Beynəlxalq aləmdə Azərbaycanın mövqeləri gündən-günə güclənir

Sürətlə qloballaşmaqda olan dünyada ayrı-ayrı dövlətlərin qarşısında duran əsas missiyalardan biri sözügedən prosesdə fəal iştirak etməklə yanaşı, həm də öz mövqe və mənafelərini təmin etmək, bu fonda qarşıya çıxan bütün məsələlərin uğurla həllinə nail olmaqdır. Mövcud reallıq isə heç də dünya ölkələrinin hamısının belə bir uğura imza ata bilmədiyini göstərir. Lakin sevindirici və olduqca qürurverici haldır ki, dünya birliyinə sürətlə inteqrasiya edən Azərbaycan nəinki bu prosesdə milli mənafelərinin qorunmasını təmin edir, həm də artıq hadisələrin inkişafına lazım gəldikdə təsir göstərə bilir.

Əlbəttə ki, ölkəmizin belə mövqe sahibi olmasının mühüm səbəbləri kimi daxili sabitlik, dinamik inkişaf edən iqtisadiyyat, siyasətin bütün sferalarında düşünülmüş strategiyanın reallaşdırılması və bu qəbildən olan digər amillər çıxış edir. Məhz bütün bunların nəticəsidir ki, təkcə Cənubi Qafqazda yox, bir sıra hallarda onun sərhədlərindən kənarda yerləşən qonşu regionlarda cərəyan edən hadisələr, reallaşdırılması nəzərdə tutulan yeni transmilli layihələr kimi məsələlər ətrafında mütləq Azərbaycanın mövqeyi öyrənilir, nəzərə alınır. Buna bariz nümunə kimi təkcə bir faktı qeyd etmək kifayətdir ki, hazırda Orta Asiyadan başlayaraq Cənubi Qafqazı keçməklə Avropaya və ümumilikdə, dünya bazarlarına çıxacaq alternativ enerji marşrutlarının reallaşması Azərbaycanın iştirakı olmadan mümkün deyil.

Beləliklə, mövqelərini kifayət qədər gücləndirməyi bacarmış Azərbaycanın bundan sonra da geosiyasi və geoiqtisadi proseslərdə mühüm rol oynayan tərəflərdən biri kimi çıxış edəcəyi şübhəsizdir. Bu fonda Azərbaycan həm də öz qarşısında duran problemlərin daha tez həllinə nail olmaq üçün əlavə imkanlar da qazanır. Real şəraitdə Azərbaycanı maraqlandıran əsas məsələ Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin mümkün qədər tez həllinə nail olmaq, onun yaratdığı fəsadları aradan qaldırmaq, öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməkdir. Əslində, dünya miqyasında da açıq etiraf olunur ki, bu gün öz döyüş qabiliyyətinə görə regionun ən güclü ordusuna malik Azərbaycan ərazi bütövlüyünü hərb yolu ilə bərpa etmək iqtidarındadır. Münaqişənin sülh yolu həlli potensialı tükənmədiyindən və danışıqlar yolu ilə problemin çözümünə inam olduğundan Azərbaycan bu varianta əl atmağa lüzum görmür. Hadisələrin inkişafı həqiqətən də, danışıqlar prosesində Azərbaycanın maraqlarına cavab verən irəliləyişlərin olduğunu təsdiq edir. Bununla əlaqədar Kişinyovda MDB Dövlət Başçıları Şurasının iclasında iştirak edən Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Televiziyasına verdiyi müsahibədə bildirmişdir: "Danışıqlara gəldikdə deyə bilərəm ki, müsbət dinamika vardır. Əgər bu olmasaydı, indiyə qədər bu danışıqlar aparılmazdı. Danışıqlara bizim sadiq qalmağımızın əsas səbəbi ondan ibarətdir ki, danışıqlar prosesində çətin də olsa, irəliləyiş vardır. Son 5-6 il ərzində çox vacib məsələlər razılaşdırılıb. İlk növbədə, Ermənistan qüvvələri Dağlıq Qarabağın ətrafında yerləşən bütün işğal edilmiş torpaqlardan qeyd-şərtsiz çıxarılmalıdır. Bu, deyə bilərəm ki, danışıqlar prosesində böyük irəliləyişdir".

ATƏT-in Minsk qrupunun vasitəçiliyi ilə indiyə qədər aparılan danışıqlarda Azərbaycanın mövqelərinin kifayət qədər gücləndiyini və bu səpkidə hadisələrin inkişafının ölkəmizin lehinə olduğunu göstərən məqamlar sırasında isə ilk olaraq Ermənistanın işğaldan azad etməyi nəzərdə tutan rayonların sayındadır. Əgər 4-5 il bundan əvvəl 4 rayonun, ondan sonra 5 rayonun işğaldan azad edilməsindən söhbət gedirdisə, artıq bu gün danışıqlarda Ermənistanın Dağlıq Qarabağ ətrafında olan bütün yeddi rayonu işğaldan azad etməsi, sonrakı mərhələdə öz silahlı qüvvələrini Dağlıq Qarabağdan çıxarması nəzərdə tutulur. Bu fakt özlüyündə danışıqlar prosesində irəliləyişin əldə olduğunu təsdiqləyir.

