Şərəfli missiya

Həmyerlimiz Şahnaz Şahbazova ötən il Fulbright proqramını qazanaraq bir müddət ABŞ-ın Kaliforniya ştatının Berkeley Universitetində professor Lütfi Zadənin rəhbərliyi ilə çox gərəkli elmi-tədqiqat işi aparmışdır. Şahnaz xanım on ay Lütfi Zadənin köməyi nəticəsində Amerika alimləri ilə birgə çalışaraq səmərəli nəticələr əldə etmişdir. Onun söylədiyinə görə, əldə olunan nəticələr gələcəkdə həm də təhsilin keyfiyyətinə xidmət edəcəkdir.

YUNESKO Beynəlxalq Kadrlar Akademiyasının fəxri texnika elmləri fəlsəfə doktoru fəxri adına layiq görülmüş Şahnaz Şahbazova həm də Lütfi Zadə adına Beynəlxalq Müasir Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü seçilib. 80 elmi məqalənin, 8 metodik göstərişin, 6 dərs vəsaitinin, 1 monoqrafiyanın müəllifi olan həmyerlimiz həm də Beynəlxalq Qadınlar Klubunun üzvüdür.

Şahnaz xanımla bu günlərdə redaksiyamızda görüşdük. Bildirdi ki, Amerikada olarkən qəzetimizi müntəzəm olaraq internet vasitəsilə izləyirmiş. Söylədiyinə görə, mətbuatda Lütfi Zadə ilə bağlı yazıları oxuyaraq dünya şöhrətli alimə məlumat verirmiş. Əlbəttə, o, Lütfi Zadə ilə görüşə qədər bir alim kimi böyük uğurlar qazanmış, özünü elmdə təsdiqləmişdir. O, bir neçə dəfə xarici ölkələrdə proqram təminat kursu keçmiş, elmi-tədqiqat işləri aparmışdır. Hindistanda, Almaniyada, Kaliforniyada, eləcə də başqa ölkələrdə fəaliyyət göstərən texniki universitetlərdə həmyerlimizi yaxşı tanıyırlar. Xüsusilə də, 1999-2003-cü illərdə Almaniyanın Zigen Universitetində çalışdığı illər daha unudulmaz olmuşdur.

Şahnaz xanım söyləyir ki, dünya şöhrətli alim Lütfi Zadə ilə ilk tanışlığı da məhz 2000-ci ildə Almaniyanın Zigen Universitetində keçirilən beynəlxalq konfransda olmuşdur. O görüşə qədər Şahnaz xanım dünyada böyük nüfuz qazanmış azərbaycanlı alimi ancaq qiyabi tanıyırdı. Həmin konfransda fəxri məruzəçi Lütfi Zadə olub. Azərbaycanlı qadın alimin konfransda ilk çıxışı Lütfi Zadənin diqqətini çəkib. Elə həmin elmi tədbirdə Lütfi Zadə Şahnaz xanımın çıxışını yüksək qiymətləndirərək onun əlini sıxıb və deyib: "Siz çox ağıllı və eleqant xanımsınız, sizə uğurlar arzulayıram". Həqiqətən də Lütfi Zadənin bu xeyir-duası çox düşərli olub. Demək olar ki, onlar hər il beynəlxalq konfranslarda görüşərək fikir mübadiləsi aparıblar. Hər görüşdə Şahnaz xanım tədqiqat işlərinin nəticələri barədə Lütfi Zadəyə məlumat verərək ondan məsləhətlər alırmış. Şahnaz xanımın fikrincə, Lütfi Zadəni sadəcə görməyin özü bir xoşbəxtlikdir. Çünki şöhrəti dünyanı dolaşan soydaşımız elmin elə bir zirvəsində dayanıb ki, ona planetin bütün elm adamları həsəd apararaq qibtə edirlər.

