Azərbaycanın düzgün siyasəti bir daha təsdiqini tapdı

Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Bakıya səfərinin yekunları iki dost və qardaş dövlətin əsrlərin sınağından çıxan, analoqu olmayan strateji müttəfiqlik münasibətlərinin yüksək dinamizmlə inkişaf etdiyini və mühüm geosiyasi reallıqlarla şərtləndiyini bir daha təsdiqləyir. Səfərin təhlili xarici siyasətdə oxşar mədəni-tarixi köklərə bağlı türkdilli dövlətlərlə əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi xəttinə üstünlük verən rəsmi Ankaranın bu kontekstdə Azərbaycanla strateji əlaqələrə xüsusi əhəmiyyət verdiyini göstərir.

Azərbaycan-Türkiyə strateji müttəfiqliyi bütövlükdə Cənubi Qafqaz regionunda sülh və sabitlik, habelə iqtisadi tərəqqi üçün əsaslı zəminə çevrilib. Azərbaycanın beynəlxalq əməkdaşlığında Türkiyə daim aparıcı mövqeyə malik olub, xarici iqtisadi siyasətdə qardaş dövlətlə əlaqələrin genişləndirilməsi xətti üstün istiqamət kimi nəzərdən keçirilib. İndiyə qədər ölkələrimiz arasında münasibətləri ən müxtəlif sahələrdə tənzimləyən çoxsaylı protokol və saziş imzalanıb, genişmiqyaslı əməkdaşlıq üçün sanballı normativ-hüquqi baza yaradılıb.

Fevral ayından etibarən Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılacağı ilə bağlı məlumatlar həm qardaş ölkədə, həm də Azərbaycan cəmiyyətində müəyyən narahatlığa səbəb olsa da, sonda rəsmi Ankara bu xəbərlərin reallıqdan tamamilə kənar olduğunu bəyan etdi. Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Bakıda verdiyi açıqlamalar isə bu mövzunu tamamilə qapadaraq hər hansı spekulyativ yanaşmalara yer qoymadı. Cənab Ərdoğanın həm dövlət başçısı İlham Əliyevlə, həm də Milli Məclisin üzvləri ilə görüşdə bəyan etdiyi kimi, Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə xələl gətirə biləcək heç bir amil yoxdur. İki qardaş ölkənin regional və beynəlxalq məsələlərdə mövqeyi üst-üstə düşür. Hər iki müttəfiq dövlət beynəlxalq təşkilatlarda bir-birinin mövqeyini dəstəkləyir, diaspor təşkilatları arasında əlaqələndirilmiş fəaliyyət var. İki türkdilli ölkənin strateji müttəfiqliyindən narahatlıq keçirən müəyyən dairələrin nə deməsindən asılı olmayaraq, rəsmi Ankaranın Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı mövqeyi də qəti və birmənalıdır. Qardaş ölkənin rəhbərliyi Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqları azad olunmayana qədər Ermənistanda diplomatik-siyasi münasibətlərin qurulmayacağını bəyan edir və bu qətiyyətli mövqeyə hamının güvənli yanaşmasını istəyir.

Türkiyə Baş nazirinin istər Türkiyənin özündə, istərsə də Azərbaycanda müəyyən tərəddüd və qınaqlarla qarşılanan məsələlərə bütün təfsilatı ilə aydınlıq gətirməsi mənəvi-psixoloji və siyasi baxımdan mühüm məqamdır. İndi tam əminliklə demək olar ki, Ermənistanın və erməni lobbisinin, habelə Türkiyə ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin korlanmasını istəyən müəyyən destruktiv qüvvələrin fitnəkar planları heç vaxt baş tutmayacaq. Azərbaycan və Türkiyəni bir-birinə sıx şəkildə bağlayan qardaşlıq və dostluq telləri növbəti sınaqdan da uğurla çıxdı.

Cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğan bir daha bəyan edib ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ədalətli həllini tapmayınca Türkiyənin Ermənistanla sərhədləri açacağı barədə fikirlər reallıqdan tamamilə uzaqdır. "Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ məsələsindəki həssaslığı, həmçinin bizim də həssaslığımızdır. Dağlıq Qarabağ məsələsində bu günə qədər yol verilmiş bəzi möhtəkirliklər Türkiyə olaraq, Türkiyə Cümhuriyyətinin hazırkı hökuməti olaraq bizim qəbul etməyimiz mümkün deyildir. Bu günə qədər necə qəbul edilməyibsə, bu gün də eyni şəkildə qəbul edilə bilməz, inanıram ki, belə bir şey bundan sonra da əsla qəbul edilməyəcəkdir. Çünki burada bir səbəb-nəticə bağlılığı vardır. Dağlıq Qarabağın işğalı bir səbəbdir. Sərhədlərin bağlanması bir nəticədir. Dağlıq Qarabağ işğal edildiyi üçün Türkiyə sərhədləri bağlamışdır. İşğala son qoyulmayınca, bilavasitə sərhədlərin açılması da mümkün deyildir. Bunu çox açıq şəkildə bir çox yerdə ifadə etdiyim kimi, bu gün Bakıda da bunu ifadə edirəm" - deyən Ərdoğan bu məsələ ətrafında fitnəkarlığın yolverilməz olduğunu vurğulayıb.

