Rumıniya-Azərbaycan əlaqələri strateji müttəfiqliyə çevrilir

 

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Rumıniyaya rəsmi səfərinin yekunları ölkələrimiz arasında münasibətlərin bütün sahələrdə keyfiyyətcə yeni mərhələdə inkişaf etdiyini, qarşılıqlı inam və etimadın gücləndiyini bir daha təsdiqləyir. Səfərin ümumi xarakteri deməyə əsas verir ki, bu gün rəsmi Buxarest Azərbaycanın Şərqi Avropadakı ən yaxın və etibarlı müttəfiqlərindən birinə çevrilmişdir. Eyni zamanda Rumıniya dünya enerji sektorunda mühüm mövqelərə çıxan respublikamızla əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə səmimi maraq göstərir, bu istiqamətdə bütün lazımi addımları atır.

 

Azərbaycan və Rumıniya bir sıra beynəlxalq və regional məsələlərdə oxşar mövqedən çıxış edirlər. Şərqi Avropanın aparıcı dövlətlərindən sayılan Rumıniya Azərbaycanın Transqafqaz nəqliyyat-kommunikasiya sistemi vasitəsilə Qərbi Avropaya çıxışının təmin edilməsi baxımından əlverişli geosiyasi məkandır. Rəsmi Buxarest respublikamızın zəngin karbohidrogen ehtiyatlarının Qərb bazarlarına ixracı prosesində fəal iştirakçı olmaq arzusunu gizlətmir və konkret təkliflərlə çıxış edir. Azərbaycan tərəfi isə hansısa mərhələdə Xəzər neftinin Bakı-Konstansa marşrutu ilə nəqli layihəsinin reallaşması mümkünlüyünü istisna etmir.

Azərbaycanın Rumıniya ilə əməkdaşlığa xüsusi maraq göstərməsinin mühüm səbəblərindən biri də bu postsosialist dövlətinin qısa müddətdə Avratlantik strukturlara inteqrasiya sahəsində böyük uğurlar qazanması, habelə hərbi-texniki sahədə yüksək nəticələr əldə etməsidir. 2000-ci ildən NATO-nun üzvü olan Rumıniya 2007-ci il yanvarın 1-dən həm də Avropa İttifaqının tamhüquqlu üzvü statusuna yiyələnmişdir. Azərbaycanın NATO-nun "Sülh naminə tərəfdaşlıq" proqramının üzvü olması, habelə "Fərdi əməkdaşlıq üzrə əməliyyat planı"na qoşulması ona Rumıniya ilə hərbi sahədə geniş əməkdaşlıq imkanları yaradır. Rəsmi Buxarestin Avropa İttifaqına üzvlük üçün nəzərdə tutulan təşkilati məsələləri uğurla həll etməsi təcrübəsindən yararlanmaq baxımından Azərbaycan üçün də olduqca əhəmiyyətlidir. Rumıniya respublikamızın perspektivdə təşkilata üzvlüyünün gerçəkləşməsi üçün lazımi dəstəyi verəcəyini də dəfələrlə bəyan etmişdir. Dost ölkənin modern ordu quruculuğu sahəsində qazandığı müsbət nəticələrin mənimsənilməsi və praktik olaraq gerçəkləşdirilməsi Azərbaycan üçün də olduqca mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələri ilə, o cümlədən Rumıniya ilə münasibətlərə xüsusi önəm verməsi də məhz bu reallıqlarla şərtlənir. Dövlət başçısının 2004-ü ilin oktyabrında Rumıniyaya gerçəkləşən ilk rəsmi səfəri iki ölkə arasındakı münasibətlərin yeni müstəvidə inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət daşımışdır. Səfər zamanı imzalanmış "Azərbaycan Respublikası ilə Rumıniya Respublikası arasında Birgə Bəyannamə" ikitərəfli münasibətlərin perspektiv prioritetlərinin müəyyənləşdirilməsi baxımından müstəsna əhəmiyyətə malik olmuşdur. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin dost ölkəyə səfəri çərçivəsində imzalanmış sazişlər narkotik-psixotrop maddələrə və onların qanunsuz dövriyyəsinə qarşı birgə mübarizəni, habelə təhsil, elm, gömrük, təhlükəsizlik, ədliyyə, informasiya mübadiləsi sahəsində əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardımı nəzərdə tutur.

