Türkiyənin vədinə sadiq qalacağına inam çoxdur

Çoxşaxəli xarakter daşıyan və böyük tarixə malik Azərbaycan-Türkiyə əlaqələri çoxdan strateji müttəfiqlik səviyyəsinə yüksələrək gündən-günə daha da möhkəmlənməkdədir. Artıq beynəlxalq miqyasda da bu iki dövlət barədə danışılarkən onlar, ümummilli lider Heydər Əliyevin kifayət qədər sərrastlıqla ifadə etdiyi kimi, "bir millət, iki dövlət" olaraq səciyyələndirilir. Əslində, başqa cür ola da bilməz. Eyni soykökə, tarixə, dilə, dinə, mədəniyyətə malik olan iki qardaş xalqın bir-birinə münasibəti yalnız səmimiyyətə, ülvi hisslərə, birgə ümumi maraqlara əsaslana bilər. Məhz bunun nəticəsidir ki, Azərbaycanın və Türkiyənin sevinci də, kədəri də birdir.

Hazırda regionda iqtisadi, siyasi və digər mühüm proseslərin inkişaf istiqaməti Azərbaycanın və Türkiyənin mövqeyindən birbaşa asılıdır və bu reallıq dünya ictimaiyyəti tərəfindən də qəbul olunmaqdadır. Prezident İlham Əliyev Turkiyə Böyuk Millət Məclisinin Xarici əlaqələr komissiyasının üzvləri ilə görüşü zamanı bununla bağlı deyib: "Bütün dövrlərdə Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri həm iki ölkə üçün, həm də bölgə üçün çox önəmli rol oynamışdır. Bölgədə Türkiyə-Azərbaycan əməkdaşlığı, işbirliyi olmadan heç bir təşəbbüs, heç bir layihə həyata keçirilə bilməz. Məhz Türkiyə və Azərbaycanın səyləri nəticəsində bu gün həm nəqliyyat, həm energetika, həm də siyasi sahədə başlanan bütün təşəbbüslər uğurla gerçəkləşdi. Əlbəttə ki, bu müsbət meyillər gələcəkdə də davam etməlidir, daha da gücləndirilməlidir. Bunun həm ölkələrimiz, həm xalqlarımız üçün və bölgə üçün çox böyük faydası olacaqdır".

Qeyd edilənlər fonunda son dövrlər regionda baş verən bəzi hadisələr, o cümlədən Ermənistan və Türkiyə arasında sərhədlərin açılması üçün bu istiqamətdə görülən işlərlə bağlı yayılan məlumatların Azərbaycan ictimaiyyətində yaratdığı narahatlıq da təbiidir. Çünki Türkiyə Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərini azad etməyənə qədər Ermənistanla sərhədlərinin açılmayacağını ən yüksək səviyyədə dəfələrlə bəyan edib. Azərbaycan isə hər zaman Türkiyənin bu vədinə sadiq qalacağına inamını gizlətməyib və Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın cari ilin mayında Bakıda verdiyi vədlər bu inamı daha da möhkəmləndirib. Həmin vaxt cənab Ərdoğan bir daha Azərbaycan əraziləri işğaldan azad edilməyənə qədər Ermənistanla Türkiyə sərhədlərinin açılmasının mümkünsüzlüyünə dair Bakıdan konkret və aydın mesajlar verdi: "Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ məsələsindəki həssaslığı həmçinin bizim də həssaslığımızdır. Dağlıq Qarabağ məsələsində bu günə qədər yol verilmiş bəzi möhtəkirlikləri Türkiyə olaraq, Türkiyə Cümhuriyyətinin hazırkı hökuməti olaraq bizim qəbul etməyimiz mümkün deyildir. Bu günə qədər necə qəbul edilməyibsə, bu gün də eyni şəkildə qəbul edilə bilməz, inanıram ki, belə bir şey bundan sonra da əsla qəbul edilməyəcəkdir. Çünki burada bir səbəb-nəticə bağlılığı vardır. Dağlıq Qarabağın işğalı bir səbəbdir. Sərhədlərin bağlanması bir nəticədir. Dağlıq Qarabağ işğal edildiyi üçün Türkiyə sərhədləri bağlamışdır. İşğala son qoyulmayınca bilavasitə sərhədlərin açılması da mümkün deyildir".

Əlbəttə ki, bütün bunlar Azərbaycan üçün kifayət qədər həssas olan Dağlıq Qarabağ məsələsində ölkə ictimaiyyətinin Türkiyəyə duyduğu güvəncin daha da artmasında vacib rol oynamaqdadır. Lakin bu il avqust ayının 31-də Türkiyə və Ermənistan xarici işlər nazirliklərinin və İsveçrə Konfederasiyası Xarici Əlaqələr Departamentinin Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinə dair birgə bəyanatı, eləcə də Sürixdə Ankara və Yerevan arasında paraflanmış "Diplomatik münasibətlərin qurulması haqqında Protokol", "İkitərəfli münasibətlərin inkişafı haqqında Protokol" istər-istəməz Azərbaycan cəmiyyətində yeni narahatlıq yaratdı. Çünki həmin protokollarda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə aid heç bir maddə yoxdur və Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılmasının Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərinin azad edilməsindən keçməsinə dair bu sənədlərdə heç nə deyilmir. Digər tərəfdən, həm Ermənistanda, həm də Türkiyədə bir sıra media orqanlarının yazdıqlarından belə çıxırdı ki, cari ilin sonuna kimi iki ölkə arasında sərhədlər açılacaq və bunun Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə heç bir aidiyyəti yoxdur. Məhz bu kimi məlumatlar təbii olaraq Azərbaycan ictimaiyyətində yaranan narahatlığı bir qədər də dərinləşdirdi. Lakin bu dövrdə Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan Televiziyasına verdiyi geniş müsahibədə Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin normallaşmasına dair öz fikirlərini bildirməsi, Türkiyə Prezidenti, Baş naziri, bu ölkənin parlamentinin sədri, xarici işlər nazirinin rəsmi şəkildə və şəxsi görüşlər əsnasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll olunmadan Ermənistanla sərhədlərin açılmayacağına dair verdiyi vədlərə inandığını bəyan etməsi cəmiyyətdə bir rahatlıq yaratdı.

Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Xarici əlaqələr komissiyasının üzvləri ilə görüş zamanı Prezident İlham Əliyev bununla bağlı deyib: "Mən bilirdim ki, Azərbaycan ictimaiyyətinin, Azərbaycan xalqının bu mənzərəyə - protokolların imzalanma mərasiminə münasibəti necə olacaq. Çünki bu, çox həssas məsələdir və Azərbaycan cəmiyyətində bu məsələ ilə bağlı fikir ayrılığı yoxdur. Deyə bilərəm ki, bütün cəmiyyət bir mövqedən çıxış edir və mən də cəmiyyətin bir üzvü kimi həmçinin. Ona görə mən başa düşürdüm ki, o görüntülər, o mərasim, yaşanan o sevinc burada başqa hisslər oyadacaqdır. O da təbiidir. Ona görə mən söylədim ki, verilən sözlərə inanıram və Azərbaycan xalqına dolayı yolla bir mesaj göndərdim ki, siz də mənə inanın, mənə verilən sözlərə inanın, o görüntüyə yox".

Bütün bunlardan sonra Azərbaycan xalqı bir daha əmindir ki, qardaş Türkiyə işğal olunmuş ərazilərimiz azad olunmayana qədər Ermənistanla sərhədlərini açmayacaq, bu yolla indinin özündə də Türkiyədən ərazi tələbləri olan düşmən dövlətin iqtisadi cəhətdən güclənməsinə imkan verməyəcək. Düzdür, Ermənistanın əsl iqtisadi inkişafı yalnız Azərbaycanla münasibətlərini normallaşdırdıqdan, yəni işğal olunmuş əraziləri azad etməsindən sonra mümkündür və bunu rəsmi Yerevan da gözəl anlayır. Lakin istənilən halda Türkiyə ilə sərhədlərin açılması Ermənistanda öz siyasəti nəticəsində düşdüyü iqtisadi məngənədən xilas ola biləcəyinə dair bir ümid yarada bilərdi. İndi isə görünən odur ki, Türkiyə əsas müttəfiqi sayılan Azərbaycanla münasibətlərinə xələl gəlməməsini və daha da inkişaf etdirilməsini, həmişəki kimi, xarici siyasətində prioritet istiqamət sayır. Deməli, Ermənistan bu dəfə də Azərbaycan və Türkiyə arasında nifaq, qardaşlıq münasibətlərinə kölgə sala bilməyəcək.

Onu da xatırladaq ki, Ermənistanla Sürixdə razılaşdırılan protokolların hüquqi qüvvəyə minməsi üçün onların hər iki ölkənin parlamenti tərəfindən ratifikasiyası lazımdır. Bütün hallarda Türkiyə tərəfi Dağlıq Qarabağın və digər ərazilərin işğaldan azad olunmasından sonra Ermənistanla sərhədlərin açılmasının mümkünlüyünü bildirir və bu fonda sözügedən protokolların parlamentdə ratifikasiyasının hələ gündəmdə olmadığını bəyan edir. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Xarici əlaqələr komissiyasının sədri, Ədalət və İnkişaf Partiyasından olan millət vəkili Murad Mərcan Prezident İlham Əliyevlə görüşdə bu mövqeyi bir daha təsdiqləyib: "Bu mövzuda bunu açıq söyləyə bilərəm ki, bu protokolların nəinki bizim komissiyamızda müzakirəsi, hətta gündəmə gətirilməməsi məsələsində bizə güvənə bilərsiniz. Çünki Sizin də dediyiniz kimi, Azərbaycan ictimaiyyəti bu məsələdə nə qədər həssasdırsa, əmin olun ki, türk xalqı da bir o qədər həssasdır. TBMM heç vaxt öz xalqının maraqlarına zidd hərəkət etməmişdir və Azərbaycan xalqının, zati-aliləri, Sizin arzu etmədiyiniz bir məsələdə nə qərar qəbul etməz, nə bir fikir bildirməz, nə də bir mövqe tuta bilməz".

Qeyd edilənlər bir daha əminliklə söyləməyə əsas verir ki, Azərbaycan əraziləri işğaldan azad olunmayana qədər Türkiyənin Ermənistanla sərhədləri açmasını gözləməyə dəyməz. Ən azı ona görə ki, Türkiyə ictimaiyyətinin, siyasi qüvvələrinin, hakimiyyətinin mövqeyi də bundan ibarətdir və bununla bağlı Azərbaycana verilmiş bir vəd var. Elə bu da Azərbaycan-Türkiyə dostluğunun sarsılmazlığını, onun möhkəmliyini bir daha təsdiqləyir.

R.BAYRAMOV

Azərbaycan.- 2009.-5 noyabr.- S. 6