Xoşbəxtlikdən nəinki Lütfi Zadə ilə tanış olmaq, ondan elmi məsləhət almaq, həm də onun rəhbərliyi ilə tədqiqat aparmaq Şahnaz Şahbazovaya qismət olub. İlk dəvət Lütfi Zadə tərəfindən olub. O, Şahnaz xanımı Kaliforniya ştatının Berkeley Universitetinə dəvət edib. Şahnaz xanım danışır: "Mən bu böyük alimin dəvətinə uyğun olaraq sənədlərimi Amerikanın ölkəmizdəki səfirliyinə təqdim etdim və iki mərhələdən ibarət çox çətin sınaqları keçərək bu proqramı qazandım. Bu nailiyyət barədə Lütfi Zadəyə məlumat verəndə o çox sevindi. Həmin hadisəyə Lütfi Zadə öz münasibətini belə bildirmişdi: "Mən Şahnazın bu proqramı qazanacağına şübhə etmirdim. Çünki o, çox ağıllı xanım və həddən-ziyadə zəhmətkeş alimdir".

Hər iki soydaşımızın ABŞ-da görüşü çox təsirli olmuşdur. Şahnaz xanım həmin məqamı həyəcanla xatırlayır: "Lütfi Zadə məni onun rəhbərliyi ilə tədqiqat aparacaq bir alim kimi yox, uzun illər ayrı düşdüyü əzizi, doğma övladı kimi qarşıladı. Məni öz BİSC qrupunun üzvləri, həmkarları, tələbələri ilə böyük fəxrlə, qürurla tanış edərək bəlkə də dəfələrlə təkrar edirdi ki, Şahnaz Azərbaycandan gələn alimdir. Həm də adi dəvətlə yox, Fulbrght proqramının elmi-tədqiqat işini qazanıb". Onunla işləmək çox gözəl idi. Hər şeyi mənə öyrətmək, başa salmaq üçün əsl fədakarlıq göstərirdi. O, mənə kömək etməyi özünə mənəvi borc bilirdi".
Yaşının çox olmasına baxmayaraq Lütfi Zadə bütün işlərdə Şahnazın yardımçısı olmaqda, ona kömək etməkdə, məişət qayğılarını yüngülləşdirməkdə, mənzil tapmaqla əsl Vətən övladı kimi, böyük qardaş timsalında fəaliyyət göstərirdi.

Berkeley Universitetində ən uğurlu seminar məhz Lütfi Zadənin rəhbərlik etdiyi seminar sayılır. Həmin seminara dünyanın hər yerindən məşhur alimlər gələrək çıxışlar edir, öz elmi nəticələrini həmyerlimizə çatdırırdılar. Həftədə bir dəfə olan bu seminarda Azərbaycandan iştirak edən yeganə alim məhz Şahnaz Şahbazova idi. Hər dəfə də Lütfi Zadə bunu xüsusi qeyd edir, Şahnazın uğurlarından danışmaqdan zövq alırdı.

Professor Lütfi Zadə Şahnaz Şahbazovanı təkcə Berkeley Universitetində deyil, o cümlədən Los Anceles, San-Dieqo, San-Xose, San-Fransisko, Devic və digər yerlərə dəvət edərək orada keçirilən tədbirlərdə iştirakına şərait yaradırdı. Bu müddət ərzində azərbaycanlı alim Amerikanın nüfuzlu alimləri ilə birgə həm ingilis dilini yaxşı mənimsəmiş, həm də müxtəlif intellektual sistemlər, şəbəkələr, proqramlaşdırma ilə bağlı mühazirə, laboratoriya, eləcə də seminarların təşkili ilə tanış olmuşdur.

Həmişə elmi ezamiyyətlərdə olan Lütfi Zadə müxtəlif konfranslarda, simpoziumlarda iştirak edərək dünya alimləri ilə bir yerdə işləməkdən məmnun olur. Şahnaz xanımın sözlərinə görə, elmə varlığı qədər bağlı olan Lütfi Zadə evdə olanda ömür-gün yoldaşı Faina xanımı da bu işə cəlb edirdi. O, adicə həyat yoldaşı yox, Lütfi Zadənin elmin çətin və şərəfli yollarında mətin addımlaması üçün ən yaxın köməkçisidir.