2006-cı il iyunun 4-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Qara Dəniz dialoq və əməkdaşlıq forumunda iştirak etmək üçün Buxarestdə rəsmi səfərdə olmuşdur. Səfər zamanı ikitərəfli əməkdaşlığın ən müxtəlif aspektlərinə dair faydalı müzakirələr aparılmışdır. Həmin ilin oktyabrın 11-də isə Rumıniya Prezidenti Trayan Beseskunun başçılıq etdiyi nümayəndə heyətinin Bakıya gerçəkləşən rəsmi səfəri isə ikitərəfli münasibətlərin inkişafı üçün geniş potensialdan daha səmərəli istifadə yollarının aranması, bir sıra mühüm saziş və razılaşmaların əldə olunması ilə yaddaqalan olmuşdur. Səfər zamanı keçirilən müxtəlif səviyyəli görüşlərdə Prezident Trayan Besesku Azərbaycanın regionda artan roluna və nüfuzuna xüsusi diqqət çəkmiş, eyni zamanda Rumıniyanın Cənubi Qafqazda gerçəkləşdirilən layihələrdə fəal iştiraka maraq göstərdiyini demişdir. O, Xəzər hövzəsinin zəngin enerji resurslarının Qərbə daşınmasında ölkəsinin tranzit əhəmiyyətini xüsusi vurğulamış, bu istiqamətdə Azərbaycanla səmərəli əməkdaşlığın tərəfdarı olduğunu söyləmişdir.

İkitərəfli münasibətlərin strateji müstəvidə inkişafını təmin edən amillərdən biri də Rumıniya Prezidentinin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə münasibətdə beynəlxalq hüquq normalarına əsaslanan ədalətli mövqe nümayiş etdirməsi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü, suverenliyini birmənalı dəstəkləməsidir. Rumıniya bu məsələdə kifayət qədər səmimi, aşkar və obyektiv mövqe nümayiş etdirir. Rumıniya Prezidenti Trayan Beseskunun münaqişə ilə bağlı qətiyyətli açıqlamaları dost ölkənin bu məsələdə mövqeyinin dəyişməz və ədalətli olduğunu bir daha təsdiqləyir. O, həmçinin rəsmi Buxarestin Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini birmənalı tanıdığını vurğulamışdır.

Dövlət başçısı İlham Əliyevin və Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban xanım Əliyevanın 2007-ci ilin sentyabrında Buxarestə gerçəkləşən işgüzar səfəri beynəlxalq miqyaslı təşkilata çevrilmiş Heydər Əliyev Fondunun Rumıniya nümayəndəliyinin açılması ilə əlamətdar olmuşdur. Buxarestdə Heydər Əliyevin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi istiqamətində atılan bu addım ölkələrimiz arasında istər siyasi, istərsə də mədəni-humanitar sahələrdə əlaqələrin genişləndiyinə dəlalət edir.

Rumıniya Prezidenti Trayan Besesku Heydər Əliyev adına xiyabanın rəsmi açılış mərasimindəki çıxışında demişdir: "Bu gün Buxarestdə Heydər Əliyev Fondunun yerli nümayəndəliyi açılır. Eləcə də burada Heydər Əliyevin adını daşıyan xiyabanın açılışını keçiririk. Bu isə rumın xalqının Azərbaycanın tarixinə, eləcə də Azərbaycan xalqına artıq 15 il bundan əvvəl böyük bir azadlıq verən ümummilli liderinə olan hörmət hissinin təzahürüdür. Heydər Əliyev Azərbaycanın bir qəhrəmanı, Rumıniyanın isə dostu idi".