Türkiyə Baş nazirinin Azərbaycana rəsmi səfəri və Bakıda verdiyi qətiyyətli açıqlamalar Azərbaycan ictimaiyyətinin bu məsələ ilə bağlı narahatlığına son qoymaqla yanaşı, qardaş dövlətin ikitərəfli strateji müttəfiqlik münasibətlərinə xələl gətirəcək hansısa addım atmaq niyyətindən uzaq olduğunu göstərir. Bununla rəsmi Ankara regionda güvənməli həqiqi müttəfiqinin məhz Azərbaycan olduğunu da birmənalı nümayiş etdirdi. Cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanın səfəri zamanı həmçinin məlum oldu ki, Türkiyə indiki halda Ermənistanla sərhədləri açmağın nə Azərbaycan, nə də türk xalqının marağına uyğun olmadığını yaxşı başa düşür. Yalnız bu səbəbdən ki, Ermənistan Türkiyəyə qarşı əsassız ərazi, habelə qondarma "soyqırımı" iddialarından əl çəkməyib, eyni zamanda, Azərbaycana qarşı işğalçılıq, soyqırımı və terror siyasətini davam etdirir. Belə olan halda, rəsmi Ankara təcavüzkar dövlətlə hər hansı regional əməkdaşlığı, o cümlədən diplomatik əlaqələrin qurulmasını birmənalı istisna edir. Türkiyənin BMT, İKT, Avropa Şurası kimi təşkilatlar tərəfindən təcavüzkar dövlət kimi tanınan Ermənistanla sərhədləri açmamaq üçün kifayət qədər hüquqi və siyasi əsasları da mövcuddur.

Rəsmi Ankaranın qətiyyətli və aydın mövqeyi Azərbaycan tərəfindən də razılıqla qarşılanır. Dövlət başçısı İlham Əliyev Türkiyə Baş nazirinin açıqlamalarından sonra xüsusi vurğulayıb ki, Azərbaycan cəmiyyətində bu məsələ ilə bağlı hansısa narahatlığa əsas qalmayıb: "...Yəqin bu, heç kim üçün sirr deyil, son aylar ərzində Azərbaycan cəmiyyətində müəyyən mənada bir narahatlıq hissləri var idi. O hisslərin yəqin ki, müəyyən təbii səbəbləri də var idi. Ancaq ən önəmlisi odur ki, hesab edirəm və bu gün mən üzümü Azərbaycan xalqına tutub bunu demək istəyirəm ki, heç bir şübhə üçün, heç bir başqa fikir üçün, möhtəkirlik üçün yer qalmadı. Türkiyə hökumətinin başçısı, Türkiyə Cümhurbaşqanı dəfələrlə bu məsələyə aydınlıq gətirmişlər və bu gün dəyərli qardaşım cənab Baş nazirin sözləri, bir daha demək istəyirəm ki, bunun ən gözəl cavabıdır".

İki qardaş ölkə arasında psixoloji diskomfort yaradan anlaşılmazlığın tamamilə aradan qalxması ikitərəfli münasibətlərin perspektiv inkişafı baxımından da vacib amildir. Azərbaycan və Türkiyənin dövlət rəhbərlərinin Bakıda apardıqları danışıqlar münasibətlərin möhkəm təməl üzərində uğurla inkişaf etdiyini bir daha təsdiqlədi. Aparılan danışıqlar zamanı münasibətlərin bütün istiqamətlərdə sürətlə inkişaf etdiyi vurğulandı, habelə mövcud əlaqələrin genişlənməsinin regional əməkdaşlığın möhkəmlənməsi baxımından əhəmiyyəti önə çəkildi.

Səfər zamanı aparılan danışıqlarda iki ölkə arasında energetika sahəsində əməkdaşlığa dair məsələlər də müzakirə olunub. Hazırda dünya bazarında təbii qazın 1 kubmetrinin qiyməti 400 dollardan çox olduğu halda, Azərbaycanın mavi yanacağını Türkiyəyə əvvəlki kimi 120 dollardan satması kommersiya prinsipləri baxımından ədalətli deyil. Məhz buna görə də rəsmi Bakı qiymətlərə yenidən baxılması ilə bağlı qardaş ölkənin rəhbərliyi ilə danışıqlara başlayıb. Lakin bu danışıqlar Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılacağı ilə bağlı yayılan məlumatlardan xeyli əvvəl başlayıb. Dövlət başçısı İlham Əliyev də təbii qazın qiymətinə yenidən baxılması məsələsinin çoxdan müzakirə edildiyini, bunun son aylarda regionda yaranmış vəziyyətlə bağlı heç bir əlaqəsinin olmadığını vurğulayıb.

Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan öz növbəsində Azərbaycanın təbii qazın qiymətlərinə yenidən baxılması ilə bağlı mövqeyinin başadüşülən olduğunu vurğulayıb: "Təbii ki, ilk müqavilə bağlandığı zamandan bu rəqəm bu işin başladığı vəziyyətdədir. İndiki halda, təbii ki, mən bu rəqəmin ədalətli olduğunu hesab etmirəm. Ədalətli rəqəm deyil. Ona görə biz bu gün dəyərli qardaşım, hörmətli Cümhurbaşqanı Əliyevlə bu söhbətləri etdik. ARDNŞ-nin başçısı hörmətli Rövnəqlə enerji nazirim bu gün görüşəcəklər və bu görüşmələrdən sonra, inşaallah, bunu daha ədalətli bir rəqəmə çatdıracağıq".

Ümumiyyətlə, səfərin yekunları deməyə əsas verir ki, Azərbaycan və Türkiyə arasındakı münasibətlər ümummilli lider Heydər Əliyevin "Bir millət iki dövlət" devizinə uyğun olaraq yüksələn templə inkişaf edir və heç bir amil bu əməkdaşlığa mənfi təsir göstərəcək gücündə deyil. Ən başlıcası, Azərbaycan rəhbərliyinin düzgün mövqeyi, düşünülmüş xarici siyasət kursu iki ölkə arasında dostluq və qardaşlıq prinsiplərinə əsaslanan münasibətlərin daha da möhkəmlənməsində mühüm rol oynayır.

S.Elmanoğlu

Azərbaycan.-2009.-15 may.-S.1.