Lütfi Zadənin insani keyfiyyətlərindən ürəkdolusu danışan Şahnaz xanım bildirir ki, o tələbələrinə qarşı çox həssas və səxavətlidir. Bəzən onları kafeyə çağıraraq həm qəhvəyə qonaq edir, həm də elmi fikirləri müzakirəyə çəkir.

On ay dünya şöhrətli alimlə bir yerdə çalışmaq Şahnaz xanımın təkcə elmi biliklərini, məlumatlarını zənginləşdirməyib. Həm də ondan insani məziyyətlər öyrənib. "Mən bu şəxsiyyətdən səmimiliyin, ziyalılığın sirlərini əxz etdim. Heç vaxt ağlıma gətirməzdim ki, uzun illər Amerikada yaşayan, bütün dünyanın tanıdığı bu böyük alim Azərbaycanı bu qədər ürəkdən sevər, haqqında müntəzəm düşünə bilər. Demək olar ki, hər gün məndən xahiş edirdi ki, ona məhz Azərbaycan haqqında danışım, o problemlərlə çox maraqlanırdı. Ən böyük arzusu xarici ölkələrdə çalışan, oxuyan azərbaycanlıların mütləq Vətənə xidmət etməsidir. Azərbaycan sözünü çox işlətməkdən sanki mənəvi rahatlıq tapırdı. O, bəşəri insandır. Bütün alimlərə, bütün elm adamlarına xüsusi hörməti, ehtiramı var. Bununla belə mən açıqca duyurdum ki, bu alimlər ordusunun, həmkarlarının içində ona ən yaxın adam mən idim. Bunu sifətindəki mülayimlikdən, baxışlarındakı istilikdən, bir sözlə münasibətindən hiss edirdim. Çalışırdı ki, elmi nəticələrimin yekunu olaraq hazırladığım məqalələr Amerikanın nüfuzlu jurnallarında işıq üzü görsün. Ondan öyrənmək istəyənlər, tələbələri çoxdur. Nəhəng universitetlərin, elmi-tədqiqat mərkəzlərinin bəlkə də görə bilməyəcəyi işləri Lütfi Zadə təkbaşına həyata keçirir. Bu səbəbdən də ona "yeriyən akademiya" - desək, yanılmarıq. Bu akademiyanın bütün üzvlərinə o, eyni gözlə baxsa da, mənə diqqəti daha artıq idi. Çünki mən onun Vətənindən gəlmiş yeganə nümayəndə idim" - deyə Şahnaz xanım Lütfi Zadə ilə birlikdə çəkdirdiyi şəkilləri bizə göstərdi.

Lütfi Zadə fenomeni haqqında düşünənlər də çoxdur, yazanlar da. O, bir elm dəryası kimi uzaq Amerikada çağlayaraq şöhrət zirvəsinə çatmışdır. Onun çeşməsindən bəhrələnənlər çoxdur. Bəlkə də, Şahnaz Şahbazova o nur selindən elə bir enerji, qüdrət alaraq Vətənə dönüb ki, əxz etdiyi bilikləri, öyrəndiyi təcrübəni, əldə olunan uğurlu nəticələri doğma yurdda həyata keçirə bilsin. Bu çox şərəfli missiyadır. Yerinə yetiriləcəyinə əminik. Çünki Şahnaz xanımın təbirincə desək, o hər bir elmi uğuruna, nailiyyətinə görə hesabat verəcəyi böyük ziyalını - Lütfi Zadəni Bakıda gözləyir.

Flora XƏLİLZADƏ,
"Azərbaycan"

Azərbaycan.-2008.-8 noyabr.-S.6.