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin bu günlərdə Rumıniyaya gerçəkləşən növbəti rəsmi səfəri də iki ölkə arasındakı münasibətlərin strateji müttəfiqlik yönümündə inkişafından xəbər verir. Dövlət başçılarının ikitərəfli görüşü zamanı Azərbaycan-Rumıniya əməkdaşlığının uğurlu inkişafı, qarşılıqlı surətdə faydalı iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsi məsələləri müzakirə edilmiş, hər iki ölkənin beynəlxalq təşkilatlarda, o cümlədən Avratlantik strukturlarında bir-birinin mövqelərini qarşılıqlı dəstəkləməsi vacibliyi önə çəkilmişdir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev xalqlarımız arasında münasibətlərin qədim tarixi köklərə malik olduğunu, bu əlaqələrin hazırkı mərhələdə də uğurla inkişaf etdiyini razılıqla bildirmişdir. Eyni zamanda dövlət başçısı rəsmi Buxarestin Avratlantik strukturlara inteqrasiya prosesinə dəstək verdiyini razılıqla qeyd etmiş, eyni zamanda iki ölkə arasında enerji sahəsində əməkdaşlığın perspektivlərinə toxunmuşdur: "Enerji resurslarının şaxələndirilməsi həm istehlakçılar, həm də istehsalçılar üçün vacibdir və bizim maraqlarımız bu işdə üst-üstə düşür. Əminəm ki, Nabukko və digər layihələr uğurla icra olunacaqdır. Neft-qaz sahəsində əməkdaşlıq, eyni zamanda, Azərbaycan ilə Avropa İttifaqı arasında imzalanmış strateji tərəfdaşlıq haqqında Memorandumda da öz əksini tapıb və Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında əlaqələrdə enerji amili çox mühüm yer tutur. Mən fürsətdən istifadə edərək Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin inkişafında xüsusi rol oynadığına görə Rumıniyaya və cənab Prezident, şəxsən Sizə öz minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm".

Azərbaycan Prezidentinin Rumıniyaya rəsmi səfəri zamanı imzalanmış ikitərəfli sazişlər isə ölkələrimiz arasındakı münasibətlərin yeni mərhələdə inkişafına ciddi siyasi-hüquqi zəmin sayıla bilər. "Azərbaycan Respublikasının Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi və Rumıniyanın Rabitə və İnformasiya Cəmiyyəti Nazirliyi arasında rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu", "Azərbaycan Respublikası hökuməti və Rumıniya hökuməti arasında transsərhəd mütəşəkkil cinayətkarlığa və beynəlxalq terrorçuluğa qarşı mübarizə sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş", "Azərbaycan Respublikası hökuməti və Rumıniya hökuməti arasında fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması, məhdudlaşdırılması və azaldılması sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş", "Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi və Rumıniyanın Ətraf Mühit Nazirliyi arasında ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində əməkdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu" gələcək əməkdaşlıq üçün yaxşı təməl yaradır.

Azərbaycan və Rumıniya prezidentlərinin imzaladıqları "Azərbaycan Respublikası və Rumıniya arasında strateji tərəfdaşlığın yaradılması razılaşması haqqında Birgə Bəyannamə" isə ikitərəfli münasibətlərin prinsiplərini özündə əks etdirən sənəd kimi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Sənədin müstəsna əhəmiyyətini diqqətə çəkən Rumıniya Prezidenti Trayan Besesku demişdir: "Bu gün Prezident Əliyevlə bizim imzaladığımız strateji tərəfdaşlıq haqqında bu bəyannamədə əks olunmuş müddəalar bir növ, göstərici, bələdçi xarakteri daşıyır. Qeyd etmək istəyirəm ki, həmin sənəddə əks olunmuş müddəalar çox real müddəalardır və onlar hər iki ölkənin milli maraqlarına, o cümlədən Avropa İttifaqının maraqlarına uyğun gəlir. Hesab edirəm ki, əgər biz həmin prioritetləri həyata keçirə bilsək, iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq böyük uğura çevriləcəkdir".

Səfərin yekunları deməyə əsas verir ki, 1991-ci ildə Türkiyədən sonra Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini ikinci tanıyan Rumıniya Azərbaycanı regionda özünün yaxın müttəfiqi sayır. Eyni zamanda Azərbaycan neft və qaz hasilatçıçısı kimi Avropa ilə enerji əməkdaşlığında Rumıniyanın vacib rolunu xüsusi önə çəkir. Ən əsası, indi hər iki dövlət əməkdaşlıq üçün mövcud olan geniş potensialdan maksimum səmərəli şəkildə yararlanmağa çalışır.

 

 

S.ELMANOĞLU

 

Azərbaycan.- 2009.- 10 oktyabr.- S. 3.