müddəalardan yararlana bilmələri məhz aktın müəllifi olan Mehriban xanım Əliyevanın qadınlara, ailələrə, uşaqlara diqqət və qayğısının təzahürüdür. Mehriban xanım Əliyeva ailənin möhkəmliyi, uşaqların sağlam böyüməsi üçün qadının ailə içərisində olmasını vacib sayır. Bu, diqqətçəkən bir məqamdır. Digər tərəfdən, Azərbaycanın həm dövlət siyasətində, həm də ictimai-siyasi həyatında qadınlarla bağlı yeridilən siyasətin məhbus qadınları da əhatə etməsinin bariz nümunəsidir. Bu faktın özü qadınlarımızı ehtiyatlı davranmağa, qanunun aliliyinə daha ciddi riayət etməyə və heç vaxt onlar üçün əziz olan ailəni unutmamağa, ailə problemlərini arxa plana keçirməməyə, qadın üçün müqəddəs olan dəyərlərdən uzaq düşməməyə çağırışdır.

- Müxalifət amnistiya qərarını bir tərəfdən müsbət hal kimi dəyərləndirir, digər tərəfdən ənənəvi qısqanclığını gizlətmir. Xüsusən parlamentin müxalifətdən olan deputatları Milli Məclisi onların amnistiya ilə bağlı hazırladıqları layihəni qəbul etməməkdə ittiham edirlər...

- Kim ki ədaləti, mərhəməti, xeyirxahlığı əsas prinsip kimi rəhbər tutursa, amnistiya aktının kimin tərəfindən təqdim olunmasının fərqinə varmamalıdır. Yox, əgər bəzi şəxslər hətta amnistiya aktı təklif edərkən siyasi məqsədlərini, maraqlarını güdürlərsə, bu, yolverilməzdir. Biz heç kimin əlində alət olmamışıq və olmayacağıq da. Milli Məclisin həm indi, həm 2007-ci ildə, həm də əvvəllər qəbul etdiyi amnistiya qərarları bütün siyasi baxışlardan, maraqlardan kənar, sırf insana yönəlmiş bir aktlardır. Yəni, bu amnistiyaların heç birində insanların hansısa siyasi partiyaya məxsusluğu, siyasi divident baxımından hansısa kateqoriyaya aid olmaları əsas götürülməyib. Bu amnistiyalarda sırf insani maraqlar, insana verilən dəyər və vətəndaşa cəmiyyət həyatına qayıtmaq şansını qazandırmaq əsas məqsəd olub.

Amma bəzi həmkarlarımızın amnistiya elan edilməsi istiqamətində etdikləri təkliflərdə onların məhz maraqlarında olan vətəndaşlara yönəlik müddəalar öz əksini tapır. Hansı ki, həmin insanlara qarşı amnistiya aktı yox, konkret əfv fərmanı imzalamaq olar və bunu Prezident İlham Əliyev dəfələrlə edib. Hansısa siyasi partiyaya mənsubluq heç kəsi cinayət etdiyi zaman cəza çəkməkdən sığortalamır, yaxud da jurnalist peşəsinə malik olub bu və ya digər cinayət aktı törətmək heç kimi qanun qarşısında cavabdehlikdən azad etmir. Bu kimi siyasi maraqlara söykənən təkliflər irəli sürməkdənsə, daha geniş kateqoriyaya aid insanları əhatə edə biləcək layihələrə üstünlük verilməlidir. Qəbul edilən amnistiya qərarlarından da göründüyü kimi, parlament məhz siyasi maraqlara söykənməyən prinsiplərə üstünlük verir.

