Masallı həm də turizm mərkəzidir

 

Masallı şəhərini və ona bitişik Ərkivan qəsəbəsini keçib Masallı-Yardımlı şose yolu ilə üzü yuxarı - Qəriblər kəndi istiqamətinə gedərkən adamın gözləri qarşısında əsrarəngiz mənzərə açılır. 6-7 kilometr kənarda baş-başa verib əzəmətlə dayanan Talış dağları görünür. Qışda qardan ağ örpəyə bürünən, yazda-yayda meşələrin yamyaşıl rənginə boyanan, payızda qızılı don geyən dağlar.

Ulu Tanrı bu yerlərdən heç nəyini əsirgəməyib. Budaqları biri-birinə toxunarkən qaynaq olan nadir dəmirağac, meşələrin tacı palıd, nil, cökə, Eldar şamı, gur şəlalələr, buz bulaqlar, qıjıltı ilə axıb keçən Viləş çayı, min cür gül-çiçək, bülbüllərin xoş avazı buralara bir az da füsunkar görkəm verir. Elə buna görə də turizmlə məşğul olan masallılı iş adamları buraya - təbiətin təkrarsız gözəllikləri ilə dolu guşəsinə üz tutur, ərazidə bir-birinə bənzəməyən rahat, hər cür şəraiti olan istirahət mərkəzləri yaradırlar.

Qəriblər kəndini keçən kimi yolun hər iki tərəfində belə mərkəzlərin adını göstərən lövhələr də bunu sübut edir. İndi Masallıda qeydə alınmış 26 turist obyekti fəaliyyət göstərir. "Gölüstü", "Viləş", "Gülüstan", "Baba bulağı", "Ailə sevinci", "Kondisioner", "İstisu", "Fatimeyi-Zəhra" sanatoriyası, "Zirvə", "Beş qardaş", "Turist", "Cənnət bağı", "Daştvənd", "Hotel", "Masallı", "Dəmirağac" və digər istirahət ocaqları müxtəlif yerlərdən - paytaxt Bakıdan, xarici ölkələrdən gələnlərə göstərilən xidmətin səviyyəsini yüksəltmək üçün fəaliyyətlərini ilbəil təkmilləşdirir, daha çox turist cəlb etmək üçün yeniliklər arayıb-axtarırlar. Məsələn, obyektlərin hər biri haqqında bukletlər, fotoalbomlar buraxılır. Dincəlmək, müalicə almaq istəyənlər öncə onların vasitəsilə istirahət mərkəzləri və ümumən bu yerlərin flora və faunası ilə tanış olurlar. Bununla yanaşı, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin internet saytında Masallının istirahət mərkəzləri haqda məlumat yerləşdirilib. Bütün bunlar və digər reklam təbliğatı nəticəsiz qalmır. Keçən il rayondakı turist obyektlərində 16 min 222 nəfər istirahət etmişdir. Cari ilin birinci rübündə isə onların sayı 2 min 425 nəfər olmuşdur. Mövsüm isə yeni başlayır. Bir müddətdən - may ayının ortalarından sonra bu yerlərə gələnlərin sayı dəfələrlə artacaq.

Masallının istirahət mərkəzləri arasında "İstisu"yun öz yeri var. Buraya gələnlər dincəlməklə yanaşı, müxtəlif xəstəliklərdən də yaxa qurtarmaq imkanı əldə edirlər. Bu şəfa ocağının yaranma tarixini dəqiq bilən yoxdur. Hələ qədim zamanlarda insanlar ərazidən çıxan suya "min dərdin dərmanı" adını vermişlər. Bu suyun tərkibində müxtəlif mineral maddələr var. Yerin dərin qatından 60 dərəcə istilikdə çıxan su insanları iynəsiz, dərmansız sağaldır. Həkim-alim Mir Kazım Aslanlı apardığı çoxillik tədqiqatlar nəticəsində 1960-cı illərin əvvəllərində sübut etmişdir ki, bu su ilə yel, dəri, böyrək və sidik yolları, radikulit, prostat, hipertoniya, qara ciyər və öd yolları, sonsuzluq, mədə-bağırsaq və digər xəstəlikləri müalicə etmək mümkündür.

"İstisu" sanatoriyası uzun illər primitiv şəkildə fəaliyyət göstərirdi. 1998-ci ildə iş adamı Hacı İldırım Allahyarov tərəfindən özəlləşdirildikdən sonra burada əsaslı yenidənqurma işləri aparıldı. Sahibkarlara dövlət tərəfindən verilən dəstək nəticəsində yeni binalar, kotteclər, vanna, masaj korpusları, yeməkxanalar, istirahət guşələri tikildi. Dəməlov dağının ətəyində, Viləş çayının sahilində yerləşən bu məkan onu görənləri valeh edir. Bu yaxınlarda xarici ölkələrin Azərbaycanda olan səfirliklərinin bir qrup nümayəndəsi cənub bölgəsinə səfərləri zamanı Masallı rayonu ilə tanış olarkən "İstisu" sanatoriyasına da baş çəkmişlər. Buradakı təbiət, müalicəvi su onların böyük marağına səbəb olmuşdur. Səfirlərdən bir neçəsi turizm mövsümünün qızğın vaxtında "İstisu"ya gələcəyini bildirmişdir.

Masallı rayonunun ərazisində əsrlərin arxasından boylanan abidələr, keçmişi özündə əks etdirən yaşayış yerləri, nümunələr də az deyil. Onların böyük hissəsi Hişkədərə kəndində yerləşən Tarix-diyarşünaslıq muzeyində qorunub saxlanılır. Burada bölgənin qədim, orta əsr, yeni və ən yeni dövrünə aid 18 mindən çox eksponat, hətta eniolit dövrünə aid olan əşyalar toplanmışdır. Tunc qılınclar, daş alətlər və daş silah, tunc qab-qacaqlar, vaxtilə istifadə edilən vəl, xış, xəlbir, şana, kürək, şallaq, misgərliyə aid sərpuş, tas, camlar və digər əşyalar muzeyə gələnləri uzaq keçmişlə tanış edir. Muzeyin eksponatları içində qədim sikkələr də maraq doğurur. Burada Sasani, Parfiya, Eldəgizlər, çar Rusiyasının Nikolay dövrünə aid, 1917-ci ildən sonra buraxılan dünya pul nümunələri nümayiş etdirilir.

Lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, Masallıda turizmin inkişafı üçün bütün imkanlardan səmərəli istifadə olunmur. Belə ki, rayonun Mahmudavar, Məmmədoba meşələrində, Qızılağac qoruğuna yaxın ərazilərdə turizm üçün əlverişli şərait olsa da, o yerlər boş qalıb. Turist obyektlərindən 11-i isə lisenziyasız fəaliyyət göstərir. Eləcə də bəzi obyektlərdə qiymətlərin şişirdilməsinə yol verilir ki, bu da turist axınına mənfi təsir göstərir. Ən acınacaqlısı odur ki, əmlak mübahisəsi ucbatından "Türkan" turist bazası artıq üçüncü ildir fəaliyyətsizdir. Halbuki hələ sovetlər dönəmində bura turistlərin ən çox istirahət etdikləri yer olmuşdur. İndi obyektin giriş qapısında polis dayanır. Buradakı kotteclər sökülüb dağıdılaraq harasa aparılmışdır. Şübhə etmirik ki, əlaqədar təşkilatlar bu məsələ ilə yaxından məşğul olub, onun həlli üçün təxirəsalınmaz tədbirlər görəcəklər.

 

 

Seyran Cavadov

 

Azərbaycan.-2009.-14 may.-S.6.