Azərbaycanın daha bir diplomatik uğuru Ermənistanın işğalçı dövlət olduğunu bütün dünyaya açıq göstərməsi, ölkəmizdə xarici havadarlarının köməyi ilə həyata keçirdiyi işğal zamanı soyqırımlar törətməsi və bu qəbildən olan digər məsələləri konkret faktlar əsasında tam sübuta yetirməsidir. Elə buna görə də beynəlxalq hüquq baxımından Azərbaycan və Ermənistanın mövqeyi, ümumiyyətlə, müqayisə belə oluna bilməz. Prezident İlham Əliyev bununla bağlı bildirmişdir: "Bizim mövqeyimiz, eyni zamanda, bütün beynəlxalq hüquq normalarına əsaslanır. Bildiyiniz kimi, BMT Təhlükəsizlik Şurasının 4 qətnaməsi qəbul edilibdir. Digər beynəlxalq təşkilatların qərarları və qətnamələri vardır. Bir sözlə, beynəlxalq hüquq baxımından bizim mövqeyimiz çox güclüdür".

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev belə bir vacib məqama da diqqət çəkir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli bölgənin digər bir sıra mövcud problemlərinin həllinə təkan verə bilər: "Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll edilməmiş bölgədə heç bir müsbət meyil gözlənilmir. Əgər kimsə fikirləşir ki, bölgədəki mövcud problemlərin bəzilərini asanlıqla həll etmək olar, mən buna şübhə ilə yanaşıram. Çünki bölgənin əsas problemi, əsas məsələsi Dağlıq Qarabağ münaqişəsidir. İlk növbədə bu münaqişə öz həllini tapmalıdır. Bundan sonra bütün başqa məsələlər də öz həllini tapa bilər".

Həqiqətən də, bu gün Cənubi Qafqazın sabit regiona çevrilməsi, iqtisadi-siyasi və digər mühüm parametrlər üzrə sürətli inkişafı məhz Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllindən keçir. Bu problemin çözümünün gecikməsi isə regionun dünya birliyinə verə biləcəyi bir çox mühüm töhfələrin üstündən xətt çəkir.

O da danılmaz reallıqdır ki, hazırda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində qeyri-konstruktiv mövqeyindən əl çəkmək istəməyən və beləliklə, münaqişənin sülh yolu ilə çözümünü uzadan Ermənistan mövqe dəyişikliyinə gedərsə, bundan ən çox qazanan elə özü olacaq. Yəni, Ermənistan Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərini dinc yolla azad edəcəyi təqdirdə, bu gün məngənəsində boğulduğu iqtisadi problemlərin böyük bir hissəsinin aradan qaldırılmasında kifayət qədər geniş imkanlar qazanacaq. Bütün bunlar Ermənistan qarşısında iki seçimin olduğunu göstərir: ya konstruktivlik nümayiş etdirərək zəbt edilmiş bütün Azərbaycan ərazilərini işğaldan azad etmək və bölgədə yeni əməkdaşlığa başlamaq, ya da buna getməyəcəyi təqdirdə, güclü Azərbaycanla hərb cəbhəsində üz-üzə gəlmək. Göründüyü kimi, istənilən halda nəticə Ermənistan üçün eynidir və bu da ondan ibarətdir ki, sözügedən ölkə Azərbaycan ərazilərinin işğalına son qoymalıdır.

Azərbaycan isə artıq işğal prosesinin uzun müddət davam etməsi ilə barışmaq niyyətində deyil və bölgədəki status-kvonu dəyişə bilər. Kişinyovda MDB Dövlət Başçıları Şurasının iclasında iştirak zamanı Prezident İlham Əliyev Azərbaycan televiziyasına verdiyi müsahibədə bildirmişdir: "Status-kvonun dəyişməsi çox vacibdir. Çünki bizim torpaqlarımız uzun illərdir ki, işğal altındadır. Biz buna nə vaxta qədər dözəcəyik?! Ancaq status-kvonu əgər mənfi tərəfə dəyişərsə, bölgədə xoşagəlməz proseslərin başlanmasına gətirib çıxara bilər. Hələ ümid edirik ki, Dağlıq Qarabağ məsələsini biz danışıqlar yolu ilə həll edə bilərik. Əgər bu ümidlər tükənsəydi, biz bir dəqiqə də danışıqlarda iştirak etməzdik. Ancaq bölgədə gedən proseslər və böyük dövlətlərin bu məsələyə qoşulması, eyni zamanda, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə öz müsbət təsirini göstərməlidir. Mən inanıram ki, belə də olacaqdır".

Bütün bunlar bir daha onu göstərir ki, Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yoli ilə həllində maraqlıdır, həmçinin Ermənistanın konstruktiv mövqe nümayiş etdirərək problemin həllini bundan sonra uzatmayacağına da ümidlər hələ tam tükənməyib. Lakin bu ümidin tükənməsi Ermənistan üçün yaxşı heç nə vəd etmir və bu ölkə onda Azərbaycan əsgərinin gücü hesabına işğal olunmuş əraziləri azad etmək məcburiyyətində qalacaq. Belə vəziyyət isə onsuz da xarici dövlətlər əlində vasitəyə çevrilən, onlar üçün for-post rolunu oynayan Ermənistanın vassallığını daha da gücləndirəcək.

Azərbaycan.- 2009.- 14 oktyabr.- S. 1.