Mən ötən dəfəki amnistiya aktının müzakirəsi zamanı çıxışımda da söyləmişdim ki, biz kimləri bağışladığımızı ciddi düşünməliyik. Bağışladığımız insanlar cəmiyyətə cinayət törətdikləri dövrə qədər hansı xeyri veriblər və onlar azad olunduqdan sonra hansı xidmətləri göstərə bilərlər. Biz bunları ciddi şəkildə götür-qoy etməliyik: amnistiyanın təsir dairəsinə istəmədən xəta etmiş, səhlənkarlıq ucbatından, düşdüyü situasiyadan çıxış yolunu düzgün tapmadığından cinayət törətmiş insanları, yoxsa məqsədli şəkildə Azərbaycanın dövlətçiliyinə, milli maraqlarına qarşı yönəlmiş fəaliyyətə üstünlük verən və bunu açıq-aşkar təbliğ edən şəxsləri salmalıyıq? O insanlara amnistiyadan yararlanmaq imkanı verməliyik ki, onlar islah olunublar, etdikləri cinayətə görə peşmandırlar. Yenidən cinayət törətməyə meyilli olan və etdiyi cinayətdən zərrə qədər də peşman olmayan, əksinə, düzgün etdiyini ardıcıl olaraq bəyan edən şəxsləri amnistiyanın təsir dairəsinə salmaq ədalətin, mərhəmətin nümunəsi sayıla bilməz. Biz bu seçimi düzgün etməliyik. Hesab edirəm ki, Milli Məclisin son amnistiya qərarı da məhz düzgün seçimin nəticəsidir. Mən digər həmkarlarımıza düzgün seçim etməyə yönəlmiş addım atmalarını, amnistiyadan siyasi məqsədlər üçün yox, insanların xeyrinə istifadə etmək cəhdlərini ortaya qoymalarını istərdim.

- Amnistiya qərarı referendum və Novruz bayramı ərəfəsində cəmiyyətin onsuz da yüksək olan əhval-ruhiyyəsinə hansı rəngi qatacaq?

- Novruz bayramı və bu bayram ərəfəsində keçirilən referendum çox gözəl, al-əlvan əhval-ruhiyyə yaradır. Yazın gəlişi, təbiətin təzələnməsi, insanların qəlbində məhəbbətin, humanizmin, mərhəmətin oyanmasına rəvac verən bir dövrdür. Bu, özünü siyasətdə də, parlament həyatında da, müxtəlif səbəblərdən həbsxana divarları arasına düşən insanlara münasitbətdə də büruzə verir. Əvvəla, bu insanların bir qismi öz ailələrinə, fəal həyata qayıdacaqlar. Onlar siyasi həyatında, Konstitusiyada irəliyə doğru yeni dəyişikliklər etmək istəyən xalqın nümayəndələri olaraq bu dəyişikliklərin verdiyi hüquq və azadlıqlardan sərbəst şəkildə istifadə edəcəklər. Dövlətin hər bir vətəndaşın imkanlarını, potensialını reallaşdırmaq istiqamətində yaratdığı şəraitdən, mühitdən bəhrələnmək imkanı və şansı qazanacaqlar. Bütün bunlar onlara buraxdıqları səhvləri təkrarlamamaq üçün stimul verəcəkdir.

Amnistiya bayram ərəfəsində olduğu üçün xüsusilə gözəl ovqat yaradır. Bu həm amnistiyaya düşən insanların özünə, həm onların ailə üzvlərinə, yaxın qohumlarına və bütövlükdə Azərbaycan xalqına bayramı daha yüksək əhval-ruhiyyədə qeyd etmək imkanı yaradır. Eyni zamanda, çox ciddi siyasi kampaniya olan referendumun doğurduğu sevinc Konstitusiyada dəyişiklik etmək istəyən və bunu həyata keçirən Azərbaycan vətəndaşının həyatına yeni bir rəng qatır.

Mən Novruz bayramının yüksək əhval-ruhiyyə ilə keçəcəyini, amnistiya və referendumun müsbət nəticələr verəcəyini bəri başdan görərək bu münasibətlə hər bir Azərbaycan vətəndaşını təbrik edirəm. Arzu edirəm ki, insanlarımız səhv etməsinlər, cəzaya məhkum olmasınlar. Hər bir Azərbaycan vətəndaşı öz həyatında yalnız qanunun aliliyini rəhbər tutsun.

Müsahibəni apardı:

Rəşad Cəfərli,

Azərbaycan.-2009.-18 mart.-S.3.