Vəziyyəti düzəltmək mümkündür

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının rəhbəri Ramiz Mehdiyevin ölkəmizdəki elektron KİV-lərin durumuna həsr olunmuş məqaləsini böyük maraqla oxudum. Məqalə aktuallığı və bu sahədəki reallıqların obyektiv işıqlandırılması ilə seçilir. İctimai narahatlıq doğuran məsələlərə toxunan akademik Ramiz Mehdiyev haqlı olaraq qeyd edir: "Televiziya kanallarında aparıcı problemi kəskindir. Bir çox hallarda aparıcıların peşəkarlıq səviyyəsi, nitqi standartlara uyğun gəlmir. Bəzi proqramların, əsasən də əyləncə xarakterli verilişlərin aparıcıları jurnalistikadan uzaq, efir mədəniyyəti və peşəkarlığı aşağı olan şəxslərdir. Bir sıra "aparıcıların" telejurnalistika sahəsindəki təcrübəsizliyi, qeyri-peşəkarlığı haqlı olaraq cəmiyyətdə narazılıq doğuran məsələdir".

Qaldırılan məsələlər uzun illər həyatı telejurnalistika ilə bağlı olmuş bir şəxs kimi məni də ciddi narahat edir. Ürəkağrısı ilə bu məqalənin hər sətrini, hər sözünü oxuyaraq bir daha anladım ki, aparıcının, xüsusilə də müəllif proqramının aparıcısının materialı təqdimetmə tərzindən nəinki toxunulan məsələyə münasibət, bütövlükdə proqrama və hətta layihəyə münasibət fərqli ola bilər. Vaxtilə televiziya kanalının aparıcısı onun aynası, vizit kartı, belə demək mümkünsə, simvolu sayılırdı. Bütün dünyanın yayım təcrübəsində durum indi də dəyişməz olaraq qalır. Bəs bizdə? Hansı aynadan söz açmaq olar? Bu aynada əks olunanlar, inanmıram ki, könülaçan olsun.Televiziya özü-özlüyündə cəmiyyətin aynasıdır. Mən tez-tez özümə sual verirəm: bizim televiziya cəmiyyətimizi düzgün əks etdirə bilirmi? Təəssüf ki, bir çox hallarda özümə ünvanladığım bu suallara müsbət cavab tapmıram. Halbuki Prezident İlham Əliyevin apardığı siyasətlə ölkəmizin, cəmiyyətimizin bütün sahələrində əvəzsiz işlərə imza atılır. Mədəniyyətimizi, idmanımızı yüksəldən proseslər baş verir, məmləkətimizin fərəhli tarix səhifələri yazılır. Cəmiyyət canlı bir orqanizmdir. O yaşayır, inkişaf edir. İndi işıqlandırılmalı saysız mövzular olduğu halda, televiziya kanallarında ən böyük yer maqazin və qalmaqal proqramlarına verilir. Hörmətli akademik Ramiz Mehdiyev də məqaləsində bir sual səsləndirir: "Xaricdə Azərbaycan kanallarına baxan soydaşlarımızda, xaricilərdə ölkəmiz haqqında hansı təsəvvür yaranır? Biz onlara ölkəmizdə gedən ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi, mədəni proseslər haqqında hansı məlumatı veririk?"

Şəxsən mən "televiziya tamaşaçıların tələbi nədirsə, onu əks etdirir" fikri ilə qətiyyən razı deyiləm! Demək olar, hər evdə, hər mənzildə quraşdırılan və Rusiya, Türkiyə, Avropaya istiqamətləndirilən peyk antenaları da insanların digər ölkələrin teleefirində daha keyfiyyətli və maraqlı proqramların axtarışında olduğundan xəbər verir. Milli televiziyanın bir nümayəndəsi kimi, bu hal məni, sözün əsl mənasında, dəhşətə gətirir.

Biz haqlı olaraq tez-tez Azərbaycanın regionda liderliyindən bəhs edirik. Şübhəsiz, bu, danılmaz və qürurverici faktdır. İqtisadi inkişaf səviyyəsi baxımından Azərbaycan qonşu ölkələrdən çox-çox yüksəkdə durur. Buna baxmayaraq, onların kanallarının reytinqləri ilə bizimkilər heç müqayisə belə oluna bilməz. Təbii ki, bizim yerli kanallarımızda da alqışalayiq verilişlər var. Lakin bayağı proqramların bolluğu fonunda onlar kölgədə qalırlar.

Cənab Mehdiyev yerli kanalların müasir texnologiyalar və fəaliyyət prinsiplərinin tətbiqində passivlik nümayiş etdirdiklərinə də toxunur. Bununla da razılaşmamaq mümkün deyil. Hətta mövzu axtarışı, onun ifadə tərzi və ümumilikdə teleprosesin təşkilində də bu passivlik nəzərə çarpır. Bu gün bütün dünyada teleproqramların hazırlanması televiziya kanallarından daha çox prodüser mərkəzlərinin və ayrı-ayrı studiyaların üzərinə düşən bir işdir. Hətta kanallara böyük reytinq qazandıran sənədli film və müəllif layihələri də bir çox hallarda onların nəzdində yox, digər studiyalarda hazırlanır. Kanal isə yayım məkanı rolunu oynayır. Bəlkə elə buna görədir ki, bizim kanallardakı analoji proqramlar xaricdəkilərdən bu qədər fərqli, bu qədər zəif və maraqsızdır. Azərbaycanda əksər hallarda müəllif proqramları telekanalın öz bazası əsasında hazırlanır. Hər hansı bir proqram hazırlandığı redaksiyada yeganə olmadığı və onunla yanaşı, bir neçə eyni profilli verilişlər hazırlandığından onsuz da güclü olmayan enerji sanki səpələnir. Nəticədə hazırlanan proqramların heç biri tam mənada dolğun alınmır. Halbuki hər hansı bir prodüser mərkəzi konkret profilli bir proqram hazırladıqda bütün qüvvə və resurslarını məhz bu işə yönəldir. Bu isə öz növbəsində teleməhsulun keyfiyyətində əks olunur.

Bu gün teleməkanda layiqli yer tutmaq çox çətindir. İllər keçdikcə televiziya torundakı hər hansı verilişə, xüsusən də bəyənmədiyin, anlamadığın, qəbul etmək istəmədiyin bir verilişə uyğunlaşmaq çətin olur. Layiqli, keyfiyyətli layihələr qıtlığında, sadəcə, efirdə görünmək xatirinə ağına-bozuna baxmadan verilişlərdə iştirak etməyi isə qəbahət sayıram.

Artıq televiziyadakı istehsal prosesinə münasibəti dəyişməyin vaxtıdır. Bu prosesə daha çox müstəqil studiyalar cəlb olunmalı, onlardan yararlanılmalıdır. Əlbəttə, təklif olunan materialların, təqdimat tərzinin yayımlanacağı kanala uyğunluğu da nəzərdən keçirilməlidir. Bu üsul kanallara diqqətlərini istehsal prosesindən çox, maddi və istehsal bazalarının möhkəmləndirilməsi üzərində cəmləşdirməyə yardım edərək yayım keyfiyyətini tamamilə yeni bir səviyyəyə qaldıra bilər.

Şəxsən mən sevinirəm. Sevinirəm ki, çıxış yolları axtaran, milli televiziyalarımızın inkişafı üçün çalışan insanlar var. Şadam ki, Prezident Administrasiyasının rəhbəri də bizim gündəlik həyatımızı təşkil edən məsələlərə diqqət yetirir, onların aktuallığını vurğulayır. Mən inanıram ki, yerli televiziyalarımızdakı vəziyyət müsbətə doğru dəyişəcəkdir. İnanıram ki, çox yaxınlarda elə bir gün gələcək ki, bizim seyirçimiz televizoru açıb yerli kanalda bir verilişə baxmağa başladıqda onu xarici kanala dəyişmək istəməyəcək. Bu, bizim işimizin ən vacib ölçü meyarı olmalıdır.

Nərgiz CƏLİLOVA,

teleaparıcı

Azərbaycan.- 2009.- 10 oktyabr.- S. 6.